Emilija Popović

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Emilija Popović
Lični podaci
Puno imeEmilija Popović
Datum rođenja(1859-07-13)13. jul 1859.
Mesto rođenjaVeliki Bečkerek, Austrijsko carstvo
Datum smrti1917.(1917-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (57/58 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Srbija
Zanimanjeglumica
Veza do IMDb-a

Emilija Popović (Veliki Bečkerek,[a] 13. juli 1859 − Beograd, 1917) bila je krajem 19. i početkom 20. veka jedna od najboljih srpskih dramskih umetnica. Igrala je u putujućim pozorišnim trupama a zatim, do kraja glumačke karijere, u Narodnom pozorištu u Beogradu. Igrala je glavnu ulogu u filmu Jadna majka, trećem igranom filmu snimljenom u Srbiji, koji na žalost nije sačuvan.

Detinjstvo i porodica[uredi | uredi izvor]

Emilija Popović rođena je 1859. godine. Potomak je čuvene porodice sveštenika Luke Popovića. Njena majka bila je Katarina-Katica Popović, najstarija ćerka od sedmoro dece sveštenika Luke Popovića, poznatog i cenjenog među ljubiteljima crkvenog pojanja u Sremskim Karlovcima i Vranjevu (danas Novi Bečej)[1] i njegove žene Milice.[2] Ova brojna porodica je srpskom pozorištu dala sedam čuvenih imena: pet kćeri i dva sina prote Luke: Ljubica Kolarović, Katica Popović, Draginja Ružić, Jelisaveta - Jeca Dobrinović, Sofija Maksimović Vujić Laza i Paja Popović. Zajedno sa snajama i zetovima, među kojima su bili Dimitrije Ružić, Pera Dobrinović, Dimitrije Kolarović[3] i Lazina žena Marija Adelshajm-Popović,[4] ova „umetnička dinastija” je jedno vreme sačinjavala gotovo polovinu trupe Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu[5] i predstavljali su moćan i veoma uticajan porodični krug, ne samo u glumačkoj družini nego i u organima Društva za Srpsko narodno pozorište.[6] [b] U crkvenim knjigama ne spominje ime Emilijinog oca, a ona se kasnije, na pozorišnim daskama, pojavila pod majčinim prezimenom Popović.[10] Njena majka Katarina igrala je kratko u Pozorištu u Beogradu, ali se ubrzo povukla. Za razliku od nje, Emilija je ostvarila zapaženu glumačku karijeru.[11]

Glumačka karijera[uredi | uredi izvor]

Na pozornicu je stupila još kao devojčica, 1. maja 1869. godine, igrajući na sceni Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Glumi se učila odmalena, pored svojih tetaka, poznatih glumica Srpskog narodnog pozorišta.[11]

Već 24. novembra 1869. stupila je u putujuću družinu svoga ujaka Laze Popovića. Laza Popović bio je poznat kao dobar pedagog i uspevao je da podstakne razvoju mladih glumačkih snaga. Pored njega se Emilija izgradila kao glumica, obišavši sa družinom mnoga mesta u Austrougarskoj: Novi Bečej, Veliku Kikindu, Veliki Bečkerek, Čakovo, Temišvar, Vršac, Belu Crkvu, Kovin, Pančevo, Srbobran, Stari Bečej, Žabalj, Čurug, Kovilj, Vukovar, Osijek, Brod, Sisak i Karlovac. Posle toga družina prelazi u Srbiju, gde su davali predstave u Požarevcu, Paraćinu, Smederevu, Nišu, Čačku, Kragujevcu i Leskovcu. Putovali su i po drugim krajevima, po Hrvatskoj, Slavoniji, Dalmaciji i Crnoj Gori i igrali u mnogim mestima u koja do tada pozorišta nisu zalazila. Na repertoaru Družine Laze Popovića bili su svi komadi koje je davalo Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu i Narodno pozorište u Beogradu.[12] U trupi svoga ujaka Emilija je ostala do 1874. godine, a kasnije je kratko nastupala i u putujućim pozorištima Dragutina Krsmanovića i Đorđa Peleša,[13] do 1877. godine.[11]

U maju 1877. godine Emilija Popović prvi put je nastupila na sceni beogradskog Narodnog pozorišta. Stalni angažman je dobila 1. aprila 1878. godine i u ovom Pozorištu ostala do kraja glumačke karijere.[11] Bilo je to baš u vreme obnove ovog teatra, kada je Emilija mogla da zablista u punom sjaju.[14]

Mnogi kritičar su u njoj prepoznali zvezdu nad zvezdama, proricali joj visine, govorili o njenom čarobnom izgledu i prijatnom glasu predviđali joj sjajnu budućnost, ali se to nije desilo. Krhkog zdravlja i meke prirode, u mladosti nije mogla da igra svoje vršnjakinje. Imala je 25 godina, a dodeljivane su joj uloge zrelih žena. Ipak, dobro se snašla u takvim ulogama i zahvaljujući njima je vremenom počela da skreće pažnju publike na sebe. Kao početak njenog velikog uspeha Grol označava 1900. godinu, kada počinje uspešno da tumači veći broj teških dramskih partija, naročito majki - mati Hamletova, kraljica Getruda, zla maćeha u Stanoju Glavašu... naročito se istakla u dramama Iva Vojnovića, doprinoseći tako svojoj i njegovoj afirmaciji na beogradskoj sceni.[11] Poslednjih deset godina igre uspela je da se istakne u prvi red.[14] Zanimljivo je da je njena prava umetnička karijera započela od navršenih četrdeset godina, u godinama kada su mnoge njene vršnjakinje već završavale svoje karijere.[10]

Uloge[uredi | uredi izvor]

  • Emilija (Otelo, Vilijam Šekspir)
  • Džesika (Mletački trgovac, V. Šekspir)
  • Kraljica Gertruda (Hamlet, V. Šekspir)
  • Hedviga (Viljem Tel, Fridrih Šiler)
  • Princeza Ebolija (Don Karlos, F. Šiler)
  • Margareta od Parme (Egmont, Johana Volfganga Getea)
  • Vojvotkinja, Adrijena (Adrijena Lekuvrerova, Ežen Skrib i Ernest Leguve)
  • Dora Kinolova, Pompadura (Narcis, Albert Emil Brahfogl)
  • Lukrecija Bordžija (Lukrecija Bordžija, Viktor Igo)
  • Baronica Skarpi (Grof Praks, A. Melak)
  • Gospođa Merkade (Merkade, Onore de Balzak)
  • Kneginja Žorž (Kneginja Žorž, Aleksandar Dima Sin)
  • Tuđinka (Tuđinka, A. Dima Sin)
  • Rozalija (Građanska smrt, Paolo Đakometi)
  • Gospođa Vinjeron (Gavrani, Anri Bek)
  • Gospođa ložre (Dragana, Ežen Brije)
  • Gospođa Alving (Aveti, Henrik Ibzen)
  • Magda (Utopljeno zvono, Gerhart Hauptman)
  • Mejrima (Mejrima, Matija Ban)
  • Stana (Stanoje Glavaš, Đura Jakšić)
  • Jelena (Za veru i slobodu, Dragutin Ilić)
  • Majka (Smrt majke Jugovića, Ivo Vojnović)
  • Jele (Ekvinocio, I. Vojnović)
  • Majka (Lazarevo vaskrsenje, I. Vojnović)
  • Boja (Knez Ivo od Semberije, Branislav Nušić)

Rad na filmu[uredi | uredi izvor]

Emilija Popović jedna je od prvih naših glumica koja se oprobala i na filmu. Glumila je glavnu ulogu u igranom filmu Jadna majka,[15] snimljenom 1912. godine.[16]

Film Jadna majka je treći po redu igrani film snimljen u Srbiji.[v] Scenario za film napisao je Boža Savić, suvlasnik i upravnik „Modernog bioskopa”. On ga je takođe i realizovao, a verovatno je bio i režiser. Film je snimio Karl Frojnd,[17] a osim Emilije Popović u njemu su glumili i đaci Topčiderske škole. Film prati priču o đacima pešacima, a trebalo da bude prvi iz serije drama iz srpskog života. Premijera filma bila je 11. aprila 1912. godine,[16] a prikazivao se do 1932. godine, kada je izgubljen.[18]

Prevodilački rad[uredi | uredi izvor]

Postoje (nepouzdani) podaci da je Emilija Popović 1881. godine sa francuskog jezika prevela delo Emila Ožijea Kuća Furšambolova, dramu u 5 činova, u kojoj je igrala naslovnu ulogu.[11]

Privatni život[uredi | uredi izvor]

Rođena i odrasla bez oca Emilija Popović je, sama sa majkom, detinjstvo provela u znaku bede, koje se nikada nije mogla osloboditi. U predanjima Narodnog pozorišta ostala je zapamćena kao najzaduženiji član ovog Pozorišta ikada. O takvoj njenoj situaciji Milan Grol piše: „Njena balzakovska dovijanja sa menicama i zabranama, kod zelenaša i budžaklijskih zavoda za koje je samo ona znala, ušla su u priču. A zaduženija od svih, ona nije bila ni sa kakvog skupog poroka, lude raskoši, ni lakomislenosti. To je prosto tako bilo pisano u njenoj sudbini, da se u mizeriji začne, da u njoj provede vek i u njoj nestane.”[10]

Prema pozorišnim analima Emilija Popović, usamljena i bolesna, umrla je za vreme okupacije 1917. godine. Sahranjena je nečujno, bez velike pratnje i pompe. Grobno mesto je zaboravljeno.[10]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ nekadašnje ime grada Zrenjanina
  2. ^ Glumačku tradiciju nastavili su i unuci prote Luke. Osim Emilije glumačku karijeru izabrali su i Zorka Todosić, Milka Marković[7], Luka Popović i njegove sestre Zorka Popović—Premović i Danica Popović.[8] Poslednji izdanci ove dinastije bili su praunuci prote Luke, Dimitrije Mitica Marković i Ljubica Todosić, talentovana glumica koja je umrla veoma mlada.[9]
  3. ^ Prvi srpski igrani film bio je Karađorđe ili Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa, snimljen 1911. godine. Producent ovog filma bio je Svetozar Botorić, reditelj Ilija Stanojević – Čiča Ilija, a snimio ga je Luj de Beri. Pronađeni su takođe i delovi drugog Botorićevog igranog filma iz 1911, Ulrih Celjski i Vladislav Hunjadi.[17]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ MEČKIĆ, LAZAR. „Pozorišna umetnost”. NBO : Novi Bečej - Online. Arhivirano iz originala 16. 01. 2017. g. Pristupljeno 12. 1. 2017. 
  2. ^ MEČKIĆ, LAZAR. „Draginja Ružić, rođena Popović prva srpska profesionalna glumica”. NBO : Novi Bečej - Online. Arhivirano iz originala 16. 01. 2017. g. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  3. ^ Stojanović, Olja (2016). Zorka Todosić : 1864-1936 (PDF). Beograd: Muzej pozorišne umetnosti Srbije. ISBN 978-86-80629-87-2. COBISS.SR 226043148
  4. ^ „ADELSHAJM-POPOVIĆ Marija”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 18. 1. 2017. 
  5. ^ „Tajne ljubavi čuvenih Srba (6): Greh sa svastikom”. Vesti on-line. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  6. ^ „DOBRINOVIĆ Zorka”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  7. ^ Blažić, Mirjana. „Gosti iz Prošlosti”. Radio Beograd 1. RTS. Pristupljeno 12. 1. 2017. 
  8. ^ Mečkić, Lazar. „Luka Popović”. NOVI BEČEJ - ONLINE. Arhivirano iz originala 17. 03. 2022. g. Pristupljeno 5. 9. 2017. 
  9. ^ Stojković 1979, str. 139
  10. ^ a b v g Grol 1952
  11. ^ a b v g d đ Stojković 1979, str. 244-245
  12. ^ MEČKIĆ, LAZAR. „Da se podsetimo na Novi Bečej i Novobečejce”. NBO : Novi Bečej - Online. Arhivirano iz originala 21. 02. 2017. g. Pristupljeno 23. 1. 2017. 
  13. ^ Milošević 2014, str. 41,50
  14. ^ a b Loš, Tatjana (2. 10. 2016). „Emilija Popović, istaknuta glumica: Zaboravljena pozorišna heroina”. Večernje Novosti. Pristupljeno 23. 1. 2017. 
  15. ^ „Jadna majka (1912) - Full Cast & Crew”. IMDb. Pristupljeno 23. 1. 2017. 
  16. ^ a b Jovičić, Stevan. „Kinematografija u Srbiji 1896–1941” (PDF). www.suedslavistik-online.de. Pristupljeno 23. 1. 2017. 
  17. ^ a b Kosanović, Dejan (11. 9. 2003). „Prva bioskopska predstava”. Vreme. 662. Pristupljeno 23. 1. 2017. 
  18. ^ Sretenović, Mirjana (11. 10. 2016). „Braća Savić – srpska braća Limijer”. Politika. Pristupljeno 23. 1. 2017. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Емилија_Поповић&oldid=27674009”