Markovac (Vršac)

Markovac
Markovac;
	Rumunska pravoslavna crkva u selu
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Grad	Vršac
Stanovništvo
— 2022.	179
— gustina	6/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 09′ 03″ S; 21° 28′ 13″ I / 45.15081° S; 21.47015° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	156 m
Površina	29,4 km2
	Markovac Markovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	26335
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	VŠ

Markovac je naselje u gradu Vršac, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 179 stanovnika.

Istorija

U istorijskom periodu Markovac je imao više imena:

U XV veku zvalo se Markteleke
Markovac-1743. godine
Márktelke1911.
Markovac-1919. godine

Markteleke bio je u sastavu krašovskog komitata (sreza). Za vreme turske vladavine je opustošen. Tek pred prvi austrisko-turski rat (1737—1739) naseljeno je ovo mesto opet srpskim i rumunskim stanovnicima. Godine 1734. podignuta je crkva brvnara. Godine 1751. popisano je 126 kuća, a iste godine se pominje i markovačka poštanska stanica na liniji Denta-Oravica.

Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto "Markovec" pripada Vršačkom okrugu, Vršačkog distrikta. Stanovništvo je izmešano, srpsko i vlaško.^[1]

U Turskom ratu 1788. godine bratimili su se markovački Rumuni sa upalim Turcima, turski zapovednik, Abdulah Mehmed Meniš paša, postavio je nekog Batošu Butana iz Markovca za kapetana nad 22 sela markovačke okoline, sa zadatkom da okolinu mirnim putem pokori i konškribira (regrutuje).

Godine 1841. spahija Aleksandar Barajevac bio je vlasnik poseda Markovac.^[2] Georgije Barajevac "ot Markovca" je 1834. godine kupio Vidakovićevu putopisnu knjigu u Temišvaru.^[3] Baron Miloš Bajić je do svoje smrti 1897. godine držao u posedu spahiluk Markovac. Po testamentu novi vlasnik je postao njegov naslednik, sin sinovca Milana - Petar Bajić.^[4]

Stanovništvo bavilo se pretežno vinogradarstvom tako da je 1835. godine, tadašnji najugledniji maćarski enolog, Franja Šams pohvalio markovačko vino. 1843. godine procenjen je berbeni prinos u 9000 akova kljuka.

Godine 1872. sazidana je rumunska pravoslavna crkva, a Srbi su 1890. godine do parohijalnog doma sazidali bogomolju. Do 1897. godine bio je pop Mihalo Čipić poslednji srpski paroh u Markovcu. Svi Markovački Srbi su porumunjeni.

Brojno stanje stanovništva bilo je: 1869–1529. stanovnika, 1880–1400; 1890–1491; 1900–1527; 1910–1438; A po popisu iz 1921. godine popisano je 1323 stanovnika, od kojih je bilo; Srba-35, Slovaka-14, Rumuna-1209, Nemaca-42, Mađara-23 stanovnika.^[5]

Prilikom razgraničenja sa Rumunijom 1924. bilo je sporno 30 jutara šume na Vršišoru, koji su bili zavedeni u knjige i Markovca i rumunske Varadije (koja je takođe bila u posedu Bajića), pa je dogovorena podela.^[6] Stvar je konačno završena u junu te godine, čime je okončano i jugoslovensko-rumunsko razgraničenje - kota Vršišor je ostala u KSHS, a šuma je podeljena "uzdužno".^[7]

Demografija

U naselju Markovac živi 290 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 48,9 godina (47,5 kod muškaraca i 50,3 kod žena). U naselju ima 127 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,57.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja četiri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[8]
Godina	Stanovnika
1948.	1.125
1953.	1.129
1961.	1.042
1971.	817
1981.	717
1991.	570	442
2002.	329	487
2011.	249

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[9]

Rumuni	251	76,29%
Srbi	33	10,03%
Mađari	10	3,03%
Česi	2	0,60%
Hrvati	2	0,60%
Slovenci	2	0,60%
Romi	2	0,60%
nepoznato	21	6,38%

Stanovništvo prema polu i starosti^[10]


	m	ž
?	1	1
80+	10	14
75—79	13	14
70—74	13	15
65—69	10	11
60—64	13	15
55—59	12	18
50—54	8	11
45—49	12	7
40—44	10	7
35—39	5	7
30—34	10	5
25—29	12	10
20—24	9	10
15—19	6	5
10—14	6	3
5—9	8	4
0—4	4	10
Prosek :	47,5	50,3

Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	301	307	298	250	195	167	127

Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	39	40	17	17	4	7	1	1	0	1	2,57

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	144	28	94	12	7	3
Ženski	150	14	93	33	6	4
UKUPNO	294	42	187	45	13	7

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja, popis 2002.
Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	46	31	0	0	3
Ženski	42	32	0	0	0
Ukupno	88	63	0	0	3

Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	0	0	3	0	0
Ženski	0	0	3	0	0
Ukupno	0	0	6	0	0

Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	3	0	0
Ženski	0	1	0	4	0
Ukupno	0	1	3	4	0

Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	2	0	0	4
Ženski	0	0	0	2
Ukupno	2	0	0	6

Reference

^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
^ Pavle A. Popović: "Zakoni Ungarije ustanovljeni na Saboru kraljevine 1840. godine", Budim 1841.
^ Milovan Vidaković: "Putešestvije u Jerusalim", Budim 1834.
^ "Branik", Novi Sad 1897.
^ Milekerovi letopisi opština u južnom Banatu ISBN 978-86-85075-04-9:
^ "Politika", 27. mart 1924, str. 2
^ "Politika", 21. jun 1924.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura

Monografija Podunavske oblasti 1812-1927, sastavio Dr. Vladimir Margan, biv. predsednik oblasnog odbora, komesar oblasne samouprave, objavljeno 1927. „Napredak Pančevo“
Teritorija Podunavske oblasti, napisao Dr. Vladimir Margan, predsednik obl. odbora u Smederevu 1928. g.
Istorijski pregled Podunavske oblasti Banatski deo, napisao: Feliks Mileker, bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928. g.
»Letopis« opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji, Marina M., Beč 1999.

Spoljašnje veze

[1] J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.

[2] Pavle A. Popović: "Zakoni Ungarije ustanovljeni na Saboru kraljevine 1840. godine", Budim 1841.

[3] Milovan Vidaković: "Putešestvije u Jerusalim", Budim 1834.

[4] "Branik", Novi Sad 1897.

[5] Milekerovi letopisi opština u južnom Banatu ISBN 978-86-85075-04-9:

[6] "Politika", 27. mart 1924, str. 2

[7] "Politika", 21. jun 1924.

[8] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[9] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[10] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]