Šuckori

Zločini austrougarske vojske u Srbiji tokom Prvog svjetskog rata

Šuckori (njem. Schutzkorps — zaštitne čete, zaštitni vojni odredi, neregularna milicija) (jednina šuckor), (rjeđe šuškori), je naziv za pripadnika austrougarskih zaštitnih vojnih odreda.

U srpskom jeziku ovaj germanizam se vezuje za pripadnike austrougarskih vojnih četa, vojne milicije, vojnih odreda, specijalnih jedinica žandarmerije u austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini, koji su bili aktivni na području ove austrougarske provincije od 1908. do 1918. godine, i na području Kraljevine Srbije u periodu 1914—1918. godine, odnosno tokom Prvog svjetskog rata. Ovi odredi su najčešće bili sastavljeni od Muslimana i Hrvata, a bili su poznati po mnogobrojnim ratnim zločinima počinjenim nad Srbima. Pored zločina, pripisuje im se i etničko čišćenje srpskog stanovništva na području austrougarske provincije BiH. Etničko čišćenje Srba se posebno veže za prostore Hercegovine i Podrinja.

Šuckor kao institucija i zvanična politika Austrougarske

Austrougarska 1914. godine

Vlast je obrazovala Šuckor od nevaljalih ljudi.

Ivo Andrić

Šuckor (njem. Schutzkorps) je naziv institucije Austrougarske vojne milicije u njenoj provinciji BiH u periodu Aneksione krize 1908. godine, do konačnog raspada Austrougarske 1918. godine. Pripadnici same institucije Šuckora su nazivani šuckori. Jedan od razloga zbog čega je Austrougarska na svojoj teritoriji provincije BiH organizovala ove specijalne jedinice, je bio preventiva srpskog narodnog ustanka u provinciji.

Austrougarska karikatura nastala nakon Sarajevskog atentata, prikazuje austrijsku ruku koja smrskava Srbina prikazanog kao teroristu. Tekst karikature glasi „Srbija mora umreti!“.

Glavni razlog u skladu sa austrougarskom zvaničnom politikom „Prodora na istok“ (Drang nach Osten), je bio očuvanje anektiranih teritorija na koje je Austrougarska prodrla nakon Berlinskog kongresa 1878. godine. Ovo se posebno odnosilo na period Aneksione krize kada je prijetila opasnost da dođe do rata sa Kraljevinom Srbijom. Sam Šuckor je organizovan za zaštitu austrougarske vojske, odnosno za ispomoć toj vojsci, koja je i pored toga što se nalazila na teritoriji Austrougarske, ipak bila okupaciona sila na teritoriji na kojoj joj većinski srpski narod nije bio naklonjen.

Period aneksije provincije BiH obilježen je jakom opresijom Srba i njihovih vjerskih, nacionalnih i kulturnih sloboda od strane austrougarskih vlasti. Nakon proglašenja aneksije, u znak podrške Srbima, odnosno u znak protesta povodom ozvaničenog proširenja Austrougarske na istok, u Beogradu su organizovane velike antiaustrijske demonstracije na dan 5. oktobar 1908. godine . Ovaj period kada se Austrougarska zvanično proširuje na istok, obilježen je nastankom velikog broja srpskih nacionalnih organizacija i pokreta koji su težili nacionalnom oslobođenju i ujedinjenju.

Specijalni odredi austrougarske vojske

Štrajf-korpus, štrajfkori ili strafuni (štrafuni) (njem. Streifkorps — granični pokretni dobrovoljački odredi, granična pješadija, patrolni korpus) je naziv za specijalne odrede austrougarske vojske sastavljene prvenstveno od lokalnog muslimanskog stanovništva, odnosno dobrovoljaca iz sastava redovnih snaga austrougarske vojske. Ove vojne odrede je austrougarska vlast organizovala 1908. godine za borbu protiv „pobunjenika“ i „potencijalnih pobunjenika“. Pod pobunjenicima i potencijalnim pobunjenicima se gotovo isključivo mislilo na Srbe.

Istorija

Šuckori su bili pripadnici milicije koje su okupacione austrougarske vlasti osnovale u austrougarsku provinciju BiH, nakon aneksije provincije BiH 1908. godine. Šuckori, odnosno austrougarski milicijski odredi najčešće su bili sastavljeni od lokalnog muslimanskog stanovništva. Šuckori su postojali od 1908. do 1918. godine kada se Austrougarska konačno raspala.

Zločini šuckora u Prvom svjetskom ratu

Engleski istoričar Džon R. Lampe je zločine nad Srbima koji su činili šuckori nazvao etničkim čišćenjem. Dr Jozef Redlih (tada profesor javnog prava na Univerzitetu u Beču) je u svom dnevniku 22. novembra 1914. godine napisao da se u austrougarskoj provinciji BiH „sprovodi sistematska politika istrebljenja pravoslavnih“.

Tip lokalnog stanovništva u sastavu Šuckora

Pominjanje šuckora u literaturi

Ćorovićeva Crna knjiga

„Mnoga usta, i to ona što bi imala najviše da kažu, zanemela su zauvek.“

Crna knjiga / Vladimir Ćorović

Jedan od najpoznatijih detaljnih opisa šuckora, njihovih zločina i sveukupnih dešavanja vezanih za šuckore tokom Prvog svjetkog rata, je dat u Crnoj knjizi srpskog istoričara Vladimira Ćorovića. Sam Vladimir Ćorović (1885—1941), savremenik dešavanja je kao viđeniji Srbin uhapšen od strane austrougarskih vlasti odmah nakon vidovdanskog atentata Gavrila Principa na Franca Ferdinanda 28. juna 1914. godine. Zatočeništvo je proveo u travničkom i zeničkom zatvoru sve do kraja 1917. godine, tokom koga je bilježio iskaze drugih zatočenika. Glavni dio ovoga djela je napisao 1918. godine, koristeći, pored vlastitog zatočeničkog iskustva, izjave preživjelih i umrlih svjedoka, austrougarsku štampu, zvanične sudske spise austrougarskih vlasti i druge izvore informacija vezane za zločine nad Srbima u austrougarskoj provinciji BiH. Vladimir Ćorović je bio i jedan od optuženika za „veleizdaju“ Austrougarske na Banjalučkom procesu (3. novembar 1915 — 16. mart 1916. godine). Osuđen je na osam godina robije, ali mu je kazna pred kraj rata smanjena, te je kraj rata dočekao na slobodi.

U predgovoru trećeg izdanja (1996) Ćorovičevog djela, prof. dr Vojislav Maksimović daje svoju definiciju fenomena šuckora:

„ Prvi svjetski rat je na našim prostorima izbacio još jedan rijedak zločinački fenomen, a to su šuckori poluvojne a prema Srbima patološkom mržnjom nadojene zločinačke skupine, regrutovane, sa znanjem i ciljem vlasti, pretežno iz muslimanskog i hrvatskog ološa. One su vođene osvjedočenim srpskim zlotvorom Ademagom Mešićem iz Tešnja, kasnijim doglavnikom Ante Pavelića. U Ćorovićevoj Crnoj knjizi ima veoma mnogo primjera šuckorskog bestijalnog ponašanja, a na osnovu svjedočenja preživjelih i autentičnih dokumenata, koji su piscu već bili dostupni. ” — Pred „Crnom knjigom“ Vladimira Ćorovića — Prof. dr Vojislav Maksimović

Andrićev roman Na drini ćuprija

U romanu Andrića Ive Na Drini ćuprija, opisan je život naroda (Turci i hrišćani) gradića Višegrada na obali rijeke Drine u Podrinju. Život generacija je opisan kroz istoriju Višegradskog mosta od njegove izgradnje do kraja 1914. godine. Andrić (1892-1975) kao savremenik i poznavalac prilika opisuje i period pred i tokom Prvog svjetskog rata, u kome je čest pomen šuckora. Sam Andrić je Prvi svjetski rat proveo u zatvoru u Mariboru do marta 1915, i u kućnom pritvoru u Zenici od 1915, do kraja rata 1918, a po volji austrougarskih vlasti pod izgovorom da je protivnik Austrougarske. Kao savremenik je mogao da vidi i upozna šuckore na djelu.

„ Već sutradan posle objave rata Srbiji počela je po varoši da krstari četa šuckora. Ta četa, koja je, naoružana na brzu ruku, trebalo da pomaže vlastima u gonjenju Srba, bila je sastavljena od Cigana, pijanica i drugih besposličara, uglavnom ljudi koji su odavno u zavadi sa dobrim društvima i u sukobu sa zakonom. Neki Huso Kokošar, Ciganin bez časti i određenog zanimanja, kome je sramna bolest još u prvoj mladosti izjela nos, predvodio je desetinu golaća, naoružanih starinskim puškama sistema Werndl, sa dugačkim bajonetima, i vodio glavnu reč u čaršiji. ”

„ Na Alihodžinom dućanu sedi nekoliko uglednih varoških Turaka, Nailbeg Turković, Osmanaga Šabanović, Suljaga Mezildžić. Bledi i zabrinuti sa onim teškim i ukočenim izrazom na licu koji se uvek javlja kod ljudi koji imaju šta da izgube, kad se nađu pred nenadanim događajima i krupnim promenama. I njih su pozvale vlasti da se stave na čelo šuckora. Sad su se, kao slučajno sastali ovde da se na neupadljiv način dogovore šta da rade. Jedni su za to da se ide, a drugi su za uzdržljivost. Alihodža, uzbuđen, sa rumenilom na licu i starim sjajem u očima, odbija odlučno svaku pomisao, o ma kakvom učešću u šuckoru. On se naročito okomio na Nailbega, koji je za to da se primi oružje i da se umesto Cigana oni kao ugledni ljudi stave na čelo muslimanskih dobrovoljačkih odreda. ”

„ Svetina navalila kao da se halva deli i napravila živ krug oko vešala. Ponajviše vojnici, ali izmešani sa turskom seoskom sirotinjom i varoškim Ciganima. U neko doba načini se put i odnekud donesoše sto sa dve stolice za oficira i njegovog pisara, a zatim šuckori dovedoše prvo dvojicu seljaka a zatim jednog građanina. Seljaci su bili seoski kmetovi iz graničnih sela Pozderčića i Kamenice, a građanin neki Vajo, Ličanin, koji je davno došao u kasabu, kao preduzimač, i tu se oženio. Sva trojica su bili vezani, unezvereni i prašni. ”

„ Da pođem sa Nailbegom i sa šuckorima i da poginem sa švapskom puškom u ruci, osramoćen i ovog i onog svijeta, ili da sjedim ovako i čekam da Srbija zastupi i ovdje i da dočekam ono od čega smo pedeset godina bježali po muhadžirluku, iz mjesta u mjesto? ”

„ Nego batali ti to što si počeo; niti idi u šuckore nit' nagovaraj druge. Bolje ti je da muzeš ono desetak kmetova što ti je ostalo, i dok još daju ponešto. ”

Galerija

• 
  Austrougarska vojska likvidira srpske dječake
• 
  Zločini austrougarske vojske nad Srbima u Kraljevini Srbiji 1917. godine
• 
  Austrougarska vojska likvidira srpske civile
• 
  Vješanje Srba u Mačvi u jesen 1914. godine
• 
  Austrougarski vojnici vješaju seljanke u Mačvi, avgust 1914. godine
• 
  Austrougarska vojska likvidira srpske žene
• 
  Mapa Evrope 1914. godine
• 
  Dijagram evropskih političkih saveza u periodu koji je doveo do Prvog svjetskog rata

Vidi još

• Austrougarska
• K.u.k.
• Aneksiona kriza
• Popis stanovništva Bosne i Hercegovine 1910.
• Kuferaši
• Berlinski kongres
• Julska kriza
• Nevesinjska puška

Literatura

• Babić, Mirko; Vujičić, Petar (2014). „Austrougarski pogromi protiv Srba 1914-1918: Sa posebnim osvrtom na ratno zakonodavstvo, logore i zločine šuckora u BiH”. Sarajevski atentat 1914. Ćorovićevi susreti 2013. godine: Međunarodni naučni skup istoričara. Gacko: Prosvjeta. str. 307—324. 
• Kraljačić, Tomislav (2014) [1992]. „Austrougarski planovi o stvaranju etničkog zida u istočnoj Bosni u Prvom svjetskom ratu”. Moguće strategije razvoja Srbije. Beograd: SANU. str. 930—936. 
• Stojančević, Vladimir (1988). Srbija i srpski narod za vreme rata i okupacije 1914-1918. godine. Leskovac: Narodni muzej. 
• Radojević, Mira; Dimić, Ljubodrag (2014). Srbija u Velikom ratu 1914-1918: Kratka istorija. Beograd: Srpska književna zadruga, Beogradski forum za svet ravnopravnih. 
• Velikonja, Mitja (2003). Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina. College Station: Texas A&M University Press. 
• Ćorović, Vladimir (1920). Crna knjiga: Patnje Srba Bosne i Hercegovine za vreme Svetskog Rata 1914-1918 (1. izd.). Beograd-Sarajevo. 
• Ivanišević, Milivoje (1994). Hronika našeg groblja ili slovo o stradanju srpskog naroda Bratunca, Milića, Skelana i Srebrenice. Beograd — Bratunac: Komitet za prikupljanje podataka o izvršenim zločinima protiv čovečnosti i međunarodnog prava. 
• Sarajevo 1914. — Vladimir Dedijer, Prosveta, Beograd (1966) (jezik: srpski)
• Đorđe Mikić, "O šuckorima i ostalim neregularnim jedinicama u BiH 1914-1918", Radovi Filozofskog fakulteta u Banjaluci, 1 (1998), str. 191-199.
• Lampe, John R. (2000). Yugoslavia as History: Twice There Was a Country. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77401-7. 
• Portmann, Michael (2007). Aspekte des nationalen Konflikts in Bosnien-Herzegowina von 1878 bis 1945. GRIN Verlag. ISBN 978-3-638-66050-1. 
• Ekmečić, Milorad (1973). Ratni ciljevi Srbije 1914. Srpska književna zadruga. 
• Popović, Nikola B. (2000). Srbi u Prvom svetskom ratu 1914—1918. Novi Sad: Društvo istoričara Južnobačkog i Sremskog okruga. 

Spoljašnje veze

• Second international conference Jasenovac, (Muslim volunteer detachment, "suckori", slaughtered 86 Serbian hostages), pp. 91 (jezik: engleski)
• Srpsko nasleđe: Sve što je srpski disalo uzeto na nišan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. novembar 2015) (jezik: srpski)
• Nezavisne Novine: O bošnjačkim udžbenicima istorije (IV dio) (jezik: srpski)
• Rogatica: Austrougarska okupacija Rogatice IV dio (jezik: srpski)
• Projekat Rastko: Šuckori u Boki i Herceg Novom (jezik: srpski)
• Projekat Rastko: Vladimir Ćorović, Crna knjiga: Patnje Srba Bosne i Hercegovine za vreme svetskog rata 1914-1918. godine