Stara Pazova

Koordinate: 44° 59′ 04″ S; 20° 09′ 23″ I / 44.984333° S; 20.1565° I / 44.984333; 20.1565
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Stara Pazova
Zgrada Opštine Stara Pazova
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugSremski
OpštinaStara Pazova
Stanovništvo
 — 2022.18.522
 — gustina377/km2
Geografske karakteristike
Koordinate44° 59′ 04″ S; 20° 09′ 23″ I / 44.984333° S; 20.1565° I / 44.984333; 20.1565
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina76 m
Površina49,4 km2
Stara Pazova na karti Srbije
Stara Pazova
Stara Pazova
Stara Pazova na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj22300
Pozivni broj022
Registarska oznakaST

Stara Pazova (slč. Stará Pazova) je gradsko naselje u Srbiji i sedište istoimene opštine u Sremskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 18.522 stanovnika.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Stara Pazova

Stara Pazova se nalazi u severnom delu Srbije. Od glavnog grada Srbije, Beograda, grad je udaljen 35 km severozapadno, a od glavnog grada AP Vojvodine, Novog Sada, 42 km jugoistočno. Dva velika gradska naselja, Inđija i Nova Pazova, nalaze se svega 7-8 km od Stare Pazove.

Reljef: Stara Pazova se nalazi u južnom delu Panonske nizije, u istočnom delu istorijske oblasti Srem. Grad u ravničarskom području, a zemljište oko grada je izvanredne plodnosti. Nadmorska visina grada je oko 80 m.

Klima u Staroj Pazovi je umereno kontinentalna. Nju odlikuju umerene zime, topla leta, i kišovita i umerena proleća i jeseni. Količina padavina je oko 600 mm/m².

Vode: Stara Pazova nema vodotokova na svom području, već tu postoje samo veštački prokopani kanali. Najbliža reka je Dunav, 10 km udaljena od Stare Pazove, nalazi se u Starim Banovcima

Biljni i životinjski svet je sa odlikama tipičnim za Panonsku niziju.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Pravoslavna litija u Staroj Pazovi na dan slave staropazovačkog arhijerejskog namesništva, Sv. Joanikija, prvog patrijarha srpskog, 16. septembra 2023. Na čelu litije je vladika sremski Vasilije.

Područje Stare Pazove bilo je naseljeno još u doba praistorije. U doba Starog Rima bilo je deo provincije Panonije sa sedištem u obližnjem Sirmijumu.

Tokom srednjeg veka ovo područje je više vekova bilo na razmeđi između Vizantije i Ugarske. Poslednjih vekova srednjeg veka ugarska vlast se učvrstila u ovim krajevima.

Za vreme Osmanskog carstva (16-18. veka) Pazovu su naselili Srbi. Već 1730. godine u Staroj Pazovi postoji Srpska narodna osnovna škola.[1] Oni su ostali pretežno stanovništvo sve do kraja 18. veka.

Slovaci su se doselili u ovaj deo Srema, tada južni deo Habzburške monarhije, posle 1760. godine po molbi Slovaka iz uglavnom srednje Slovačke koji nisu bili katoličke vere već nove protestantske tj. evangeličke vere. Doselili su se i zbog siromaštva ali i zbog Mađara katolika, koji nisu bili pobornici nove vere. Slovaci su bili većinsko stanovništvo u Staroj Pazovi do polovine 20. veka. Istovremeno su Srbi bili većinsko stanovništvo u okolnim selima. Nemci su se doselili 1791. godine, na prostor koji je dobio ime Nova Pazova a tada i Stara Pazova dobija svoje ime. Stanovništvo Stare Pazove je doseljenim Nemcima pomagalo u izgradnji novih kuća.[1] Nemci su se iselili posle Drugog svetskog rata.

Spomenik učesnicima NOB i ratova devedesetih
Zgrada štedionice veleposednika Nikole Petrovića u Staroj Pazovi

Najstariji zapis o prvoj crkvi potiče iz 1775. godine koji se nalazi u inventaru Mitropolita Jovanovića sačinjen 25. januara 1775. godine. Ovaj zapisnik nečijom krivicom i nepažnjom je jako oštećen, nedostaju mu najvažniji prvi listovi u kojima piše o postanku crkve (pravoslavne) i škole a možda i za naselje i za sam postanak mesta. Ostalo je samo osam listova. Iz tih listova saznajemo samo o nameštaju, izgledu i uređenju same crkve. Po usmenom predanju stara crkva nije bila na istom mestu gde je sadašnja, već istočno od današnjeg oltara. Prva crkva nije imala jedno zvono već dva manja od 140 i 90 funti, koja nisu bila smeštena na crkvenom zvoniku nego na zvonari od balvana u severoistočnom uglu današnje porte sa školske strane. Porta je bila napravljena od drveta. Crkva je bila pokrivena uzbijenim rogozom.

Po popisu iz 1931. u Staroj Pazovi živelo je 8536 stanovnika, od čega su Slovaci činili 70% a Srbi 20% stanovništva.[2]

Posle Drugog svetskog rata počinje nagli razvoj Stare Pazove, vezan za prometnost položaja i blizinu Beograda i Novog Sada. U sledeći 50 godina grad dobija obrise pravog grada, gradi se niz javnih zdanja industrijskih pogona, kao i stambene zgrade i nova stambena naselja. Zahvaljujući tome, gradsko stanovništvo se utrostručuje u sledećih par decenija i to mahom doseljavanjem Srba iz pasivnih krajeva Hrvatske i Bosne i Hercegovine.

Poslednje dve decenije Stara Pazova polako postaje predgrađe Beograda. Takođe, grad je jedno od središta nove industrije u Srbiji, poznat pre svega po malim pogonima i proizvodnji robe široke potrošnje.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Srpska pravoslavna crkva Svetog Ilije u Staroj Pazovi
Slovačka evangelička crkva u Staroj Pazovi
Katolička crkva u Staroj Pazovi
Železnička stanica u Staroj Pazovi

Kretanje broja stanovnika[uredi | uredi izvor]

U naselju Stara Pazova živi 14948 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,0 godina (37,4 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 6170 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,02.

Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Demografija[3]
Godina Stanovnika
1921. 7.751
1931. 8.536
1948. 9.193
1953. 10.103
1961. 12.089
1971. 13.776
1981. 16.217
1991. 17.110 16.696
2002. 18.645 19.385
2011. 18.602
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[4]
Srbi
  
 10.477 56,19%
Slovaci
  
 5.848 31,36%
Jugosloveni
  
 357 1,91%
Hrvati
  
 330 1,76%
Romi
  
 274 1,46%
Crnogorci
  
 84 0,45%
Makedonci
  
 81 0,43%
Mađari
  
 44 0,23%
Ukrajinci
  
 28 0,15%
Muslimani
  
 16 0,08%
Slovenci
  
 12 0,06%
Rusi
  
 11 0,05%
Albanci
  
 10 0,05%
Goranci
  
 9 0,04%
Rumuni
  
 7 0,03%
Nemci
  
 7 0,03%
Česi
  
 4 0,02%
Rusini
  
 4 0,02%
Bugari
  
 2 0,01%
Bunjevci
  
 1 0,00%
Bošnjaci
  
 1 0,00%
nepoznato
  
 373 2,00%


Stanovništvo prema polu i starosti[5]
m
ž
? 70
  
  
 69
80+ 102
  
  
 221
75—79 157
  
  
 347
70—74 321
  
  
 454
65—69 442
  
  
 550
60—64 440
  
  
 529
55—59 474
  
  
 540
50—54 740
  
  
 719
45—49 813
  
  
 809
40—44 668
  
  
 767
35—39 573
  
  
 634
30—34 614
  
  
 583
25—29 667
  
  
 658
20—24 739
  
  
 662
15—19 660
  
  
 693
10—14 564
  
  
 528
5—9 520
  
  
 465
0—4 443
  
  
 410
Prosek : 37,4 40,5
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 2.556 2.892 3.515 4.160 5.138 5.448 6.170
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 1.100 1.445 1.271 1.440 567 247 66 17 12 5 3,02
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 7.480 2.296 4.587 319 244 34
Ženski 8.235 1.734 4.640 1.407 424 30
UKUPNO 15.715 4.030 9.227 1.726 668 64
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 3.727 375 0 22 1.183
Ženski 2.466 114 0 12 686
UKUPNO 6.193 489 0 34 1.869
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 31 233 450 61 277
Ženski 13 40 460 44 60
UKUPNO 44 273 910 105 337
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 33 91 160 90 44
Ženski 66 84 111 196 242
UKUPNO 99 175 271 286 286
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 92 0 0 585
Ženski 77 2 0 259
UKUPNO 169 2 0 844

Privreda[uredi | uredi izvor]

Trg u Staroj Pazovi. Nosi naziv po Zoranu Đinđiću.

Razvijena je poljoprivreda, mlinska, metalska i tekstilna industrija. Posebno razvijeno zanatstvo, sa velikim učešćem male privrede u ukupnom društvenom proizvodu.

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Ulaz u zgradu tri škole: Ekonomske, Tehničke i Gimnazije.
Osnovna škola "Simeon Aranicki"

U Staroj Pazovi se nalaze osnovne škole „Boško Palkovljević Pinki“, „Simeon Aranicki“, „Janko Čmelik“ (slovačka), gimnazija „Branko Radičević“, Ekonomska škola, Tehnička škola i škola za posebne potrebe „Anton Skala“. Škola Simeon Aranicki je sagrađena 2008. godine.

Sport[uredi | uredi izvor]

Fudbalski centar FSS u Staroj Pazovi

U Staroj Pazovi se nalazi moderan sportski centar FSS — Kuća fudbala.

Gradovi pobratimi[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Bojović, Veličko (2004). Stara Pazova, kratak prikaz o etničkom, privrednom i kulturnom razvoju. Čigoja. str. 8. 
  2. ^ Bojović, Veličko (2004). Stara Pazova, kratak prikaz o etničkom, privrednom i kulturnom razvoju. Čigoja. str. 12. 
  3. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  4. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  5. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Mediji[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Стара_Пазова&oldid=27451233”