Aleksandar Milošević

Aleksandar M. Milošević
Komandant Zapadnomoravske grupe korpusa major Aleksandar Milošević u Pranjanima (avgust 1944)
Lični podaci
Datum rođenja	(1910-06-28)28. jun 1910.
Mesto rođenja	Saranovo, Srbija
Datum smrti	31. oktobar 2009.(2009-10-31) (99 god.)
Mesto smrti	Toronto, Kanada
Obrazovanje	Niža škola Vojne akademije u Beogradu, Viša škola Vojne akademije u Beogradu
Vojna karijera
Služba	1929–1946
Vojska	Jugoslovenska vojska Jugoslovenska vojska u otadžbini
Čin	major
Jedinica	Drugi šumadijski korpus - Gorski štab 57
Učešće u ratovima	Drugi svetski rat u Jugoslaviji Prodor NOVJ u Srbiju proleća 1944. Bitka na Jelovoj gori Bosanska golgota Bitka na Zelengori
Odlikovanja

Aleksandar M. Milošević (Saranovo, 28. jun 1910 — Toronto, 31. oktobar 2009) je bio artiljerijski major Jugoslovenske vojske, komandant Drugog šumadijskog korpusa i Zapadno-moravske grupe korpusa Jugoslovenske vojske u Otadžbini. Kao politički emigrant je bio kratko aktivan u Srpskoj narodnoj odbrani, a zatim je bio član Eparhijskog saveta Eparhije za Ameriku i Kanadu. Jedan je od retkih visokih komandanata Jugoslovenske vojske u Otadžbini koji nikada nije optužen niti za saradnju za okupatorom, niti za neki ratni zločin.

Biografija

Obrazovanje

Milošević kao pitomac Niže škole Vojne akademije

Rođen je na Vidovdan 28. jun 1910. godine u šumadijskom selu Saranovo kod Rače, srez lepenički. Deda mu je bio učesnik Srpsko-bugarskog rata 1885. godine, a otac se borio u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu.

Osnovnu školu je završio u Natalincima, a potom i Prvu mušku gimnaziju u Kragujevcu. Nakon završene gimnazije, upisao se u 57. klasu Niže škole Vojne akademije u Beogradu, koju završava 1932. godine kao jedan od deset posto najboljih pitomaca. Dobio je artiljerijsku službu kao vodnik treće baterije drugog diviziona konjičke artiljerije u Smederevskoj Palanci. Već 1933. godine je prekomandovan u Niš i tu ostaje sa službom do 1937. godine. Tokom službe u Nišu je završio i vojni topografski kurs, od marta do septembra 1936. godine.

Od 1. oktobra 1937. godine, postaje pitomac 39. klase Više škole Vojne akademije. Službovao je u Prizrenu od septembra 1939. godine na mestu komandira druge baterije 28. artiljerijskog puka Jugoslovenske vojske, gde dočekuje Aprilskom ratu 1941. godine.

Do rata je dva puta odlikovan Medaljom za vojničke vrline, 1936. i 1940. godine. U čin kapetana druge klase je unapređen 1. oktobra 1940. godine.

Drugi svetski rat

Aprilski rat i ustanak u Srbiji

Poručnik Milošević u Prizrenu

U Aprilskom ratu 1941. godine, kapetan Milošević je komandovao baterijom 31. artiljerijskog puka koji je izveo ofanzivu na italijanske snage u Albaniji i dolazi do grada Kukeš. Dobio je naređenje da se vrati u Prizren, gde vodi borbe i sa nemačkim snagama. Odmah po kapitulaciji odlazi i niško selo Gornji Matejevac i tamo počinje da okuplja oficire i vojnike koji su izbegli zarobljeništvo.

Pukovniku Dragoljubu Mihailoviću se pridružio 30. jula na Ravnoj gori. Određen je za opunomoćenika za rodni lepenački srez, pa počinje da obilazi sela i prikuplja dobrovoljce. Na Bukulji je 24. avgusta prisustvovao saboru četničkih vojvoda koji je održao Kosta Milovanović Pećanac, o čemu je već 6. septembra izvestio pukovnika Mihailovića i zajedno su se složili da sa njim nije moguća saradnja.

Kapetan Milošević je 18. septembra izabran za komandanta Lepeničkog četničkog odreda. Dok je još postojala saradnja četnika i partizana, dana 12. oktobra 1941. godine, partizani su u Saranovu na prepad razoružali četnički odred, a oficire uključujući i Mihailovića odveli zarobljene u Čačak i zatim Užice, odakle je uspeo da pobegne 28. novembra. Probio se 4. decembra do Mihailovića na Ravnu goru i dobio je nova naređenja.

Ratni put

Armijski general Dragoljub Mihailović i major Aleksandar Milošević na smotri Prvog i Drugog šumadijskog korpusa u Pranjanima (1944)

Zimu 1942. godine je proveo u ilegali, odnosno nije se privremeno legalizovao kod Vlade Milana Nedića, kako su po instrukcijama učinili brojni četnički komandanti. Komandant Lepeničke brigade Drugog šumadijskog korpusa je postao 17. avgusta, pri osnivanju korpusa. U decembru 1942. godine je došlo do reorganizacije snaga, a kapetan Mihailović je 7. decembra postavljen za komandanta Drugog šumadijskog korpusa, čija je zona odgovornosti uključila lepenički i kragujevački srez.

Major Aleksandar Milošević (u sredini) u Pranjanima 1944. godine. Fotografisao Ivan Popov, brat Duška Popova.

Bio je među organizatorima dočeka savezničke vojne misije 25. novembra 1943. godine u Gruži. Prisustvovao je razgovoru armijskog generala Dragoljuba Draže Mihailovića i pukovnika Bila Hadsona, dok su zajedno slušali radio London, koji je lažno izveštavao o četničkim dejstvima protiv Nemaca, pripisujući ih partizanima.

Tokom februara i marta 1944. godine, Milošević je sa svojim korpusom vodio borbe protiv Srpskog dobrovoljačkog korpusa i doživljava znatne uspehe koji primoravaju SDK da napusti zonu odgovornosti Drugog šumadijskog korpusa. Organizuje i presretanje nemačkih vojnih transportera i diverzije na prugama. Njegove snage su u formi letećih brigada pri 4. grupi jurišnih korpusa vodile borbe i pokušale da zaustave partizanski prodor u Srbiju, maja 1944. godine. U toku leta, sa svojim vojnicima je izgradio crkvu-brvnaru u selu Pajazitovo.

Na Vidovdan 28. juna 1944. godine, unapređen je u čin majora. Sledećeg meseca je odlikovan i Ordenom Belog orla sa mačevima. Dana 16. jula je određen za komandanta Zapadno-moravske grupe korpusa Jugoslovenske vojske u Otadžbini sa zadatkom da daje obezbeđenje Vrhovnoj komandi, ali i organizaciji evakuacije savezničkih pilota sa aerodroma u Pranjanima.

Bosanska golgota

U septembru biva imenovan za komandanta 6. jurišnog korpusa, sastavljenog od Prvog i Drugog šumadijskog korpusa, kao i Drugog ravnogorskog korpusa, a koji je pridodat Četvrtoj grupi jurišnih korpusa pod komandom potpukovnika Dragoslava Račića. Sa svojim korpusom učestvuje u bitkama protiv partizana u okolini Požege i na Jelovoj gori. Novembar je proveo u borbama sa nemačkim snagama kod Kraljeva, na putu putu prema Bosni.

Posle poraza u bici na Zelengori, maja 1945. godine, general Mihailović je naredio majoru Miloševiću da se sa svojim malobrojnim snagama vrati u Srbiju, radi pripreme ustanka protiv komunista. Tek u oktobru uspeva da dođe u Šumadiju i najveći deo vremena provodi u selu Jarušice. U zemunici u kojoj se skrivao, tajno se venčao 28. aprila 1946. godine sa Verom Arsenović.

Emigracija

Major Aleksandar Milošević, Dositej Obradović i kapetan Zvonimir Zvonko Vučković (1951)

Vest o zarobljavanju generala Mihailovića, navela je majora Miloševića da počne razmišljati o emigraciji, svestan da oružani otpor u zemlji više nije moguć. Na to se definitivno odlučio i 27. maja 1946. godine, kada sa suprugom i dva pratioca odlazi u Jagodinu, a odatle kreću vozom prema Grčkoj. Ilegalno prelaze granicu kod Bitolja, između 9. i 10. juna, te odlaze u izbeglički logor kod Soluna.

Saznavši gde se nalazi, komandant Jugoslovenske vojske van Otadžbine brigadni general Miodrag Damjanović je 15. septembra iz logora Eboli odredio majora Miloševića za svog opunomoćenika u poslovima organizacije emigranata u Grčkoj. Grčke vlasti su u aprilu 1947. godine Miloševića premestile u logor kod Pireja, gde na njega pokušavaju atentat ljotićevski emigranti. Milošević odlazi u Italiju oktobra 1948. godine, a potom ilegalno u britansku okupacionu zonu u Zapadnoj Nemačkoj, februara 1949. godine. Još neko vreme provode u logorima kod Hanovera, da bi u julu 1949. godine Milošević i njegova supruga otišli za Kanadu. Milošević je radio u Krajsleru i počeo dobro da zarađuje, te se nastanjuju u Vindzoru. U emigraciji je dobio kćerku Milicu (1954) i sina Gorana (1959).

Pošto je uspeo da se snađe i obezbedi izvore prihoda, posvetio se nacionalnom radu. Jedno vreme je bio angažovan u Srpskoj narodnoj odbrani, da bi kasnije pokušao da osnuje Organizacioni ravnogorski komitet za Kanadu. General Damjanović ga je odredio za organizacionog sekretara Udruženja boraca Kraljevske Jugoslovenske Vojske „Dragoljub Mihailović" u Kanadi, ali je Milošević to odbio. Kada mu se pismom javio potpukovnik Siniša Ocokoljić Pazarac, dogovorio se sa njim da 1952. godine organizuju ilegalni izlazak njegovog saborca kapetana Milutina Mileta Milutinovića iz zemlje. Nekoliko puta se sretao i sa kraljem Petrom II Karađorđevićem, koji je odredio da major Milošević bude odlikovan Ratnim krstom 1941, a koji mu je dodeljen tek nakon kraljeve smrti 1975. godine.

Od 1963. do 1966. godine je bio član Eparhijskog saveta Eparhije za Ameriku i Kanadu Srpske pravoslavne crkve, kada je u crkvenom raskolu podržao episkopa Dionisija Milivojevića i Slobodnu Srpsku pravoslavnu crkvu.

Penzionisan je 1978. godine. Naredne godine je priredio Spomenicu 57. klase Niže škole Vojne akademije u Beogradu. Nakon smrti supruge, preselio se kod sina i njegove porodice u Toronto 2001. godine. U rodno Saranovo se prvi put vratio novembra 2003. godine, kada je upoznao tri generacije najbližih rođaka koji su rođeni dok je bio u emigraciji.

Umro je 31. oktobra 2009. godine u Torontu. Po ličnoj želji, sahranjen je u rodnom selu Saranovu.

Memoari

Nesređene memoarske beleške majora Miloševića, njegov sin Goran je 2013. godine prepustio istoričaru Nemanji Deviću, koji ih je pregledao, sredio i na kraju objavio pod naslovom "Srpska priča: Sećanja iz rata i revolucije 1941-1945" u izdanju Službenog glasnika.

Odlikovanja

• Medalja za vojničke vrline (8. april 1936);
• Medalja za vojničke vrline (septembar 1940);
• Orden Belog orla sa mačevima (jul 1944);
• Ratni krst 1941. (1975).

Knjige

• Spomenicu 57. klase Niže škole Vojne akademije u Beogradu (1979);
• Srpska priča: Sećanja iz rata i revolucije (memoari), priredio Nemanja Dević, Službeni glasnik, Beograd (2020) ISBN 978-86-519-2186-8.

Unapređenja u činove

Potporučnik	Poručnik	Kapetan druge klase	Kapetan prve klase	Major
1. oktobar 1932.	1936.	1. oktobar 1940.	?	28. jun 1944.