Brusilovljeva ofanziva

Brusilovljeva ofanziva
Deo Prvog svetskog rata
Austrougarski ratni zarobljenici na rumunskom frontu
Vreme 4. jun – 20. septembar 1916. Mesto Galicija Ishod odlučujuća ruska pobeda
Sukobljene strane
Ruska Imperija	Austrougarska Nemačko carstvo
Komandanti i vođe
Aleksej Brusilov	Konrad fon Hecendorf Aleksander fon Linzingen
Jačina
40 pešadijskih divizija (573.000 ljudi) 15 konjičkih divizija (60.000 ljudi)	39 pešadijskih divizija (437.000 ljudi) 10 konjičkih divizija (30.000 ljudi)
Žrtve i gubici
preko 500.000 ubijenih ili ranjenih	975.000 vojnika iz Austrougarske 350.000 Nemaca 400.000 ratnih zarobljenika

Brusilovljeva ofanziva je bila najveća ruska pobeda tokom Prvog svetskog rata. Bila je to velika ofanziva Carske Rusije protiv Centralnih sila, koja je započela 4. juna 1916. i trajala je do 20. septembra 1916. godine. Odigrala se u današnjoj Ukrajini, u Galiciji, u blizini gradova Lavov, Luck i Kovel. Rezultat ofanzive je rusko zauzimanje Galicije i Bukovine. Ofanziva je dobila ime po ruskom komandantu jugozapadnog fronta Alekseju Brusilovu. Ofanziva je slomila austrougarsku vojsku, a zapadne saveznike spasila od nemačkog pritiska na Zapadnom frontu.

Pozadina

Francuska je pozvala Rusiju da pređe u ofanzivu na istočnom frontu da bi se smanjio pritisak nemačke vojske kod Verdena. Rusi su na tu molbu odgovorili ofanzivom kod jezera Naroč u području Vilnjusa. Ofanziva se jako loše završila po Ruse. U toj ofanzivi, ruski gubici su bili pet puta veći od nemačkih. Britanska ofanziva kod Some u leto 1916. završila se u pat poziciji, pa su zapadni saveznici molili Ruse da ofanzivom na istočnom frontu oslobode zapadni front velikog nemačkog pritiska. General Aleksej Brusilov je napravio plan masovne ofanzive na jugozapadnom frontu protiv austrougarskih snaga u Galiciji. Glavna svrha ofanzive je trebalo da bude slabljenje pritiska na francusku i britansku armiju u Francuskoj i da se, ako je moguće, Austrougarska izbaci iz rata.

Ruski plan

Istočni front pre Brusilovljeve ofanzive

Komandant ruske zapadne armijske grupe general Aleksej Evert se suprotstavljao Brusilovljevom planu i smatrao je da je defanzivna strategija prikladnija. Car Nikolaj II je lično odobrio plan, tj. Brusilovljevu ofanzivu. Cilj je bio da se povrate gradovi Kovel i Lemberg, koji su bili izgubljeni prethodne godine.

Pripreme

Zapadni saveznici su požurivali Ruse da što pre počnu ofanzivu. Brusilov je sakupio 4 armije sa ukupno 40 pešadijskih i 15 konjičkih divizija. Austrougarska vojska je imala 39 pešadijskih i 10 konjičkih divizija u tri reda odbrambenih linija. Rusi su uspeli da se privuku na 100 metara do austrougarskih linija, a ponegde i na 75 metara. Brusilov je pripremio iznenadni napad na 500 kilometara dugom frontu. Ruski generalštab je zahtevao od Brusilova da skrati front napada da bi omogućio veću koncentraciju ruskih snaga. Brusilov je insistirao na svom planu, pa je tako i ostalo.

Proboj

Ruska vojska je započela ofanzivu 4. juna sa masivnom, preciznom i kratkom baražnom artiljerijskom vatrom na austrougarske linije. Ključno je bilo da je artiljerijska paljba bila kratka i precizna, što se razlikovalo od dotadašnjih običaja dugog artiljerijskog napada, što je braniocima obično omogućavalo da dovuku rezervne snage i da isprazne prednje rovove. Početni napad je bio uspešan i austrougarske linije su bile probijene, što je omogućilo da 3 od 4 Brusilovljeve armije napreduju na širokom frontu. Brusilov je uveo inovaciju, takozvane udarne šok snage, koje su napale slabe austrijske tačke, pa je glavna armija mogla iskoristiti takav proboj slabih tačaka. Brusilovljeva taktička inovacija je bila slična taktici koju su kasnije koristili Nemci na zapadnom frontu, tzv. infiltracionoj taktici ili Hutjerovoj taktici.

Bitka

Već 8. juna 1916. ruska vojska je zauzela Luck. Austrijski nadvojvoda Jozef Ferdinand je jedva uspeo da pobegne iz grada pre ulaska Rusa. Ta činjenica je govorila kolika je bila brzina ruskog napredovanja. Austrijanci su se povlačili, a Rusi su već tada zarobili 200.000 austrijskih vojnika. Međutim, Brusilovljeve snage su postale previše rastegnute, pa je dao do znanja Evertu da dalji uspeh zavisi od toga da li će Evert krenuti u ofanzivu sa ostalim snagama. Evert je nastavio da odugovlači, što je nemačkoj vrhovnoj komandi dalo dovoljno vremena da pošalje pojačanja na Istočni front.

Kada je Luck pao, šef nemačkog generalštaba Erih fon Falkenhajn ubedio je austrijskog feldmaršala Konrada fon Hecendorfa da prebaci vojsku sa italijanskog fronta da bi se suprotstavio Rusima u Galiciji. General Paul fon Hindenburg je uspeo da brzo dopremi trupe zbog dobrih železničkih pruga u Nemačkoj. Ruski general Evert je slabu i loše pripremljenu ofanzivu započeo tek 18. juna. Aleksander fon Linzingen je 24. jula izvršio kontranapad južno od Kovela. Brusilov je 28. jula nastavio sa ofanzivom. Iako mu je vojska bila slabo opskrbljena, uspeo je da dođe do Karpata 20. septembra 1916. Ruska visoka komanda je počela da šalje vojsku sa Evertovog fronta u pomoć Brusilovu. Tome se Brusilov opirao, jer je smatrao da višak vojske samo može začepiti front. Sve snage koje su bile uključene u ofanzivu bile su iscrpljene, tako da je ofanziva potpuno prestala krajem septembra. Posle toga ruska vojska je morala pomagati Rumuniji, koju su pregazile austrijska i nemačka vojska.

Ruska pešadija na maršu

Rezultat i posledice

Istočni front posle Brusilovljeve ofanzive

Operacija je uspela u svojoj osnovnoj svrsi. Nemačka je morala da zaustavi napad kod Verdena i da prebaci velike snage na istočni front. Operacija je osim toga slomila leđa austrougarske armije, koja je izgubila oko 1,5 miliona ljudi (uključujući 400.000 zarobljenika). Posle te ofanzive austrougarska vojska više do kraja rata nije bila sposobna da izvede uspešan napad, već se morala oslanjati na nemačku vojsku. Rani uspeh ofanzive ohrabrio je Rumuniju da uće u rat na strani saveznika, ali to je imalo katastrofalne posledice po Rumuniju.

Ruski gubici su bili veliki, oko pola miliona mrtvih. Pošto je Rusija imala veliku bazu za regrutovanje to je verovatno bilo vojno prihvatljivo. Brusilovljeva ofanziva je bila vrhunac ruskih napora u Prvom svetskom ratu. Predstavljala je dobar primer dobrog vođstva i planiranja od strane carske ruske armije. Posle ofanzive efektivnost ruske armije je počela da opada zbog pogoršanja ekonomske i političke situacije u Rusiji. Operacija je predstavljala značajan napredak u ruskoj taktici. Brusilov je koristio male specijalizovane jedinice, koje bi napadale slabe tačke neprijateljskih rovovskih linija. Te jedinice bi stvarale rupe, koje bi omogućavale ruskoj vojsci da prodre kroz tako stvorenu rupu. Takva „taktika šoka“, bila je značajan napredak u odnosu na dotadašnje taktike „ljudskih valova“, koje su korišćene tokom Prvog svetskog rata. Kasnije su Nemci preuzeli taktiku i na sličan način su se borili na zapadnom frontu 1918. Zapadni saveznici su preuzeli od Nemaca takvu taktiku. Taktika šoka igrala je važnu ulogu u ranim nemačkim blickrig ofanzivama početkom Drugog svetskog rata.

Literatura

• Tucker, Spencer The Great War: 1914-18 (1998)
• Operaciя russkogo Юgo-Zapadnogo fronta letom 1916 goda
• B. P. Utkin Brusilovskij proryv (2001)

Spoljašnje veze

• Primary Documents: Alexei Brusilov on the Brusilov Offensive, June 1916
• 4-Jun-1916 - The Brusilov Offensive on Trenches on the Web