Manastir Svetog Đorđa na Seravi
| Manastir Svetog Đorđa na Seravi | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Tip | pravoslavni manastir |
| Osnivanje | 11. vek |
| Osnivač | Roman III Argir |
| Posvećen | Sveti Georgije |
| Raspušten | 1428. |
| Arhitektura | |
| Stil | Srpsko-vizantijski |
| Lokacija | |
| Mesto | brdo Virgin kod Skoplja |
Manastir Svetog Đorđa na Seravi (Manastir Svetog Đorđa Skoropostižnog (Gorga)) je nekadašnji srednjovekovni pravoslavni manastir koji se nalazio na brdu Virgin, nad rekom Seravom kod Skoplja. Manastir je za vreme kralja Milutina bio prva monaška obitelj srpske države.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Osnivač manastira je sveti Roman car. Međutim, postoje nedoumice o kom Romanu se radi. Prema jednom mišljenju radi se o sinu bugarskog cara Petra, evnuhu i marioneti u rukama Samuila, titularnom caru Romanu, dok prema drugom reč je o vizantijskom imperatoru Romanu III Argiru. Pretpostavku o titularnom caru Romanu prvi je izneo Pavel Šafarik, a potom su je usvojili Konstantin Jireček i bugarska istoriografija. Mišljenje da je car Roman Argir prvi je izneo Radoslav Grujić, a potom ga je detaljno obrazložio Vladimir Mošin.[2] Jedan od jačih Mošinovih argumenata je činjenica da je formular darovnice bugarskog cara Konstantina Tiha, koju je uputio manastiru, nalikuje na vizantijske akte iz 11. i 12. veka, kao i da se u pravnom i tehničkom rečniku nigde ne nailazi na probugarske izraze, što bi najverovatnije bio slučaj da je korišćen predložak bugarskog autora iz 10. veka.[3]
Kada je Skoplje sa okolinom definitivno 1283. godine priključeno srpskoj državi, manastir je zatečen u veoma lošem stanju. Kralj Milutin ga je iz osnova podigao i obnovio, povratio mu je oduzetu imovinu, obdario ga novim posedima sa nekoliko novih sela, potvrdio mu i proširio povlastice i tako postao njegov treći glavni ktitor.[4] U hrisovulji kralja Milutina od 1299. do 1300. godine, upućenoj manastiru, se navodi da su se bugarske i grčke povelje raspale, da su izbledele i pocepane ili da su ih moljci pojeli, te da su tri čoveka, studenički iguman Sava, Nikola Opereša, najverovatnije kealjev dvoranin i kraljev dijak Dabiša, potrudili da njihovu sadržinu prenesu u novu hrisovulju, koja je mnogo opširnija od povelje cara Konstantina, sa mnogim pojedinostima pri opisu starih i novih poseda. U njoj se pominju isti darivaoci manastira, među kojima je veliki župan Stefan Nemanja, a dodata su još imena kralja Stefana Prvovenčanog, cara Konstantina Tiha, kralja Uroša I i cara Andronika II Paleologa. Vuk Branković je svojom poveljom 1376—1377. godine dodelio ovaj manastir sa svim njegovim metosima Hilandaru.[5]
Nekoliko meseci posle smrti skopskog arhiepiskopa Mateja, koji je umro 11. januara 1428. godine, manastir je uništen od strane Osmanlija. Izgleda da je na njegovom mestu u drugoj četvrtini 15. veka podignuta džamija sultana Murata II, Sultan-Muratova džamija.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Živojinović 2015, str. 43.
- ^ Živojinović 2015, str. 47.
- ^ Živojinović 2015, str. 48.
- ^ Grujić, Radoslav, ur. (1925). Zbornik Skopskog naučnog društva. Skoplje. str. 50.
- ^ Jireček 1952, str. 78.
- ^ Živojinović 2015, str. 44.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Grujić, Radoslav, ur. (1925). Zbornik Skopskog naučnog društva. Skoplje. str. 50.
- Jireček, Konstantin (1952). Istorija Srba. Beograd.
- Živojinović M., Dragić (2015). „O caru Petru iz povelja Svetom Đorđu Skopskom”. Istorijski časopis: 43—53.
Zadužbine, crkve i manastiri koje je podigao, obnovio i obdario srpski kralj Stefan Milutin | ||
|---|---|---|
|   | |
Zadužbine, van tadašnje Srbije, koje navodi Danilo II u žitiji „Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih”:
| ||
Ostale zadužbine u tadašnjoj Srbiji:
| ||
Ostale zadužbine u van tadašnje Srbije:
| ||
Zadužbine koje mu pripisuju narodna predanja:
| ||
