Radmilovac
Radmilovac je prigradsko naselje Beograda i ogledna farma Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Nalazi se u beogradskoj opštini Grocka. Poznat je i po istoimenom hotelu.
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Radmilovac je najzapadniji produžetak beogradskog prigradskog naselja Vinča (sa kojim ne ostvaruje bilo kakve urbane veze), na samoj granici sa susednim Leštanima.[1] Nalazi se severno od Smederevskog puta, koji povezuje Beograd i grad Smederevo. Nalazi se 14 kilometara[2] severoistočno od centra Beograda, između Vinče i Kaluđerice, a Leštane se nalaze preko puta Smedervskog puta. Odmah iza naselja nalazi se Institut za nuklearne nauke Vinča.
Farma[uredi | uredi izvor]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ogledno poljoprivredno gazdinstvo Radmilovac, odeljenje Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu, prvobitno je jezgro naselja. Farma je nastala na zemljištu koje je Fakultetu zaveštao industrijalac, poslanik i sudija Milan Vukićević 1941. godine, nakon svoje smrti. Vukićević je sa seoskog imanja napustio praktičnu nastavu iz svih vrsta poljoprivrede. Prvobitno je kupio 39 ha (96 acres) iz opština Vinča i Kaluđerica. Imanje je već imalo nekoliko zgrada. U jednom delu upravne zgrade nalazi se muzej „Radmilovac“, posvećen Vukićeviću.[2]
Milanova supruga Radmila Vukićević bila je prva upravnica salaša od 1941. do 1945. godine, kada je i ona umrla. Godine 1947. salaš je u njenu čast nazvan Radmilovac.[2] Ubrzo, 1947. godine fakultet je preuzeo farmu, zbog Drugog svetskog rata i posledica posleratnih dešavanja u novoformiranoj državi.[3] Posle Drugog svetskog rata zemljište je nacionalizovano, šezdesetih godina 20. veka je vraćeno fakultetu, ponovo oduzeto od strane države i predato preduzeću PKB, glavnom poljoprivrednom snabdevaču beogradskog tržišta. Krajem osamdesetih godina 20. veka farma je konačno ponovo vraćena fakultetu. Rekonstrukcija i proširenje farme započeto je 2006. godine, sa novim malim ribnjacima i projektovanim halama i natkrivenim površinama.
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Danas se farma, uglavnom poznata po voćnjacima, prostire na površini od 86 hektara.[2]
Poljoprivreda[uredi | uredi izvor]
Obradivo zemljište zauzima 10 hektara i obuhvata nekoliko velikih plastenika.[2]
Pivo[uredi | uredi izvor]
U neolitskoj kući na obližnjem arheološkom nalazištu u Vinči otkrivena je keramička posuda sa malim rupicama na unutrašnjoj strani. Otkriven kasnih 2010-ih, datovao je u 5.000 godina pre nove ere, a tragovi na artefaktu su ukazivali na alkoholnu fermentaciju. Unutar iste kuće otkrivena je i velika količina žitarica. Arheolozi sa lokaliteta i arheobotaničari sa Univerziteta Masačusets Boston izveli su eksperiment u Radmilovcu. Zasadili su drevne sorte pšenice i ječma, a potom od žitarica proizveli blago alkoholno „neolitsko pivo“, nalik bozi.[4]
Voće[uredi | uredi izvor]
Voćnjaci se prostiru na 15 hektara i naseljeni su jabukama, šljivama, breskvama i kruškama, uključujući i jednu sortu breskve stvorenu ovde. Drveće se sadi drugačije od uobičajenog, sa manjim razmakom između njih, samo jedan metar (do 3.000 sadnica po hektaru). Između stabala postavlja se protivgradna mreža i uvodi sistem za navodnjavanje kap po kap. Jedan deo voćnjaka je rezervisan za stare lokalne i nove svetske sorte, uključujući stotine jedinstvenih brendova voća. Ovde se proizvode svetski poznate vrste rakija.[2]
Vinogradi[uredi | uredi izvor]
Vinogradi se prostiru na 13 hektara. Farma je razvila 23 nove sorte grožđa, 15 stonih i 8 vinskih sorti. Prinos varira od 35 do 60 tona godišnje, od čega se proizvodi 20 tona međunarodno priznatih brendova vina.[2]
Kuća i pripadajuća loza u Gospodskoj ulici 4 u udaljenom delu Zemuna su zakonom zaštićeni. Vinova loza je zasađena oko 1910. Crvene je sorte grožđa, tačnije Rozeta (Seibel 1000), ili, kako je u Srbiji zovu, Francuz.[5] U narodu nazvana Zemunka, vinova loza je i dalje vitalna, širi se i donosi plodove. Poljoprivredni fakultet je pregledao njegovo grožđe. Francuski hibrid je nastao posle 1860. godine. Francuske sorte su kalemljene na američke sorte nakon što je masovna epidemija filoksere izazvala veliku francusku vinsku gljivicu, koja je zapravo uništila vinograde u celoj Evropi. Sorta Seibel 1000 stigla je u Srbiju 1903. godine. U Radmilovcu je presađeno 30-ak čokota. Odatle se grožđe meša sa onim iz Zemuna i dobijaju se ogledna vina. Kalemi zemunke presađeni su u još nekoliko vinograda u Srbiji, ukuljučujući i vinograd na Oplencu.[6]
Pčelarstvo[uredi | uredi izvor]
Na farmi se nalazi i banka gena pčela i 40 košnica. Proizvode nekoliko različitih vrsta meda: skakavčev, cvetni, suncokretov, višecvetni („livadni“). Radoznalost je naziv meda proizvedenog od sofore („japanski bagrem“).[2]
Ribnjak[uredi | uredi izvor]
Centar za ribarstvo i primenjenu hidrobiologiju zauzima 5 hektara. Nekada je kroz salaš tekao potok Ševarice. Dobijao je otpadne vode iz susednih naselja i bio je toliko zagađen da je dobio ime Šugavac. Pod zemljom je sproveden u kanalizaciju i umesto u veštački kratki čisti potok, nazvan „Mali Dunav“. Iskopani su bunari za vodu i ponovo stvorena močvara oko potoka. Dugačka je 1,5 kilometara i predstavlja minijaturni prikaz celog toka Dunava, od Švarcvalda do Crnog mora, uključujući ostrva, poluostrva, brda, planine i ravnice. Mali Dunav je naseljen sa 40 vrsta riba, a uz njegove obale su zasađene biljke, a ribe i biljke su karakteristične za „Veliki“ Dunav, koji teče sa druge strane brda iza farme.[7][8]
U ovom delu prostora je napravljen o niz ribnjaka. Glavne vrste su šaran i pastrmka . Unutar Centra nalazi se 40 akvarijuma sa brojnim vrstama riba: mrena, glavatica, potočna pastrmka, obična gavčica, jegulja, zlatna ribica Mrguda, blatorica, plotica, deverika, velški som, smuć i štuka, ali i genetski mešovita riblja populacija. Akvarijumi su ukrašeni replikama skulptura sa Lepenskog Vira. Dozvoljen je ribolov šarana i soma. Jedan deo je pretvoren u botaničku vodenu baštu sa 40 vrsta vodenih biljaka i 30 vrsta ptica (15 vrsta pataka, 5 vrsta gusaka, zlatnokrilih utvi, labudova, crnih labudova i paunova) koji lutaju između bara. U jednoj bari je izgrađeno malo veštačko ostrvo („minijaturno Veliko ratno ostrvo“) i na njemu izgrađena ribarska kuća do koje se može doći pešačenjem preko kratkog visećeg mosta. U kući su izloženi stari alati koje su koristili ribari, kao i maketa tikvare, starog tipa ribarskog čamca.[2][8]
Hotel[uredi | uredi izvor]
Hotel „Radmilovac” otvoren je 9. oktobra 1989. godine. Ubrzo je postao popularno mesto, posebno zbog svog restorana. Iako nije prostorom veliki hotel, vremenom su ga često posećivali Dobrica Ćosić, Momo Kapor, Vladimir Cvetković, Dragan Kićanović, Dragan Džajić, Nemanja Vidić, Zdravko Čolić, ali su ugostili i Armana Asantea, Bernija Eklstona i druge. Zbog pravnih problema sa prebegom rumunsko-srpskog fudbalera Miodraga Belodedića u Beograd i FK Crvena zvezda, ekipa je organizovala njegov boravak u „Radmilovcu”, zbog lokacije hotela van grada. Takođe, na putu ka osvajanju Interkontinentalnog kupa 1991. godine, u hotelu su između utakmica boravili i reprezentativci Crvene zvezde Beograd. Po povratku u Srbiju, princ Tomislav od Jugoslavije jedno vreme je živeo u „Radmilovcu“. Ukupno je pet prinčeva iz nekadašnje kraljevske porodice provelo neko vreme u hotelu, među kojima i princ Vladimir Karađorđević.[1]
U hotelu su organizovani brojni simpozijumi, bilo politički, sportski ili stručni. Jedno vreme je bilo u modi da se u „Radmilovcu” organizuju svadbe, uključujući i one koje je za ćerku organizovao premijer Srbije Dragutin Zelenović, kao i venčanje Klaudija Del Monaka i Dragane Jugović del Monako. U prostoru je godinama održavana likovna kolonija i kao rezultat je izloženo 120 radova Raše Trkulje, Danice Baste, Mome Antonovića, Vase Dolovačkog, Dragana Stojkova, i drugih.[1]
Naselje[uredi | uredi izvor]
Radmilovac je malo, isključivo stambeno naselje od nekoliko desetina kuća koje se nalaze oko hotela. Razvio se na brdu iznad farme, počevši od kasnih 1970-ih, a danas ima populaciju od 500 ljudi.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Borka Golubović Trebješanin (25. 8. 2019). Kafane kao deo tradicije - Stecište pisaca, sportista i boema [Kafanas as part of tradition - Gathering place of writers, athletes and Bohemians]. Politika-Magazin, No. 1143 (na jeziku: srpski). str. 26—27.
- ^ a b v g d đ e ž z Branka Vasiljević (2. 4. 2017). „Legat u kome studenti peku zanat” (na jeziku: srpski). Politika.
- ^ Radomir Milošević (2013). Srpska enciklopedija, Vol. II. Matica Srpska, Srpska akademija nauka i umetnosti, Zavod za udžbenike. str. 878. ISBN 978-86-7946-121-6.
- ^ Branka Vasiljević (8. 5. 2022). Beogradsko pivo nekad bilo zlatno [Belgrade's beer was golden once]. Politika (na jeziku: srpski). str. 16.
- ^ Branka Vasiljević (22. 9. 2014), „Hrast i loza nova zaštićena prirodna dobra”, Politika (na jeziku: srpski)
- ^ Branka Vasiljević (27. 6. 2019). „Vekovi u lišću zemunske vinove loze” [Centuries in the foliage of the Zemun grapevine]. Politika (na jeziku: srpski). str. 14.
- ^ Dimitrije Bukvić (25. 4. 2012). „Sećanje Mali Dunav na mestu Šugavca kod Radmilovca” (na jeziku: srpski). Politika.
- ^ a b Stanko Kostić (9. 8. 2020). Zanimljiva Srbija: Mali Dunav - Oaza za uživanje i učenje [Interesting Serbia: Little Danube - Oasis for enjoying and learning]. Politika-Magazin, No. 1193 (na jeziku: srpski). str. 20—21.
- ^ V.Vukasović (25. 5. 2008), „Radmilovac za ljude ili voćke”, Politika (na jeziku: srpski), str. 25
