Pređi na sadržaj

Okland

Uredi veze
Koordinate: 36° 51′ 00″ J; 174° 47′ 00″ I / 36.85° J; 174.783333° I / -36.85; 174.783333
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Okland
Auckland
Tāmaki-makau-rau
Kolaž znamenitosti Oklanda
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Novi Zeland
RegionOkland
Osnovan1350. (Maori)
1840. (Evropljani)
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2013.1.415.550 [1]
 — gustina1.303,45 st./km2
Aglomeracija1.486.000
Geografske karakteristike
Koordinate36° 51′ 00″ J; 174° 47′ 00″ I / 36.85° J; 174.783333° I / -36.85; 174.783333
Površina1.086 km2
Okland na karti Novog Zelanda
Okland
Okland
Okland na karti Novog Zelanda
Ostali podaci
GradonačelnikFil Gof
Poštanski broj0600–2699
Pozivni broj+64 (0)9
Veb-sajt
aucklandcouncil.govt.nz

Okland (engl. Auckland; na maorskom Tāmaki-makau-rau) je grad na Sjevernom ostrvu Novog Zelanda i predstavlja najnaseljeniju urbanu sredinu u državi, sa 1.467.800 stanovnika prema procjeni iz juna 2019.[1] Grad predstavlja konurbaciju nekoliko manjih opština: Centralni grad, Vajkatere, Manukau i Severni grad koji zajedno čine Okland, kojim upravlja Savjet Oklanda. Grad leži u regionu Okland, između zaliva Hauraki i Pacifika na istoku i obuhvata naseljena mjesta i ostrva u zalivu, što čini ukupnu populaciju od 1.642.800 stanovnika.[1] Okland je raznolik, multikulturalan i kosmopolitski grad i ima najveću populaciju polinežana na svijetu.[2] Na maorskom naziv za Okland je maor. Tāmaki Makaurau, što znači „Tamaki žele mnogi“, u smislu poželjnosti njegovih prirodnih resursa i geografije.[3]

Okland zauzima područje od Hauraki zaliva na istoku, a zatim se širi do planinskog lanca Hunua na jugoistoku, luke Manukau na jugozapadu i planinskog lanca Vajtakar i manjih lanaca za zapadu i sjeverozapadu. Brda koja ga okružuju su bogata kišnim šumama, a pejzaž je isprekidan sa 53 uspavana vulkanska konusa. Centralni dio urbanog područja zauzimaju uski zemljouzi između luke Manukau na Tasmanskom moru i luke Vajtemat na Tihom okeanu. Okland je jedan od nekoliko gradova na svijetu koji ima luke na oba glavna vodena tijela — moru i okeanu.

Zemljouz na kojem se nalazi Okland prvi put je naseljen oko 1350. godine i bio je cijenjen zbog bogate i plodne zemlje. Populacija Maora u oblasti je procijenjena na oko 20.000 prije dolaska Evropljana.[4] Nakon što je Britanska kolonija uspostavila vlast nad Novim Zelandom 1840, Vilijam Hobson, britanski guverner Novog Zelanda, izabrao je Okland za glavni grad. Nazvao ga je po Džordžu Edenu, grofu od Oklanda, upravniku britanske ratne mornarice. Sukobi između Maora i Evropljana oko zemlje, doveli su do rata sredinom 19. vijeka. Godine 1865, Velington je postao glavni grad Novog Zelanda, umjesto Oklanda, ali je priliv stanovništva usljed migracija ostao veliki i Okland je ostao najnaseljeniji grad u državi. Danas, Centralni poslovni okrug Oklanda, koji takođe nazivaju i centrom grada, je središte ekonomije Novog Zelanda.

Univerzitet Oklanda je osnovan 1883. godine i najveći je univerzitet na Novom Zelandu. Raznolike kulturne institucije, kao što su Memorijalni ratni muzej Oklanda, Muzej saobraćaja i tehnologije i Galerija umjetnosti, kao i nacionalne istorijske lokacije, festivali, umjetnički nastupi a sportske aktivnosti su važne turističke atrakcije. Arhitektonski reljefi uključuju most Harbour, gradsku skupštinu i Nebeski toranj — telekomunikacioni i opservatorijski toranj. Aerodrom Okland mjesečno ima oko milion inostranih putnika. Bez obzira na to što je jedan od najskupljih gradova na svijetu,[5] Okland je proglašen kao jedan od najpogodnijih gradova za život, našavši se na trećem mjestu 2019, u godišnjem pregledu kvaliteta života u ukupno 231 gradu na svijetu, koji sprovodi Merser. Na prvom i drugom mjestu našli su se Beč i Cirih.[6][7]

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Period prije Evropljana

[uredi | uredi izvor]

Maori su naselili zemljouz Okland oko 1350, nazivajući ga maor. Tāmaki ili maor. Tāmaki Makaurau, što znači „Tamaki žele mnogi“, u smislu poželjnosti njegovih prirodnih resursa i geografije.[3] Uski zemljouz je bila strategijska lokacija, sa dvije luke koje obezbjeđuju pristup moru i sa zapadnih i istočnih obala. Posjeduje plodno tlo, koje olakšava hortikulturu, dok dvije luke obezbjeđuju mnogo morske hrane. Maori su izgradili utvrđena sela u nizu —pā na vulkanskim vrhovima.

Pleme Ngāi Tai, potomci naroda Tajnui (Tainui), nastanili su se u gradu Maraetaj. Ostali potomci naroda Tajnui, bili su pripadnici plemena Te Kawerau ā Maki, koji su živjeli ispod šumskog prekrivača u planinskom lancu Vajtakar i kontrolisali su dio sjeverno do luke Kajpara, preko rijeke Mahurangi do Takapune. Pleme Ngāti Te Ata bilo je nastanjeno južno od luke Manukau. U predjelu zajedno sa obalom od Vangaparoe do ušća Tams, bilo je nastanjeno pleme Ngāti Pāoa. Dominantna sila na zemljouzu Tamaka bila je zajednica plemena Te Wai-o-Hua, pod vlašću plemena Te Hua-o-Kaiwaka.[8]

U periodu između 1600 i 1750, plemena Tamakena nastanila su vulkanske konuse, gradeći utvrđeno selo pā. Širom zemljouza, razvili su. 2.000 hektara zemlje za uzgoj batata. Na vrhuncu prosperiteta, populacija na zemljouzu je iznosila nekoliko desetina hiljada. To je bila najnaseljenija oblast Novog Zelanda prije dolaska Evropljana. Ipak, od ranog 18. vijeka, narodi Ngāti Pāoa su počeli da se sele u zaliv Hauraki i sjeverno u Mahurangi. Između 1740 i 1750, pleme Ngāti Whātua-o-Kaipara doselilo se sa juga, upali su na zemljouz i ubili stalnog poglavicu plemena Wai-o-Hua, Kiwi Tamaki. Nakon toga su uzeli njihovo poslednje naselje u četvrti Mangere. Pleme Ngāti Ngā Oho, potomci plemena Wai-o-Hua. Uslijedio je period mira, u kojem je došlo do sukoba između plemena Ngāti Pāoa's i Ngāpuhi na sjeveru, zbog čega su plemena Tamake bila ranjivija na napad.[8]

Dolazak Evropljana

[uredi | uredi izvor]

Plemena Ngāti Whātua i Tainui bila su najbrojnija plemena kada su Evropljani stigli u novi Zeland, a ukupna populacija Maura u Oklandu do dolaska Evropljana procijenjena je na oko 20.000.[4][9] Pojava vatrenog oružja na kraju 18. vijeka, poremetila je ravnotežu moći i dovela je do ratova mušketama početkom 1807. godine, što je dovelo do masovnih selidbi porodiceiwi, koja nije imala mnogo novog oružja.[10][11] Pleme Ngāpuhi i njihovi saveznici, dobijali su razmjenom muškete od Evropljana. Uprkos tome što su imali manje mušketa, pleme Ngāti Whātua je pobijedilo pleme Ngāpuhi, u bici Moremonijuma, u kojoj je ubijeno 150 ljudi, (1807 ili,1808).[12]

Odštampani crtež luke Oklanda 1857.

Āpihai Te Kawau (oko 1790–1869), vođa klana Ngāti Taou, iz plemena Ngāti Whātua, bio je dobar prijatelj sa Samuelom Marsdenom. U periodu od deset mjeseci, tokom 1821–1822, igrao je značajnu ulogu u ekspediciji od 1.600 km. Serija sukoba je planula u centralnom i južnom dijelu Sjevernog Ostrva.[13]

Takođe, 1821, ratni vođa plemena Ngāpuhi —Hondi Hika, stekao je nekoliko stotina mušketa u Sidneju, što je promijenilo balans moći među porodicom iwi. U septembru 1821, Hongi Hika je predvodio ekspediciju koja je napala i uzela dva sela plemena Ngāti Pāoa, na teritoriji Maunaina i Mokoja, na teritoriji današnjeg Panmura. Hongi Hika je nastavio sa napadima na teritoriji današnjeg Tamsa i u Vaikutu. Ekspedicija Kavaua je prekinuta nakon što su napadnuti od strane plemena Ngāti Whātua, koje se ujedinilo sa plemenom Taranaki i pobijedili su Matakikije, pripadnike snaga Hongija Hike. Godine 1825, Hika je pobijedio pleme Ngāti Whātu, u bici poznatoj pod nazivom zhnne Ika a Ranganui, blizu Kaivake, i preživjele su otjerali u Volkat.

Evropljani su takođe sa sobom donijeli nove bolesti, kao što su boginje i tuberkuloza, koje su imale veliku stopu smrtnosti Maorima, što je dovelo do toga da Okland bude virtuelno prazna tampon zona između porodice iwi, čija je procijenjena populacija bila između 500 i1840.[4]

Prvi guverner Novog Zelanda, Vilijam Hobson, proglasio je Okland glavnim gradom kolonije 1841, na zemlji koju im je ustupilo pleme Ngāti Whātua.

Kako su se ratovi mušketama bližili kraju, vršen je veliki pritisak na Britaniju da interveniše i uguši bezakonje, posebno od strane misionara kako bi zaštitili Maure. Kapetan Vilijam Hobson poslat je u Novi Zeland od strane vlade Velike Britanije, kako bi ubijedio Maure ustupe njihov suverenitet Britanskoj kruni.[14] Kao reakcija na poteze kompanije Novog Zelanda, koja je kreirala plan da kupi veliki dio zemlje i napravi koloniju na Novom Zelandu,[15] 15. juna 1839. godine, Leters Patentom proširena je teritorija Novog Južnog Velsa, koji je zauzeo cijeli Novi Zeland. Guverner Novog Južnog Velsa, Džordž Gips, postavljen je za guvernera Novog Zelanda, što je predstavljalo prvu jasnu naznaku Britanaca da hoće da aneksiraju Novi Zeland, a Džejms Kuk je tvrdio da Novi Zeland pripada Britancima jer su ga otkrili. Na dan 6. februara 1840. godine, Hobson i oko 40 poglavica Maora, među kojima i poglavica plemena Ngāti Whātua, potpisali su međunarodni ugovor Vajtanga, u Vajtangu o kupovini ostrva.[16] Hobson je kopije ugovora nosio širom ostrva, kako bi ga potpisale i ostale poglavice, ali veliki broj njih je ili odbio ili nije ni ponuđen da potpiše. Ugovor je potpisalo ukupno više od 500 Maora.[17]

Pleme Ngāti Whātua je tražilo britansku zaštitu od plemena Ngāpuhi, kao i uzajaman odnos sa Krunom i Crkvom. Nedugo nakon potpisivanja ugovora, pleme Te Kawau ponudilo je Hobsonu, guverneru Novog Zelanda, zemlju u luci Harbour za novi glavni grad, koji je Hobson imenovao po Džordžu Edenu, grofu Oklanda, koji je tada bio guverner Indije.[18][19][20][21][22] Okland je formiran 18. septembra 1840, a zvanično je postao glavni grad Novog Zelanda 1841. godine.[23][24]

Kako je populacija Maura opadala skoro cijeli vijek, tako je opadala i količina zemlje koju je u svom posjedu držalo pleme Ngāti Whātua. Za 20 godina, izgubili su 40% svoje zemlje, od čega su jedan dio izgubili preko konfiskovanja od strane Vlade. U periodu kada im je populacija bila najmanja, pleme Ngāti Whātua držalo je u svom posjedu samo nekoliko hektara zemlje u regionu Orakej, što je nazvano „poslednje uporište“. Do kraja 1840-ih, Maori su bili manjina u. regionu Okland. Uprkos strahu tokom Novozelandskih ratova, Maori su ostali kulturna i politička sila nakon okupacije Bastiona i Mauri su kulturno oživjeli krajem 20. vijeka.[25][26]

Formiranje grada

[uredi | uredi izvor]
Prva crkva u Oklandu, crkva Svetog Pavla, slikana oko 1880.

Nedugo nakon potpisivanja međunarodnog ugovora, guverner Novog Zelanda, Vilijam Hobson morao je da izabere glavni grad kolonije. U to doba, većina evropskih doseljenika bila je smještena na Južnom Ostrvu, ali je Hobson znao malo o njemu i nije mu odgovarala geografska lokacija. Nakon preporuke misionara Henrija Vilijamsa i podrške generala Feltona Metjua, Hobson je izabrao južnu stranu Valtemate za budući glavni grad, dok je privremeno smjestio administraciju u Okijatu. Poglavica plemena Ngāti Whātua — Te Kawau ponudio mu je zemlju u luci Harbour za novi glavni grad, što je Hobson prihvatio i kapetan Vilijam Simonds kupio je zemlju od 12 km², u vrijednosti od 341 funtu i imenovao ga po Džordžu Edenu, grofu Oklanda.[18] Okland je zvanično proglašen za glavni grad 1841, a selidba administracije završena je 1842.[27]

Hobsonova barka, „Ana Votson“, uplovila je u luku Okland 15. septembra 1840, tri dana prije nego što je uplovio brod Kompanije Novog Zelanda, „Platina“. Na brodu je bilo 130 kolonista i montažna rezidencija guvernera, slična onoj izgrađenoj za Napoleona Bonapartu na ostrvu Sveta Jelena tokom njegovog progona. U gradu su dominirali doseljenici iz Novog Južnog Velsa. Među prvim doseljenicima bilo je katolika i 1841. godine, otvorili su školu za dječake, što je bila prva škola u Oklandu bilo koje vrste.[28][29][30] Crkva Svetog Pavla izgrađena je 1841. godine[31][32] i služila je kao anglikanska katedrala preko 40 godina. Srušena je 1885. godine, ali je nova izgrađena kako bi je zamijenila u Ulici Simonds.[33][34]

Prvi migrantski brodovi koji su plovili iz Britanije, počeli su da pristižu od 1842. U početku, istočni dio ostao je rezervisan za vladine zvaničnike, dok su ostali, „nezvanični doseljenici“, bili smješteni na zapadnom dijelu. Ovakva socijalna razlika postoji i danas u Oklandu, jer se u istočnom dijelu uglavnom nalaze bogatiji stanovnici.

Zgrada treće Vlade Novog Zelanda, slikana oko 1860—1870.

Krajem 1840-ih, doseljenici su napravili ruralne zajednice u Tamakiju, Epsomu i Remueri, gdje je određeno da boravi osoblje i studenti Teološkog fakulteta Sveti Džon, izgrađenog 1843. godine. Prva katolička crkva otvorena je 1843, a kasnije je postala Katedrala Svetog Patrika.[33][35] Džordž Grej je bio uvjeren da glavni grad neće biti napadnuti, kao što je bio napadnut prethodni — Rasel. Između 2847. i 1852. godine, veliki broj penzionisanih britanskih vojnika sa porodicama, doselio se u Okland, gdje su formirali sela, sa ciljem da zaštite grad. Vojnici su morali da imaju ispod 48 godina i dobre osobine. Sela su napravili u Hoviku, Panmuru, Otahuhuu i Onehungi. Imali su proslave 12 dana godišnje, a učestvovali su i u crkvenim paradama svake nedelje. Za pet godina stigao je 681 vojnik, na 10 brodova. Takođe, Grej je prodao zemlju u Mengereu vođi Maora, Te Wherowhero, za 149 članova plemena Ngāti Mahuta. Bili su zaposleni isto kao i britanski vojnici. Imali su britanske oficire, ali su sami nabavljali oružje. U aprilu 1851. godine, grupa od oko 350–450 pripadnika plemena Ngāti Pāoa iz Temsa, napali su Okland u 20 grupa Dok su stigli u mehanički zaliv, britanski puk pozvan je kako bi zaštitio grad. Razlog za to napad bilo je hapšenje poglavice plemena Ngāti Pāoa, zbog krađe. Pleme se predalo i priznalo britansku vlast.[36][33]

Anglikanska škola sveti Stiven, otvorena je u Kohimaramu 1847. godine, a zatim je premještena u Parnel 1850. Prvobitno je bila namijenjena samo obrazovanju Maori djevojčica, a kasnije i dječaka.[35][37] Crkva Sveti Metjuz izgrađena je 1853, nakon čega je izgrađena katedrale Svete Marije u Parnelu 1860. Godine 1865, izgrađen je Hram Hristovog Vaskrsenja, koji je prvobitno služio kao kapela u okviru groblja Simonds, zatim kao bolnica i kao zatvor.[35][38]

Kraljičina ulica u. Oklandu 1919.

Okland je bio smješten u provinciji Okland od 1853 do 1876. i rasformiranja provincije. Godine 1865. Port Nikolson, koji je kasnije postao Velington, imenovan je za novi glavni grad Novog Zelanda. Okland je reagovao na gubitak statusa glavnog grada kampanjom rekonstrukcije i izgradnje, uključujući i rekonstrukciju zgrade Vlade, sa namjerom da povrati status. Zgrada je korišćena do 1862, kada je zgrada četvrte vlade Novog Zelanda izgrađena u Mount Edenu.[39] U grad je dolazio veliki novac preko zlatnih polja, što je rezultiralo izgradnjom nekoliko zgrada i postrojenja.

Početkom 1860-ih, Okland je postao baza za operacije Džordža Greja protiv pokreta Maora,[40] gdje je stacionirano 12.000 britanskih vojnika, što je dovelo do porasta lokalnog komercijalizma i dolaska velikog broja stanovnika.[41] Grejova ideja bila je prohodnost do Valkata i Kraljeve zemlje izgradnjom puteva, prvenstveno Velike južne ulice (koja je danas dio autoputa 1). To je dovelo do bržeg kretanja i preseljenja ne samo vojnika, već i civilnog stanovništva. Razvoj grada omogućio je evropskim Novozelanđanima (Pākehā) da prošire svoj uticaj tamo. Populacija u gradu je naglo rasla, od 1.500 1841. godine do 3.635 1845. i do 12.423 do 1864. godine.[41] Sredinom 19. vijeka, evropski doseljenici na Novom Zelandu uglavnom su bili nastanjeni na Južnim Ostrvu, ali je Okland postepeno postao komercijalna prijestonica kolonije.

Moderna istorija

[uredi | uredi izvor]
Pogled na istočni dio oblasti koja je postala četvrt Vajnard, 1950.

Tramvajske i željezničke pruge masovno su građene u Oklandu u prvoj polovini 20. vijeka. Ipak, nakon Drugog svjetskog rata, glavni način transporta u gradu postala su motorna vozila.[42] Arterijski putevi i ulice za motorna vozila postale su neizostavne u urbanim sredinama. To je omogućilo buduću masivnu ekspanziju grada, koja je dovela do rasta neurbanih područja, kao što je Sjeverni Šor, posebno nakon izgradnje mosta Okland Harbour 1850-ih i Manukau Siti na jugu.

Ekonomska deregulacija sredinom 1980-ih, dovela je do drastičnih promjena u ekonomiji Oklanda, zbog čega su brojne kompanije izmjestile svoje sjedište iz Velingtona u Okland, koji je postao centar nacionalne ekonomije. Zarada je dolazila i od talasa turizma; u Oklandu avionom dolazi 75% ukupnog broja turista Novog Zelanda, dok luka Oklanda donosi 31% ukupne trgovine države do 2015.[43]

Oblik urbanizacije Oklanda promijenio se kada je Vlada dozvolila ulazak imigranata iz Azije 1986. Prema popisu stanovništva iz 1961, Maori i Pacifički narodi činili su 5% ukupne populacije, dok su Azijati činili manje od 1%.[44] Do 2006, populacija Azijata dostigla je 18% u Oklandu i 36% u centralnim gradovima. Dolazak doseljenika iz Hong Konga, Tajvana i Koreje dali su prepoznatljiv oblik područjima u kojima su se grupisali, dok je raznolikost ostalih imigranata u grad dovelo do gradnji džamija, hindu hramova, a dovedeni su i halal mesari i otvoreni etnički restorani u tim četvrtima.[43]

Geografija

[uredi | uredi izvor]
Obim urbanizacije Oklanda (crvenom bojom), do 2009.

Područje

[uredi | uredi izvor]

Granice Oklanda nisu precizno definisane. Veći, urbani dio, prema podacima Statistike Novog Zelanda, zauzima površinu od 1.102,9 km²[45] i prostire se do Vajvere na sjeveru, Kumea na sjeverozapadu i Runsimana na jugu. Ne graniči se sa njima; oblast od Vajvere do Vangaparoe je odvojen od najbliže gradske četvrti, Long beja. Okland je najnaseljeniji dio Novog Zelanda.

Naseljeni dio Oklanda nalazi se u regionu Okland, koji je dobio ime po gradu. Region obuhvata centar grada, kao i prigradski dio, gradove koji ga okružuju, ostrva i naseljena područja sjeverno i južno od naseljenog dijela grada.[46]

Centralni poslovni okrug Oklanda — centar grada, najrazvijenija je oblast regiona. Zauzima površinu od 433 hektara,[47] i graniči se sa priobaljem kod luke Vajtemata[48] i četvrtima u unutrašnjosti grada: Ponsonbi, Njuton i Parnel.[47] Metropolitansko područje Oklanda čini preko 200 naseljenih gradskih četvrti. Najudaljenije četvrti su Oreva na sjeveru, Papakura na jugu, Henderson na zapadu i Hovik na istoku. Izvan ovih četvrti leže gradovi Velsford, Varkvourt i helenavil na sjeveru i Klevedon, Pukekoh i Vajiuku na jugu.[49]

Panorama Oklanda, gledano sa Mount Edena. Najbliži oblik vode je luka Vajtemata, dok je zaliv Hauraki udaljeniji.

Luke, zalivi i rijeke

[uredi | uredi izvor]
Satelitski pogled zemljouza Okland i luke Vajtemata.

Okland leži na i oko zemljouza, dok je najuža tačka manja od 2 km, između uvale Manžer i rijeke Tamaki. Dvije luke okružuju zemljouz: Vajtemata na sjeveru, koja otvara prolaz istočno do zaliva Hauraki i odatle do Pacifika i luka Manukau na jugu, koja otvara prolaz zapadno do Tasmanskog mora. Ukupna dužina obala u Oklandu je 3.702 km.[50]

Mostovi spajaju djelove obje luke, naročito most Okland Harbour, koji prolazi luku Vajtemata zapadno od centra grada. Mostovi Manžer i Gornji Harbour spajaju gornje djelove luka Vajtemata i Manukau. U ranija vremena, staze za prevoz ukrštale su se sa najužim djelovima zemljouza.

Nekoliko ostrva u zalivu Hauraki su dio regiona Oklanda, mada nisu dio urbanih oblasti grada Oklanda. Djelovi ostrva Vajheke funkcionišu kao četvrti Oklanda, dok su nekoliko manjih ostrva koji se nalaze u blizini, klasifikovani kao „prostor za rekreaciju na otvorenom“ ili kao prirodna svjetilišta.

Okland takođe ima ukupno 21.000 km rijeka i potoka, od čega je 8% u urbanim četvrtima.[50]

Klima

[uredi | uredi izvor]
Pogled preko rafinerije šećera Čelsi, na most Okland Harbour.

Klima u Oklandu je klasifikovana kao okeanska, Cfb u Kepenovoj klasifikaciji klimata, dok je Nacionalni institut za istraživanje vode i atmosfere (NIWA), klasifikovao kao suptropsku, sa toplim i vlažnim ljetima i blagim zimama.[51][52] Najtopliji je veliki grad na Novom Zelandu, kao i jedan od gradova sa najviše sunčanih dana, sa prosječno 2.003,1 sunčanih sati godišnje. Prosječna maksimalna dnevna temperatura iznosi 23,7 °C u februaru i 14. 7 stepeni u julu. Najviša maksimalna zabilježena temperatura iznosila je 34,4 °C 12. februara 2009,[53] dok je najniža zabilježena temperatura -3.9 stepeni, mada postoji nezvanični podatak o temperaturi od -5.7 stepeni u Riverhedu, u junu 1936. godine.[54] Snijeg pada jako rijetko, najznačajniji pad u 20. vijeku bio je 27. jula 1939. godine, kada je palo 5 cm na Mount Edenu, a snijeg se topio na odjeći prije nego što je pao na zemlju.[55] Pahuljice su takođe viđene 28. jula 1930. i 15. avgusta 2011. godine.[56][57] Godine 1853, rano jutro u Oklandu opisano je kao mirno jutro na zemljouzu tokom stabilne klime, prije nego se digne povjetarac sa mora. „U svim godišnjim dobima, ljepota dana je rano jutro. U tom periodu, generalno se zadržava svečana tišina, koja obezbjeđuje savršeni mir“.[58]

Okland povremeno pogađa zagađenje vazduha, zbog emisije štetnih čestica u atmosferu.[59] Takođe, povremeno se poveća nivo ugljen-monoksida.[60] Morski vjetar uglavnom relativno brzo rastjera zagađenje, ali je ponekad primjetan smog, posebno u mirnim zimskim danima.[61]

Klima Okland
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Apsolutni maksimum, °C (°F) 30,0
(86) 		30,5
(86,9) 		29,8
(85,6) 		26,0
(78,8) 		24,6
(76,3) 		23,8
(74,8) 		19,0
(66,2) 		20,6
(69,1) 		22,0
(71,6) 		23,6
(74,5) 		25,9
(78,6) 		28,3
(82,9) 		30,5
(86,9)
Srednji maksimum, °C (°F) 27,6
(81,7) 		27,6
(81,7) 		26,4
(79,5) 		23,7
(74,7) 		21,2
(70,2) 		19,2
(66,6) 		18,3
(64,9) 		17,6
(63,7) 		20,0
(68) 		21,3
(70,3) 		22,4
(72,3) 		25,2
(77,4) 		27,6
(81,7)
Maksimum, °C (°F) 23,1
(73,6) 		23,7
(74,7) 		22,4
(72,3) 		20,1
(68,2) 		17,7
(63,9) 		15,5
(59,9) 		14,7
(58,5) 		15,1
(59,2) 		16,5
(61,7) 		17,8
(64) 		19,5
(67,1) 		21,6
(70,9) 		19,0
(66,2)
Prosek, °C (°F) 19,1
(66,4) 		19,7
(67,5) 		18,4
(65,1) 		16,1
(61) 		14,0
(57,2) 		11,8
(53,2) 		10,9
(51,6) 		11,3
(52,3) 		12,7
(54,9) 		14,2
(57,6) 		15,7
(60,3) 		17,8
(64) 		15,2
(59,4)
Minimum, °C (°F) 15,2
(59,4) 		15,8
(60,4) 		14,4
(57,9) 		12,1
(53,8) 		10,3
(50,5) 		8,1
(46,6) 		7,1
(44,8) 		7,5
(45,5) 		8,9
(48) 		10,4
(50,7) 		12,0
(53,6) 		14,0
(57,2) 		11,3
(52,3)
Srednji minimum, °C (°F) 11,4
(52,5) 		11,8
(53,2) 		10,9
(51,6) 		7,4
(45,3) 		5,5
(41,9) 		2,7
(36,9) 		1,9
(35,4) 		3,0
(37,4) 		4,9
(40,8) 		6,5
(43,7) 		8,3
(46,9) 		10,5
(50,9) 		1,9
(35,4)
Apsolutni minimum, °C (°F) 5,6
(42,1) 		8,7
(47,7) 		6,6
(43,9) 		3,9
(39) 		0,9
(33,6) 		−1,1
(30) 		−3,9
(25) 		−1,7
(28,9) 		1,7
(35,1) 		−0,6
(30,9) 		4,4
(39,9) 		7,0
(44,6) 		−3,9
(25)
Količina kiše, mm (in) 73,3
(2,886) 		66,1
(2,602) 		87,3
(3,437) 		99,4
(3,913) 		112,6
(4,433) 		126,4
(4,976) 		145,1
(5,713) 		118,4
(4,661) 		105,1
(4,138) 		100,2
(3,945) 		85,8
(3,378) 		92,8
(3,654) 		1.210,7
(47,665)
Dani sa kišom (≥ 1.0 mm) 8,0 7,1 8,4 10,6 12,0 14,8 16,0 14,9 12,8 12,0 10,3 9,3 135,7
Relativna vlažnost, % 79,3 79,8 80,3 83,0 85,8 89,8 88,9 86,2 81,3 78,5 77,2 77,6 82,3
Sunčani sati — mesečni prosek 228,8 194,9 189,2 157,3 139,8 110,3 128,1 142,9 148,6 178,1 188,1 197,2 2.003,1
Izvor #1: Nacionalni institut za istraživanje vode i atmosfere (NIWA),[62] CliFlo[63]
Izvor #2: MetService[64]

Vulkani

[uredi | uredi izvor]
Vulkansko ostrvo Ranigitoto u zalivu Hauraki. Vidi se sa Mount Viktorije preko Devenporta.

Okland je smješten na vulkanskom polju, koje je proizvelo 90 erupcija iz 50 vulkana u poslednjih 90.000 godina.[65] Jedini je grad na svijetu koji je izgrađen na vulkanskom polju koje je još uvijek aktivno. Procijenjeno je da će polje ostati aktivno još oko milion godina. Površinski reljefi uključuju konuse, jezera, ostrva, lagune i nizije, a nekoliko je ispoljilo obimno oticanje lave. Konusi i oticanja su djelimično ili potpuno napravili kamenolome. Individualna vulkanska polja se smatraju izumrlim, kako vulkanska polja sama po sebi samo uspavana.

Mišljenje je da će poslednja erupcija da se desi na sjeverozapadnom dijelu polja. Okland ima 14 velikih cijevi za lavu, koje su postavljene duž vulkanskog dna i idu u more. Nova gradska četvrt, Stonefild, izgrađena je na iskopanoj lavi, sjeverozapadno od vulkanskog vrha Maungarej, koji je prethodno korišćen kao kamenolom.

Vulkani na Oklandu si u potpunosti napunjeni mafičnom magmom, za razliku od eksplozivnih subdukcionih vulkanizama u centralnom dijelu Sjevernog Ostrva, kao što su Ruapehu i Jezero Taupo, koji su tektonskog porijekla.[66] Najskoriji i daleko najveći vulkan je Ranigitoto, koji je formiran u poslednjih 1.000 godina i njegova erupcija uništila je naselje Maura u oblasti ostrva Motutapu, prije 700 godina. Veličina Ranigitota, simetrija i pozicija, čuvaju ulaz u luku Vajtemata, i njegova vidljivost iz većine djelova regiona Oklanda, čini najizgledniju prirodnu karakteristiku grada. Zbog bogatstva kisjelom solju i tipa flore koja raste na kamenitom zemljištu, jedino nekoliko ptica i insekata nastanjuju ostrvo Ranigitoto.

Demografija

[uredi | uredi izvor]
Azijati su najbrže rastuća etnička grupa u Oklandu.

U urbanom području Oklanda živi 1.467.800 stanovnika, sudeći prema procjeni Statistike Novog Zelanda iz juna 2019. godine. To je 29.9% ukupne populacije Novog Zelanda.[1]

Mnoge etničke grupe, iz svih djelova svijeta su prisutne u Oklandu, što ga čini daleko najkosmopolitskijim gradom u Novom Zelandu. Evropljani čine većinu populacije, ali prisutni su određeni procenti Maura, Pacifičkih naroda i Azijata. Na Oklandu takođe živi najveća populacija Polinežana od svih gradova na svijetu.[2] Na popisu stanovništva 2013, u gradu je bilo 13 etničkih grupa sa više od 1%; Evropljani su činili većinu od 52.3%, dok je populacija Maura iznosila 10.7%. Od ostalih etničkih grupa, Kinezi su činili 8.4%, Indijci 7.5% i Samoanci 7.2%.

Ukupno, 59.3% stanovništva Oklanda izjasnilo se kao Evropljani, 23.1% kao Azijati, 14.6% kao Pacifički narodi, 10.7 kao Maori, 1.9% kao Blisko-istočani, Latino Amerikanci ili Afrikanci i 1.1% ostalih narodnosti.[67]

Nacionalnost i migracije

[uredi | uredi izvor]
Najveće grupe stanovnika rođenih u drugim državama[68]
Nacija Populacija (2018)
 Kina[a] 96,540
 Indija 71,358
 Engleska 68,799
 Fidži 44,658
 Samoa 38,232
 Južnoafrička Republika 36,759
 Filipini 30,237
 Australija 21,903
 Južna Koreja 21,753
 Tonga 20,913

Stanovništvo na Oklandu je dominantno evropskog porijekla, mada se broj onih azijskog ili drugog neevropskog porijekla povećao poslednjih decenija, usljed migracija[69] i uklanjanja zabrane dolaska stanovništva iz Azije. Migracije na Novom Zelandu su uglavnom koncentrisane na Okland, što je dovelo do toga da službe za migraciju dodjeljuju dodatne bodove u zahtjevu za izdavanje vize ljudima koji namjeravaju da migriraju u ostale djelove Novog Zelanda.[70] Prekomorske migracije u Okland su djelimično izjednačene migracijama iz Oklanda u druge regione Novog Zelanda, uglavnom Vajkanto i Bej of plenti.[71]

Na popisu stanovništva 2013, 39. 1% populacije rođeno je u prekomorskim krajevima; u regionima Puketapapa i Hovik, populacija stanovništva rođenog preko mora nadmašila je broj rođenih u Novom Zelandu.[72][73] Na Oklandu se nalazi 51.6% od ukupnog stanovništva rođenog u prekomorskim krajevima u Novom Zelandu, kao i 72% ukupne populacije Pacifičkih naroda u državi, 64% populacije rođene u Aziji i 56% Blisko istočana i Afrikanaca.[72]

Religije

[uredi | uredi izvor]

Oko 48.5% stanovnika Oklanda na popisu 2013. izjasnilo se kao hrišćani, a 11.7% su bile druge religije, dok ih se 37.8% izjasnilo kao nereligiozni, a 3.8% nije se izjasnilo. Rimokatolicizam je najveća hrišćanska religija, sa 13.3%, nakon čega slijedi Anglikanizam sa 9.1% i Prezviterijanstvo sa 7.4%.[72]

Imigracije iz Azije u modernom dobu, doveli su do religijske raznolikosti grada, što je dovelo do porasta broja stanovnika u drugim religijama, kao što su budizam, hinduizam, islam i sikizamm.[74] Takođe, postoji i mala Jevrejska zajednica.[75]

Budući rast

[uredi | uredi izvor]
Projekat rasta populacije u regionu Oklanda do 2031.

Okland očekuje značajan rast populacije kroz migracije (dvije trećine i prirodnog rasta populacije (jedna trećina).[76] Procijenjeni je da će populacija porasti na 2 miliona do 2050. godine, na osnovu godišnjeg rasta od 1.2% iz 2013.[77] Značajan rast populacije će imati bitan uticaj na saobraćaj, kuće i ostalu infrastrukturu, što je u većini slučajeva već pod pritiskom. Neke organizacije, kao što je Regionalni savjet Oklanda, plaše se da će rast populacije dovesti i do rasta urbanog područja, što je neophodno proaktivno dodati u politiku javnog planiranja.

Strategija za regionalni rast je usvojena kako bi se predvidjele granice buduće podjele i intenziviranja postojećih, kao mjera održivosti.[78] Ova politika je osporena jer ograničava upotrebu privatnog zemljišta, posebno podjelu urbanih površina,[79] što je navedeno u okviru Metropolitanskog urbanog limita u planovima dokumenta, nalik na plan okruga.[80]

Prema podacima sa popisa 2006, scenario srednje varijante pokazao je da će sa projektovanim rastom, populacija dostići 1,93 miliona do 2031. godine. Scenario najveće varijante, pokazao je da će populacija preći dva miliona stanovnika do 2031.[81]

U julu 2016. godine, Savjet Oklanda objavio je trogodišnje istraživanje i mišljenja naroda, u svom planu za Okland. Planom je predviđeno da se oslobodi još 30% zemlje za izgradnju kuća i da se dozvoli intenziviranje postojećih urbanih područja, što bi donijelo novih 422.000 mesta za stanovanje u narednih 30 godina.[82]

Mapa regiona Okland. Naglašene su oblasti sa najvećom gustinom stanovništva. Crvena boja označava urbani dio Oklanda.
Mapa regiona Okland. Naglašene su oblasti sa najvećom gustinom stanovništva. Crvena boja označava urbani dio Oklanda.

Popis stanovništva

[uredi | uredi izvor]
Nacionalnost Popis 2001 Popis 2006 Popis 2013 2018
Broj % Broj % Broj % Broj %
Evropljani 755,967 68.5 700,158 56.5 789,306 59.3 841,386 53.5
   Novozelandski Evropljani 685,965 62.2 611,898 49.4 696,963 52.3
   Južnoafrikanci 9,183 0.8 12,888 1.0 15,741 1.2
   Englezi 13,398 1.2 16,008 1.3 13,497 1.0
   Britanci 6,468 0.6 9,603 0.8 12,087 0.9
   Evropljani (nije dalje definisano) 10,197 0.9 9,162 0.7 10,668 0.8
   Holanđani 7,728 0.7 7,785 0.6 7,998 0.6
   Australijanci 7,200 0.7 8,637 0.7 7,065 0.5
Azijati 151,644 13.8 234,279 18.9 307,233 23.1 442,674 28.2
    Kinezi 65,952 6.0 92,889 7.5 112,290 8.4
   Indijci 40,326 3.7 69,315 5.6 97,875 7.5
   Korejci 13,272 1.2 21,354 1.7 21,981 1.7
   Filipinci 6,312 0.6 9,822 0.8 20,499 1.5
   Indofidžijci 1,281 0.1 4,170 0.3 8,067 0.6
   Japanci 4,221 0.4 5,289 0.4 6,720 0.5
Pacifički narodi 154,683 14.0 177,948 14.4 194,958 14.6 243,966 15.5
   Samoanci 76,584 6.9 87,840 7.1 95,916 7.2
   Tonganci 32,538 3.0 40,140 3.2 46,971 3.5
   Maori sa Kukovih Ostrva 31,077 2.8 34,374 2.8 36,549 2.7
   Niuejci 16,035 1.5 17,667 1.4 18,555 1.4
   Fidžijci 4,155 0.4 5,850 0.5 8,493 0.6
Maori 127,704 11.6 137,304 11.1 142,767 10.7 181,194 11.5
Blisko istočani/Latino Amerikanci/Afrikanci 13,335 1.2 18,558 1.5 24,945 1.9 35,838 2.3
Ostali 276 <0.1 100,110 8.1 15,639 1.1 16,746 1.1
   Novozelanđani N/D 99,474 8.0 14,904 1.1
Ukupno stanovništva 1,102,818 1,239,054 1,331,427 1,517,718
Nisu nigdje uključeni 57,453 5.0 65,907 5.1 84,123 5.9 0 0.0

Kultura i stil života

[uredi | uredi izvor]

Na stil života u Oklandu utiče činjenica da je 70 posto grada ruralno područje, a 90% Ouklanđana živi u ruralnom području.[83]

Pozitivni aspekti života u Oklandu su blaga klima, mnogo prilika za obrazovanje i zaposlenje, kao i dosta mjesta za provođenje slobodnog vremena. Sa druge strane, mnogi stanovnici naveli su probleme u saobraćaju, nedostatak dobrog javnog prevoza i rast cijena kuća kao glavne negativne faktore života u Oklandu,[84] uz kriminal.[85] Ipak, Okland se našao na trećem mjestu u godišnjem pregledu kvaliteta života u 231 gradu, koje sprovodi Merser; na prvom i drugom mjestu našli su se Beč i Cirih.[86]

Razonoda

[uredi | uredi izvor]
Jedrilice na plaži Takapuna na Sjevernoj Obali.
Jahte usidrene u marini Vestheven, u luci Vajtemata.

Jedno od nadimaka grada je „grad jedrenja“; nadimak mu je dat zbog popularnosti jedrenja u regionu.[87] 135.000 jahti i barkasa je registrovano u gradu i oko 60.500 od ukupno 149.900 jedriličara koliko ih ima u državi, nalazi se u Oklandu,[88] dok jedno od tri domaćinstva ima brod.[89] Vijadukt Basen, sa sjeverne strane centra grada, bio je domaćin dva Amerika kupa, 2000. i 2003.

Luka Vajtemata su dom nekoliko jahting klubova i marina, uključujući Novozelandski Skadron i Vestheven Marinu, najveću marinu na Južnoj Hemisferi.[88] Luka Vajtemata ima nekoliko plaža za plivanje, uključujući plaže Mišen i Kohimarama na južnoj strani i plažu Stenli na sjevernoj strani. Na istočnom priobalju Sjeverne Obale, gdje kanal Rangitoto razdvaja gornja ostrva zaliva Hauraki od onih što niže na zemlji, postoje plaže u Čeltenhamu, Devenportu, Takapuni i Milfordu, kao i dalje sjeverno, u području poznatom kao zalivi Istočne Obale.

Zapadna obala ima popularna mjesta za surfovanje, kao što su Piha, Murivaj i Te Henga. Vangaparao Peninsula, Oreva, Omaha i Pakiri na sjeveru, takođe su u blizini. Na većini plaža patroliraju klubovi za spasavanje života surfera, kao što je Piha. Svi klubovi su dio organizacije Spasilački surferski klubovi sjevernog regiona.

Kraljičina Ulica, kao i ulice Britomart, Ponsonbi, Karaganhap, Njumarket i Parnel su lokalna mjesta gdje se obavlja maloprodaja, dok ulice Otara i Avondejl nude alternativnu kupovinu vikendom ujutru. Većina šoping centara nalazi se u središnjim i spoljašnjim četvrtima, dok su Silvija park i Vestfild Olbani. najveći.

Umjetnost

[uredi | uredi izvor]

Brojni festivali umjetnosti se održavaju u gradu, uključujući Oklandski festival, Oklandsku trogodišnjicu, Međunarodni festival komedije Novog Zelanda i Međunarodni filmski festival Novog Zelanda. Filharmonijski orkestar Oklanda nastupa izvodeći seriju koncerata, opera i baleta. Događaji koji proslavljaju kulturnu raznolikost grada su Festival Pacifik, Polifest i Festival fenjera. Svi su najveći festivali svije vrste u Novom Zelandu. Takođe, Okland je domaćin Kraljevskog baleta Novog Zelanda i Filharmonijskog orkestra Novog Zelanda, koji jednom godišnje nastupaju u gradu. Okland je dio Kreativne mreže gradova UNESKO-a u oblasti muzike.[90]

Savremeno krilo galerije umetnosti u Oklandu izgrađeno 2011. godine

Važne institucije uključuju Galeriju umjetnosti, Ratni memorijalni muzej, Pomorski muzej Novog Zelanda, Nacionalni muzej mornarice Novog Zelanda i Muzej saobraćaja i tehnologije. Galerija umjetnosti Oklanda, smatra se domom za vizuelnu umjetnost u Novom Zelandu, sa preko 15.000 umjetničkih radova, uključujući istaknute umjetnike Novog Zelanda i Pacifičkih ostrva, kao i skulpture i kolekciju crteža od 1376. do danas.

Godine 2009, galeriji je obećan poklon[91] od 15 umjetničkih radova, od strane sakupljača umjetnina i filantropa iz Njujorka — Džulijana i Džesija Robertsona. Poklon je uručen 2011, a u njega spadaju radovi Pola Sezana, Pabla Pikasa, Anrija Matisa, Pola Gogena i Pita Mondrijana.[92] To je najveći poklon koji je neko uručio nekoj galeriji umjetnosti u Australaziji.[92]

Parkovi i priroda

[uredi | uredi izvor]
Albert park, u centralnom dijelu Oklanda.

Okland Domajn je jedan od najvećih parkova u gradu, blizu je centra grada i pruža dobar pogled na zaliv Hauraki i vulkansko ostrvo Ranigitoto. Manji parkovi su Albert park, Mjers park, Zapadni park i Viktorija park.

Dok je mnogo vulkanskih konusa u vulkanskom polju Oklanda, pogođeno kamenolomima, mnogo preostalih konusa nalazi se u parkovima i zadržali su prirodniji izgled nego u drugim gradovima. Praistorijski zemljani radovi i istorijska fortifikacija vidi se u nekoliko parkova, uključujući Mount Edenu, Nort Hed i On tri Hil.

Ostali parkovi oko grada su u Vestern Springsu, koji ima veliki park koji se graniči sa muzejom Motat u zoološkim vrtom Okland. Botanička bašta Oklanda je dalje na jugu, u Manurevi.

Trajekti obezbjeđuju prevoz do parkova i prirodnih rezervata u Davenportu, na ostrvima Vajheki, Ranigitoto i Tiritiri. Lanac Vajtake je regionalni park na zapadu Oklanda i ima relativno netaknutu prirodu, kao i Hunua lanac na jugu.

Sport

[uredi | uredi izvor]

Lokacije

[uredi | uredi izvor]

Ragbi junion, kriket, ragbi liga, fudbal i netbol su sportovi moji se najviše igraju i prate. Okland ima značajan broj terena za ragbi junion i kriket, kao i za košarku, tenis, badminton, netbol, fudbal, ragbi ligu, kao i mnoge druge sportove, uključujući objekte za plivanje i motosportove.

Takođe, tu su i tri staze za jahanje, koje se koriste u konjičkom sportu. Staze Elersli i Avondal služe za jahanje čistokrvnih konja, dok staza Aleksandra park služi za trke sa upregnutim konjima.

  • Eden Park je glavni gradski stadion i dom za međunarodne utakmice ragbi juniona i kriketa. Na njemu igra i Bluz, klub Super ragbija.
Stadion Eden Park, sa statuom Rongomātāne.
  • Sjeverni stadion Harbour se uglavnom koristi za ragbi junion u fudbal (soker na Novom Zelandu), ali takođe služi i za koncerte. Domaći je stadion kluba Nort Harbour, a od 2019. postao je i dom jedinog bejzbol tima na Novom Zelandu, Okland Tautare.
  • Stadion Smart se koristi za mečeve ragbi lige i domaći je stadion Nju Zeland voriorsa, koji se takmiči u nacionalnoj ligi — NRL. Takođe se koristi za koncerte, a prethodno je bio domaćin muzičkog festivala Big dej aut, koji se održavao u januaru svake godine.
  • ASB teniski centar prvenstveno se koristi za odigravanje teniskih mečeva. Domaćin je VTA i ATP turnira Okland open.
  • Spark arena je dvorana koja prvenstveno služi za koncerte i međunarodne mečeve netbola
  • Arena Trust je arena u kojoj se primarno igraju netbol mečevi i dom je tima Norteen mistiks. Takođe, bila je domaćin Svjetskog netbol prvenstva 2007, dok se svjetska serija u pikadu održava u areni od 2015. godine.
  • Centar Sjeverna obala je arena koja je prvenstveno koristi za košarku. Dom je Nju Zeland brejkersa.
  • Vodafon centar je arena u kojoj se održava veliki broj događaja i dom je kluba Nortern stars.
  • Pukekoh park je staza za moto trke i konjičke sportove. Najvažnije konjičko takmičenje održava se svake godine krajem novembra, dok se takmičenje V8 Superkar održava svake godine, zajedno sa drugim trkama.
  • Stadion Zapadno proljeće domaćin je velikog broja koncerata i moto trka tokom proljeća, od 1929.

Klubovi

[uredi | uredi izvor]

Sportski klubovi iz Oklanda koji se takmiče u domaćim ili međunarodnim takmičenjima su:

  • Bivši Okland bluz, Bluz je tim u super ragbiju. U Oklandu se takođe nalaze u i tri kluba ragbi juniona, koji se takmiče u ITM Kupu. Timovi su: Okland, Nort Harbour i Kaunti Manukau.
  • Prethodno poznati kao Okland voriorsi, Novozelandski voriorsi su tim ragbi lige, koji se takmiči u prvenstvu Australije. Utakmice na domaćem terenu igra na stadionu SMART, mada neke utakmice igra i na Eden Park u. Pored njih, u Oklandu se nalaze i dva tima ragbi lige koji se takmiče u prvenstvu Novog Zelanda, Akarana falkonsi i Kaunti Manukau.
  • Muški kriket tim, Okland as, utakmice na domaćem terenu igra na Eden parku. Ženski tim, Okland harts, domaće utakmice igra na Melvil parku, u Epsomu.
  • Fudbalski klubovi Okland Siti, Vajtaker junajted i Istern Suburbs nastupaju u Prvoj ligi Novog Zelanda.
  • Norten mistiks i Norten stars su netbol klubovi. Mistiksi svoje utakmice igraju na stadionu Trusts, dok Starsi igraju u Vodafon centru.
  • Nju Zeland brejker je košarkaški klub koji se takmiči u Australijskoj nacionalnoj ligi — NBL; domaće utakmice igraju u areni Sjeverna obala, mada neke utakmice igraju i u Spark areni. Pored Brejkersa, u gradu se nalazi i košarkaški klub Super siti Rendžers, koji se takmiči u ligi Novog Zelanda.
  • Klubovi u hokeju na ledu, Botani svarm i Vest Okland admirals, takmiče se u ligi Novog Zelanda u hokeju na ledu.

Glavna takmičenja

[uredi | uredi izvor]

Godišnja sportska takmičenja koja se održavaju u Oklandu uključuju:

  • Okland Open za žene i Okland open za muškarce, su teniska takmičenja za muškarce i žene, održavaju se svake godine u ASB centru u januaru. Do 2016, turnir za muškarce zvao se Hajneken open.
  • Okland supersprint je automobilska trka koja se održava svake godine na Pukekoh parku.
  • Oklandski maraton (koji uključuje i polumaraton), je maraton koji se održava svake godine i okuplja hiljade takmičara.
  • Takmičenje u plivanju u luci Okland, od sjeverne obale do vijadukta Basen, godišnje je takmičenje koje se održava ljeti, ukupne dužine od 2,8 km. Učestvuju hiljade takmičara, pretežno amateri.[93] To je najduže takmičenje u plivanju u okeanu u Novom Zelandu.[93]
  • Turnir u zabavnom trčanju startuje u gradu, nakon čega ide 8,4 km duž priobalja do kvarta Sent Helers. Okuplja hiljade ljudi i održava se svake godine u. martu, od 1972.[94]
  • Okland masters, turnir u pikadu, održava se, od 2015, svake godine u Trust areni.

Takmičenja koja su ranije održavana u Oklandu uključuju Igre Britanskog kraljevstva 1950 i Iged Komonvelta 1990,[22] kao i brojne utakmice na Svjetskom prvenstvu u ragbiju, uključujući polufinale i finale 1987 i 2011.[95] U periodu od 2012 do 2015, održavana je finalna serija Svjetskog kupa u triatlonu.[96] Okland je bio domaćin Svjetskih Masters igara 2017.[97] Predsezonsko takmičenje u ragbiju 9, održavano je u periodu od 2014. do 2017. na Eden parku.

Arhitektura

[uredi | uredi izvor]
Stara carinarnica.

Okland sadrži različite stilove arhitekture, što duguje ranom periodu naseljavanja, od Viktorijanskog do savremenog doba. Grad ima zakone u pogledu očuvanja postojećeg nasljeđa, a glavni je akt Menadžmenta za obnavljanje izvora 1991.[98]

Pod ovim zakonom je donesen i Unitarni plan Oklanda, koji ukazuje na to kako zemljište može da se iskoristi ili razvija. Istaknute istorijske građevine uključuju zgradu Dilvort, terminal za trajekte, nadzornu zgradu Gardijan, staru carinarnicu, orijentalne kuće, gradsku skupštinu i transportni centar. Mnoge od ovih građevina pozicionirane su na glavnoj magistrirali Kraljičine ulice.

Ekonomija

[uredi | uredi izvor]
Kule Nacionalne banke, među najvećim su zgradama u Oklandu.

Okland je glavni ekonomski i finansijski centar Novog Zelanda. Ima naprednu tržišnu ekonomiju, sa jakim finansijama, trgovinom i turizmom. Većina velikih međunarodnih korporacija ima kancelariju u Oklandu; najskuplje mjesto za kancelarije je oko donje strane Kraljičine ulice i vijadukta Basen u okrugu Biznis centra (centar grada), gdje su stacionirane mnoge finansijske i poslovne kompanije, što čini veliki procenat ekonomije Biznis centra..[99] Najveće komercijalne i industrijske oblasti u Regionu Oklanda su Biznis centar Oklanda i sjeverni djelovi Manukaua, uglavnom oko luke Manukau i ušća rijeke Tamaki.

Okland je klasifikovan od strane Mreže za globalizaciju i istraživanje gradova svijeta kao Beta + globalni grad, zbog njegove važnosti u trgovini, umjetnosti i obrazovanju.[100]

Prema podacima sa popisa 2013, osnovne poslovne industrije su profesionalne, naučne i tehničke službe (11.4%), proizvodnja (9.9%), trgovina na malo (9.7%), zdravstvena njega i socijalna pomoć (9.1%) i obrazovanje i trening (8.3%). Proizvodnja je glavna poslovna industrija u područjima Henderson, Hovik, Manžer, Otara, Manureva i Papakura; trgovina na malo je najveća poslovna industrija u oblasti Vhau, dok su poslovne, naučne i tehničke službe glavna poslovna industrija u ostalim urbanim područjima.[101]

Bruto domaći proizvod (BDP) regiona Okland procijenjen je na 93,5 milijardi, što je 37.2% bruto domaćeg proizvoda Novog Zelanda.[102] Bruto domaći proizvod grada Oklanda procijenjen je na 58.717 milijardi, što ga svrstava na trećem mjestu u državi, iza regiona Taranaki i Velington.[103]

Godine 2014, srednji godišnji lični prihod za osobe starije 15 godina procijenjen je na 41.860, po čemu je Okland na drugom mjestu u Novom Zelandu, iza Velingtona.[104]

Pogled na Biznis centar Oklanda, sa Sjeverne Obale. Horizontom dominira Nebeska kula.

Stambena izgradnja

[uredi | uredi izvor]
Kuće u nizu, sagrađene 1897. godine, kao stambeni objekti za Džona Endeana.

Stambeni objekti značajno variraju između gradskih četvrti; od stanovanja u objektima koji su u vlasništvu grada u četvrtima sa slabijim prihodom, do imanja na dokovima, posebno u oblasti blizu luke Vajtemata. Tradicionalno, najčešće prebivalište Oklanđana je samostalno mjesto stanovanja od četvrt hektara (1,000 m²).[77] Ipak, podjela takvih imanja, ispunjenih kućama, je standard dugo vremena. Akcije na stambene prostore postale su raznolike poslednjih decenija, jer je izgrađeno mnogo stanova nakon 1970-ih, a posebno tokom i nakon 1990-ih u Biznis centru.[105] Ipak, većina stanovništva živi u prostorima za jednokratno stanovanje i očekuje se da tako ostane uprkos budućem urbanom razvoju.[77]

Kuće u Oklandu su među najnepristupačnijim na svijetu, na osnovu poređenja prosečnih cijena kuća i nivoa prihoda domaćinstava,[106][107] dok su cijene kuća rasle dosta iznad stope inflacije u poslednjim decenijama.[105] U decembru 2019. godine, Kitaciona vrijednost objavila je da je prosječna cijena kuća iznosila 1.047.000 dolara, dok je u Velingtonu prosječna cijena iznosila 747.000 dolara, u Hamiltonu 604.000, 508.000 u Hristčurču i 207.000 u regionu Buler.[108] Vođena je javna rasprava oko toga zašto su kuće u Oklandu toliko skupe, a zaključeno je da su glavni razlozi nedostatak zemljišta,[105] pristupačni stambeni krediti[109] visok nivo upotrebljivosti.

U nekim oblastima, vile iz Viktorijanskog doba su srušene, da bi se napravio prostor za rekonstrukciju. Rušenju starih kuća suprotstavlja se sve više rastućem pokretu za zaštitu starih djelova grada.[110] Okland je opisan kao „najopsežniji lanac drvenih kuća sa klasičnim detaljima gipsa u svijetu“, od kojih su mnoge u Viktorijansko—Edvardijanskom stilu.[111]

Stambena kriza

[uredi | uredi izvor]

Pri kraju 2009. godine, počela je stambena kriza u Oklandu, jer tržište nije moglo da podrži sve zahtjeve za pristupačne kuće. Sporazum o stambenoj izgradnji i Specijalni akt o stambenim lokacijama donesen je 2013. godine, a njime je predviđeno da minimum 10% novih građevina koje se grade na zemljištima pogodnim za stanovanje, mora da bude subvencionirano kako bi bile pristupačne za kupce koji su imali primanja na nivou prosječne zarade u gradu. U novoj podjeli u Hobsonvilu, 20% novih stambenih objekata smanjeno je na 550.000 dolara.[112] Neki od zahtjeva za nove kuće u to doba došlo je od oko 43.000 ljudi koji su se doselili u Okland u periodu između juna 2014. i juna 2015.[113]

Vlada

[uredi | uredi izvor]

Lokalna vlast

[uredi | uredi izvor]
Gradska skupština Oklanda, ulaz u Kraljičinu ulicu.

Savjet Oklanda je lokalna vlast, sa jurisdikcijom nad gradom Oklandom, zajedno sa okolnim naseljenim oblastima, parklandom i ostrvima u zalivu Hauraki.

Okland je prvu vladu uspostavio 1851. godine, kada je uspostavljena Opština Okland, u području površine 58.000 km². Entitet je trajao samo jednu godinu i imao je jednog gradonačelnika — Arčibalda Klarka.[114]

Kada je grad Okland formalno formiran, sadržao je površinu od samo 623 km². Gradski savjet je predvodio Valter Li. Ubrzo nakon toga, ustanovljena je pozicija Gradonačelnika Oklanda. U početku, gradonačelnika su birali savjetnici. Godine 1875, Bendžamin Tonks je postao prvi gradonačelnik koji je izabran glasovima velikog broja poreskih obveznika.[114] Ukupno je bilo 39 gradonačelnika, a na poziciji se najduže zadržao Douv Mjer Robinson, koji je bio gradonačelnik 18 godina, a postao je prvi gradonačelnik koji je bio na više mandata, ali ne uzastopnih.[115] Ketrin Tizar se kandidovala na izborima 1983, na kojima je pobijedila bivšeg gradonačelnika Kolina Keja,[116] postavši tako prva žena gradonačelnik Oklanda.[117] Nakon nje, Kristin Flečer je pobijedila na izborima 1998.[118]

Od 1989. do 2010, Oklandom je upravljalo nekoliko gradskih i područnih savjeta, sa regionalnim nadzorom od strane Regionalnog savjeta Oklanda. Krajem 2000-ih, centralna Vlada Novog Zelanda i djelovi društvene zajednice Oklanda, složili su se da veliki broj savjeta i nedostatak jake regionalne vlade, jer je Regionalni savjet Oklanda imao ograničenu moć, sprječava napredak Oklanda.

Kraljevska komisija za upravljanje Oklandom formirana je 2007. godine,[119][120] a 2009 je predloženo formiranje jedinstvene lokalne vlade za Okland, sjedinjavanjem savjeta.[121] Vlada je objavila da će biti napravljen „super grad“ sa jednom vladom na izborima 2010.[122][123]

U oktobru 2010 gradonačelnik Manukaua — Len Braun, izabran je za predsjedavajućeg udruženog savjeta Oklanda. Ponovo je izabran na izborima u oktobru 2013, ali se nije kandidovao na izborima 2016, na kojima je pobijedio Fil Gof.[124] Ostatak vladajućeg tijela savjeta Oklanda čini 20 savjetnika, koji se biraju od strane 13 izbornih odbora.

Godišnja plata gradonačelnika iznosi 269.500 dolara.[125]

Nacionalna

[uredi | uredi izvor]
Stara upravna zgrada Guvernera.

Između 1842. i 1865. Okland je bio glavni grad Novog Zelanda. Parlament je bio stacioniran u Staroj kući Vlade, u univerzitetskom naselju Univerziteta Oklanda. Godine 1865, Velington je izabran za glavni grad.

Zbog velike populacije, Okland ima 22 osnovne izborne jedinice i tri izborne jedinice Maora,[126] od kojih svaka daje jednog člana u Predstavničkom domu Novog Zelanda. Vladajuća Laburistička stranka drži osam izbornih jedinica i sve tri izborne jedinice Maora, dok opoziciona — Nacionalna stranka drži 13 izbornih jedinica, a AKT drži preostale jedinice.

Pored toga, postoji veliki broj lista narodnih poslanika baziranih u Oklandu, koji se biraju na osnovu partijskog spiska. Postoji 12 takvih listi u Parlamentu, koje su učestvovale na izborima 2014 iz Oklanda. Šest iz Nacionalne stranke, četiri iz Zelene partije i po jedna iz Laburističke i partije Novi Zeland.

Ostalo

[uredi | uredi izvor]

U Oklandu se nalaze kancelarije Vlade Ostrva Pitkern.[127]

Spisak gradonačelnika

[uredi | uredi izvor]

1871—2010

[uredi | uredi izvor]

Spisak gradonačelnika Oklanda od uspostavljanja grada 1871. do stvaranja Regionalnog savjeta Oklanda kao vladajućeg tijela 2010. godine:[128][129][118]

Ključ

  Nezavisni     Građani i poreski obveznici     Laburistička stranka  

†: Umro na dužnosti

# Portret Gradonačelnik Mandat
1 Filip Filips 1871 1874
2 Henri Isak 1874
3 Frederik Prajm 1874 1875
4 Bendžamin Tonks 1875 1876
5 Vilijam Džon Hunst 1876 1877
6 Henri Bret 1877 1878
7 Tomas Pikok 1878 1880
8 Džejms Klark 1880 1883
9 Vilijam Vedel 1883 1886
10 Albert Devor 1886 1889
11 Džon Apton 1889 1891
12 Vilijam Krauter 1891 1893
13 Džejms Cob Holand 1893 1896
14 Abraham Bordman 1896 1897
15 Piter Dignan 1897 1898
16 Dejvid Goldi 1898 1901
17 Džon Logan Kembel 1901
18 Alfred Kid 1901 1903
19 Edvin Mičelson 1903 1905
20 Artur Mejers 1905 1909
21 Čarls Grej 1909 1910
22 Lemuel Banjal 1910 1911
23 Džejms Per 1911 1915
24 Džejms Gunson 1915 1925
25 Džordž Bajldon 1925 1931
26 Džordž Hutkinson 1931 1935
27 Ernest Dejvis 1935 1941
28 Džon Alijum 1941 1953[130]
29 Džon Luksford 1953 1956
30 Tomas Ešbi 1956 1957†
31 Kejt Butl 1957 1959
32 Dov Mjer Robinson 1959 1965
33 Roj Mekelroj 1965 1968
(32) Dov Mjer Robinson 1968 1980
34 Kolin Kej 1980 1983
35 Ketrin Tizar 1983 1990
36 Les Majls 1990 1998
37 Kristin Flečer 1998 2001
38 Džon Benks 2001 2004
39 Dik Hubard 2004 2007
(38) Džon Benks 2007 2010

2010—danas

[uredi | uredi izvor]

Spisak gradonačelnika od uspostavljanja Regionalnog savjeta Oklanda kao vladajućeg tijela 2010:[124]

# Gradonačelnik Portret Izbori Stupio na dužnost Otišao sa dužnosti
1 Len Braun
  • 2010.
  • 2013.
 1. novembar 2010. 14. oktobar 2016.
2 Fil Gof
  • 2016.
  • 2019.
 1. novembar 2016. Trenutno

Obrazovanje

[uredi | uredi izvor]
Toranj sa satom na Univerzitetu Okland, koji je izgrađen 1926. godine i označen kao istorijsko mjesto Kategorije 1.[131]

Osnovne i srednje škole

[uredi | uredi izvor]

U urbanom dijelu Oklanda nalazi se 340 osnovnih škola i 29 kombinovanih osnovnih i srednjih, do 2012. godine, u kojima uči skoro 250.000 učenika. Najveći dio škola, njih 63 su državne, dok je 39 privatnih.[132]

U gradu se nalaze neke od najvećih škola u Novom Zelandu u pogledu broja učenika, uključujući Mount Albert, drugu najveću školu u Novom Zelandu, sa 3.035 učenika,[133] i Univerzitet Ranigitoto, na Istočnoj Obali, najveću školu u državi, sa 3.307 studenata, prema podacima iz marta 2020.[134]

Tercijarne škole

[uredi | uredi izvor]

Okland ima veliki broj važnih obrazovnih ustanova, uključujući neke od najvećih univerziteta u državi. Glavni je centar za učenje jezika, za studente koji stižu preko mora, sa velikim brojem stranih studenata, naročito sa područja Istočne Azije, koji ostaju nekoliko mjeseci ili godina, kako bi naučili engleski ili studirali na fakultetima, iako je broj značajno opao nakon 2003. godine, kada je dostigao vrhunac.[135] Do 2007, u Oklandu ima oko 50 sertifikovanih škola i instituta koje podučavaju engleski jezik.[136]

Među najvažnijim tercijarnim školama nalaze se Univerzitet Okland, Tehnološki fakultet, Univerzitet Masej, Institut tehnologije Manukau i Unitek Novi Zeland.[77]

Kuće u Oklandu su među najnepristupačnijim na svijetu, na osnovu poređenja prosečnih cijena kuća i nivoa prihoda domaćinstava,

Saobraćaj

[uredi | uredi izvor]
Željezničke pruge nude prevoz do zapadnih, južnih i istočnih djelova grada sa centrom Bartimort.

Državna mreža autoputeva povezuje različite djelove Oklanda, dok je autoput 1 glavna saobraćajnica koja prolazi kroz grad i ide od sjevera do juga i glavni je put koji povezuje regione Nortlend i Vajkato. Sjeverna Autobuska linija prolazi uz sjeverni autoput, u Sjevernoj Obali. Ostali državni autoputevi u okviru Oklanda su autoput 16 (sjeverozapadni autoput), autoput 18 (autoput gornji Harbour) i autoput 20 (jugozapadni autoput). Put 22 je put koji povezuje Pukekoh sa južnim autoputem u Druioju.

Most Harbour izgrađen je i otvoren 1959. godine i glavna je poveznica između Zapadne Obale i ostalih regiona u Oklandu. Most ima osam traka za vozila i ima pokretnu srednju barijeru, za fleksibilnost traka, ali ne dozvoljava pristup vozovima, pješacima i biciklistima. Centralna raskrsnica autoputa, koja se takođe zove i špageti raskrsnica, zbog svoje složenosti, je međusekcija između dva glavna autoputa u Oklandu — autoputa 1 i državnog autoputa 16.

Dvije od najvećih ulica u regionu Okland su Velika Sjeverna Ulica i Velika Južna Ulica, koje su bile glavna poveznica između tih oblasti prije izgradnje mreže autoputeva. Brojne ulice takođe obezbjeđuju regionalnu i pod regionalnu povezanost, dok je većina tih ulica (posebno na zemljouzu), prethodno korišćena za vožnju tramvaja.

Okland ima četiri željezničke linije, Zapadna linija, Onehunga, Istočna i Južna linija. One služe kako bi se povezali zapadni, južni i istočni djelovi regiona od centra Britomart do luke, gdje postoje terminali za sve linije, odakle je dostupna povezanost sa trajektom i autobusima. Krajem 2015. godine, započeti su radovi kako bi se obezbijedila veća fleksibilnost i povezanost centra Britomart sa zapadnim djelovima preko Zapadne linije kroz projekat podzemnog željezničkog tunela. Takođe, planirana je i svjetlosna željeznička mreža.

Biznis centar Oklanda i most Harbour pred zalazak sunca.

Načini putovanja

[uredi | uredi izvor]
Električni voz.
Trajekti su uobičajen način putovanja do nekih destinacija u Oklandu.
Drumski i željeznički saobraćaj

Privatna vozila su glavni način saobraćaja unutar grada, dok je oko 7% putovanja po regionu Oklanda obavljeno autobusom 2006,[137] a 2% vozom i trajektom.[137] Za putovanja u centar grada, za vrijeme dnevnog špica, upotreba javnog prevoza je mnogo veća; više od polovine putovanja obavlja se autobusom, vozom ili trajektom.[138] Okland je i dalje nisko pozicioniran što se korišćenja javnog prevoza tiče, sa samo 46 putovanja godišnje po gradu,[138][139] dok Velington ima 91, a Sidnej 114 putovanja.[140] Stroga koncentracija na drumski saobraćaj rezultira velikim saobraćajnim gužvama tokom špica.[141]

Autobusi u Oklandu su uglavnom radijalni, sa nekoliko ruta kroz grad. Saobraćanje autobusa nakon ponoći je ograničeno, čak i vikendom. Glavne prepravke autobuskog servisa sprovedene su u periodu od 2016. do 2018, čime su značajno proširene autobuske usluge; uvedeni su autobusi koji kreću svakih 15 minuta tokom dana i početka noći, svakog dana u nedelji.[142] Sa ostalim gradovima povezan je preko međugradskih autobusa.

Vozovi saobraćaju na četiri linije između Biznis centra i zapada i juga i jugoistoka Oklanda, dok vozovi do Velingtona saobraćaju nekoliko puta nedeljno.[143] Nakon otvaranja saobraćajnog centra Britomart 2003. godine, izvršena su glavna ulaganja u željeznicu, uključujući nadogradnju stanica, renoviranje vagona i poboljšanje infrastrukture.[144] Nadogradnja željeznice uključivala je elektrifikaciju željezničke mreže, sa električnim vozovima, koje je konstruisala kompanija Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles, a koji su počeli da saobraćaju u aprilu 2014.[145] Veliki broj predloženih projekata u cilju budućeg proširenja željezničke mreže, uključeni su u plan razvoja grada 2012. godine, a uključivali su izgradnju dvije podzemne željeznice duge 3,5 km ispod centra grada, između centra Britomart i željezničke stanice Maunt Eden, željeznicu od Biznis centra do aerodroma, željeznicu od Avondejla do Sautdauna i željeznicu do Zapadne Obale.

ostali modeli
Terminal na aerodromu Okland.

Luke Oklanda su druge najveće luke na Novom Zelandu, nakon luka Taurange[146] i veliki dio dolazeće i odlazeće komercijalne trgovine Novog Zelanda obavlja se preko njih, uglavnom preko postrojenja sjeveroistočno od Biznis centra. Teretnjaci uglavnom dolaze i odlaze iz luke drumom, mada luke imaju i pristupačnost vozovima. Okland je glavna stanica za zaustavljanje kruzera, dok se brodovi uglavnom vežu na pristaništu Princes. Biznis centar je priobalnim područjima, sa Severnom Obalom i udaljenim ostrvima preko trajekta.

Vazdušni saobraćaj

Okland ima nekoliko manjih regionalnih aerodroma i aerodrom Okland, najprometniji u državi. Aerodrom Okland, najveći aerodrom na Novom Zelandu, nalazi se u južnom dijelu pokrajine Mažer, na obalama luke Manukau. Odatle avioni polijeću za Australiju i druge djelove Novog Zelanda. Takođe, tu su direktni letovi za dosta lokacija u Južnom Pacifiku, kao i za Sjedinjene Države, Kinu, Vankuver, London, Santjago Buenos Ajresa.[147] Okland je drugi najbolje povezani grad u Okeaniji, u smislu broja međunarodnih letova.[148]

Politika

Istraživanja na Univerzitetu Grifin ukazala su na to da je u periodu od 1950-ih do 1980-ih, Okland uspostavio neke od najvećih politika za automobile na svijetu.[149] Dok je javni saobraćaj značajno opao tokom drugog dijela 20. vijeka (što je bio trend u većini zapadnih država, uključujući i Sjedinjene Američke Države),[150] a trošenje na ulice i automobile se povećalo, Novi Zeland, a posebno Okland, sada ima drugi najveći stepen privatnih automobila u svijetu, sa 578 automobila na 1.000 ljudi.[151] Okland takođe zovu neprijateljskim gradom za pješake i biciklist, mada su preduzeti neki koraci kako bi se to promijenilo.[152] Okland je postao glavni učesnik u vladinoj inicijativi izgradnje biciklističkih staza u naseljenim oblastima, dok je plan za izgradnju pješačke i biciklističke staze na mostu Harbour, dobio podršku savjeta.[153][154]

Infrastruktura i usluge

[uredi | uredi izvor]

Električna energija

[uredi | uredi izvor]
Elektrana Otahuhu.

Tokom većeg dijela 20. vijeka, snabdijevanje električnom energijom i maloprodaju vršile su tri komisije za električnu energiju (EPBs): Vajtemata, Okland i Frenklin. Akt o energetskim kompanijama donesen je 1992, kojim su sve kompanije postale Pauer Novi Zeland, Merkjuri enerdži i Kaunti pauer. Reformom sektora električne mreže 1998, zahtijevano je od električnih kompanija da razdvoje svoje linije, kako bi vršili i snabdijevanje i prodaju. Kao rezultat, kompanije Pauer Novi Zeland i Kaunti pauer, prestali su sa maloprodajom i nastavile su da vrše samo distribuciju, a Pauer Novi Zeland je postala Junajted netvorks. Kompanija Merkjuri enerdži podijelila se na dvije kompanije:Merkjuri enerdži (maloprodaja) i Vektor limited (snabdijevanje). Merkjuri enerdži je prodat kompaniji Majti river pauer, koja je postala Merkjuri eneedži od 2016. godine. Vektor je 2002. preuzeo snabdijevanje Vajtemate.

Danas, Vektor posjeduje većinu distributivne mreže u naseljenom dijelu Oklanda, dok Kaunti posjeduje mreže južno od centralne Papakure. Grad se snabdijeva od strane nacionalne mreže Novog Zelanda, sa 13 ispostava širom grada. Nema glavnih stanica za proizvodnju električne energije, tako da skoro sva električna energija u Oklandu i Nortlandu mora da bude prenesena sa elektrana na jugu, uglavnom sa elektrane Hantli i hidroelektrane na rijeci Vajkato. Grad je imao dvije prirodne elektrane gasa, Otahuhu B i Sautdaun, ali obje su ugašene 2015. godine.

Bilo je nekoliko značajnih gubitaka u Oklandu.[155] Kriza električne energije 1998, koja je trajala pet nedelja, blokirala je većinu Biznis centra, nakon kvara kaskade na četiri podzemna kabla na transmisionoj mreži Merkjuri enerdžija.[156] Zamračenje u Oklandu 2006, prekinulo je snabdijevanje Biznis centra i mnogih drugih četvrti, nakon što su žice u elektrani Otahuhu prekinute.

Godine 2009, većina sjevernih i zapadnih naselja, kao i region Nortland, ostali su vez struje kada je viljuškar slučajno došao u kontakt sa mrežom 220 kV od Otahuhua do Hendersona, koja je jedina velika linija koja snabdijeva region.[157] Na električnu energiju potrošeno je 1,25 milijardi dolara početkom 2010-ih, povećavajući snabdijevanje u i oko Oklanda, uključujući liniju od 400 kV za snabdijevanje od rijeke Vajkato do Braunhila, koja uglavnom radi na 220kV, dok je 220kV podzemnog kabla sprovedeno od Braunhila i Pakurange i između Pakurange i Olbanija, preko Biznis centra. Ovo je smanjilo zavisnost Oklanda od postrojenja u Otahuhuu i zavisnost sjevernog i zapadnog regiona Oklanda od linije od Otahuhua do Hendersona.

Prirodni gas

[uredi | uredi izvor]

Okland je bio jedan od originalnih devet gradova u Novom Zelandu koji su snabdijevani prirodnim gasom, nakon otvaranja polja Kapuni 1970. i pravljenja cjevovoda od polja do grada, ukupne dužine od 340 km. Okland je povezan sa poljem prirodnog gasa Maui 1982. nakon završetka cjevovoda visokog pritiska od cjevovoda Mazi, blizu Hantlija, do grada, oblasti Vangareja i Nortland.[158]

Kompanija Prvi gas, rukovodi transmisijom cjevovoda visokog pritiska, snabdijevajući grad, dok kompanija Vektor drži i rukovodi sa cjevovodima sa srednjim i niskim pritiskom.

Turizam

[uredi | uredi izvor]
Teatar.
Aotea skver i gradska skupština
Memorijalni ratni muzej.
Kraljičina ulica i Biznis centar.

Turizam Oklandu donosi veliki prihod ekonomije Novog Zelanda. atrakcije i znamjenitosti u regionu Okland uključuju:

Atrakcije i građevine
  • Narodni teatar Oklanda – međunarodno značajno nasleđe, teatar je izgrađen 1929. Renoviran je 2000, kada mi je vraćen prvobitni izgled.
  • Most Harbour – sa 8 traka, spaja centralni dio Oklanda i Sjevernu Obalu, kao iskonski simbol grada.
  • Gradska skupština Oklanda – smatra se da njena koncertna sala ima jednu od najboljih akustika na svijetu, izgrađena je 1911, a služila je i kao skupština i za izvođenje zabavnog programa.
  • Memorijalni ratni muzej – veliki muzej poznat po impresivnom neo klasičnom stilu, izgrađen 1929.
  • Aotea skver – centar zbivanja u Oklandu, pored Kraljičine ulice. Mjesto je gdje se održavaju brojni skupovi i umjetnički festivali.
  • Aotea centar – narodni centar Oklanda, izgrađen 1989.
  • Katedrala Svetog Patrika – katolička katedrala, izgrađena u gotskom stilu u 19. vijeku. Renovirana je u periodu od 2003 do 2007.
  • Transportni centar Britomort – glavni javni saobraćajni centar, u istorijskoj građevini iz Edvardovskog perioda.
  • Eden Park – glavni gradski stadion i dom ragbi junion tima — Bleks, i kriket tima Blek kaps. Na njemu je odigrano finale Svjetskog prvenstva u ragbiju 2011.[159]
  • Ulica Karaganhap – poznata kao „Ulica K“, je ulica u gornjem dijelu grada, sa barovima, klubovima, manjim radnjama i „oblasti crvenih fenjera“, javnih kuća.
  • Morski akvarijum Keli Tarlton – je akvarijum u istočnom dijelu Mišen beja, izgrađen na bivšem kompletu kanalizacije i rezervoara za skladištenje, koji prikazuje pingvine, kornjače, ajkule, tropske ajkule, Myliobatoidei i druga morska stvorenja.
  • MOTAT – muzej saobraćaja i tehnologije u Vestern Springsu.
  • Stadion Smart – stadion koji se prvenstveno koristi za utakmice ragbi lige i fudbala, a.na njemu se takođe održavaju koncerti.
  • Pomorski muzej Novog Zelanda – sadrži izložbe i kolekcije koje su povezane sa pomorskom istorijom Novog Zelanda, smješten je u Hobson Varfu, pored vijadukta Basen.
  • Ponsonbi – gradska četvrt, poznata po umjetnosti, kafi, kulturi i istorijskim vilama.
  • Kraljičina Ulica – glavna komercijalna ulica Biznis centra, proteže se od ulice Karaganhap do luke.
  • Tematski park Kraj duge – zabavni park, sa preko 20 vožnji i atrakcija, baziran u Manukauu.
  • Nebeska kula – najveća građevinska struktura na Južnoj Hemisferi, visoka je 328 metara i ima pruža dobar pogled.
  • Spark arena – arena u donjem dijelu grada, izgrađena 2007. godine. Može primi 12.000 gledalaca, a primarno se koristi za košarku i netbol, kao i za koncerte.
  • Vijadukt Basen – morska i stambena jedinica u donjem dijelu grada i bio je domaćin Kupa Amerike u regati 2000. i 2003.
  • Stadion Zapadno proljeće – prirodni amfiteatar, koji na primarno koristi za moto trke, rok i pop koncerte.
  • Zatvor Mount Eden – Stari zatvor u Mount Edenu, koji je bio u upotrebi do 2008. U poslednje vrijeme koristi se za proteste i snimanje filmova.
Pogled iz grada na Mount Eden.
Prirodne znamjenitosti
  • Oblast Oklanda – jedan od najvećih parkova u gradu, blizu Biznis centra. Sa njega se pruža dobar pogled na luku i ostrvo Rangitoto.
  • Mont Eden – a vulkanska kupa, sa travnatim kraterom with a grassy. Najveća prirodna tačka na zemljouzu Okland, nudi pogled na grad od 360 stepeni i omiljena je turistička lokacija.
  • Mount Viktorija – vulkanska kupa na Sjevernoj Obalik, odakle se vidi donji dio grada. Blizu trajekta, kupa ima istorijsku važnost i blizu je Nort Heda.
  • On Tri Hil – vulkanska kupa koja dominira nebom u južnim i nižim gradskim oblastima. više nema drveće na vrhu, nakon politički motivisanog napada na drveće, ali ga kruniše obelisk
  • Ostrvo Rangitoto – čuva ulaz u luku Vajtemata i formira istaknute karakteristike istočnog horizonta
  • Ostrvo Vajheke – drugo najveće ostrvo u zalivu Hauraki, poznato po plažama, šumama, vinogradima i maslinjacima.

Sestrinski gradovi

[uredi | uredi izvor]

Regionalni savjet Oklanda održava bratske/sestrinske odnose sa sledećim gradovima:[160]

Napomene

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Kopnena Kina, nije uključen Hong Kong

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g „Subnational Population Estimates: At 30 June 2019”. Statistics New Zealand. 22. 10. 2019. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  2. ^ a b „Auckland and around”. Rough Guide to New Zealand, Fifth Edition. Arhivirano iz originala 27. 2. 2008. g. Pristupljeno 16. 2. 2010. 
  3. ^ a b „About Auckland”. The Auckland Plan 2050. Arhivirano iz originala 17. 1. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  4. ^ a b v Ferdinand von Hochstetter (1867). New Zealand. str. 243. Arhivirano iz originala 12. 1. 2009. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  5. ^ „Auckland among world's most expensive cities”. The New Zealand Herald (na jeziku: engleski). 31. 12. 2016. Arhivirano iz originala 28. 8. 2017. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  6. ^ „Best UK cities revealed in Mercer's quality of life rankings for 2019”. Evening Standard (na jeziku: engleski). 13. 3. 2019. Arhivirano iz originala 30. 5. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  7. ^ „Quality of Living City Ranking”. mercer.com. 2019. Arhivirano iz originala 18. 4. 2018. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  8. ^ a b McClure, Margaret (5. 8. 2016). „Auckland region - Māori history”. Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand (na jeziku: engleski). Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  9. ^ Sarah Bulmer. „City without a state? Urbanisation in pre-European Taamaki-makau-rau (Auckland, New Zealand)” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 9. 6. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  10. ^ „Ngāti Whātua – European contact”. Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand. Arhivirano iz originala 9. 2. 2008. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  11. ^ Michael King (2003). The Penguin History of New Zealand. Auckland, N.Z.: Penguin Books. str. 135. ISBN 0-14-301867-1. 
  12. ^ Smith, S. Percy (1910). „Moremo-nui, 1807”. Maori Wars of the Nineteenth Century. Whitcombe and Tombs Limited (republished in New Zealand Electronic Text Collection). str. 47. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  13. ^ Pihema, Ani; Kerei, Ruby; Oliver, Steven. „Apihai Te Kawau”. 1t42. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  14. ^ „Hobson's Appointment 1839 [1839] NZConLRes 1”. New Zealand Legal Information Institute. 30. 7. 1839. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  15. ^ McLintock, Alexander Hare; Lucas, Percy Hylton Craig. „Settlement from 1840 to 1852”. An Encyclopedia of New Zealand 1966 (na jeziku: engleski). Ministry for Culture and Heritage. 
  16. ^ „Signing the Treaty in Manukau in 1840”. Auckland Council. Arhivirano iz originala 4. 6. 2016. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  17. ^ Orange, Claudia (20. 6. 2012). „Treaty of Waitangi - Interpretations of the Treaty of Waitangi”. Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  18. ^ a b Pihema, Ani; Kerei, Ruby; Oliver, Steven. „Apihai Te Kawau”. 1t42. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  19. ^ „Āpihai Te Kawau”. Research and Publishing Group of the New Zealand Ministry for Culture and Heritage. Arhivirano iz originala 8. 5. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  20. ^ „Apihai Te Kawau”. Ngāti Whātua-o-Ōrākei. Arhivirano iz originala 11. 8. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  21. ^ „Cultural Values Assessment in Support of the Notices of Requirement for the Proposed City Rail Link Project” (PDF). Auckland Transport. Arhivirano (PDF) iz originala 11. 12. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  22. ^ a b „What's Doing In; Auckland”. The New York Times]]. 25. 11. 1990. Arhivirano iz originala 24. 1. 2009. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  23. ^ Social and Economic Research and Monitoring team (2010). Brief history of Auckland's urban form. Auckland Regional Council. ISBN 978-1-877540-57-8. 
  24. ^ Russell Stone (2002). From Tamaki-Makau-Rau to Auckland. University of Auckland Press. ISBN 1-86940-259-6. 
  25. ^ „Ngati Whatua”. Arhivirano iz originala 6. 1. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  26. ^ „Ngāti Whātua history”. Arhivirano iz originala 6. 12. 2006. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  27. ^ Russell Stone (2002). From Tamaki-Makau-Rau to Auckland. University of Auckland Press. ISBN 1-86940-259-6. 
  28. ^ A. G Butchers (1929). Young New Zealand. Coulls Somerville Wilkie Ltd, Dunedin. str. 124 — 126. 
  29. ^ Auckland's First Catholic School – And its Latest. Zealandia. 1939. str. 5. 
  30. ^ {{cite book|author=E.R. Simmons|title=In Cruce Salus, A History of the Diocese of Auckland 1848 – 1980|publisher=Catholic Publication Centre, Auckland |year=1982|pages=53—54.
  31. ^ „Where we've come from”. Kate Hannah (Research Development Manager, The University of Auckland) St Paul's Church, Auckland. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  32. ^ Brief history of Auckland's urban form. Social and Economic Research and Monitoring team. Auckland Regional Council. 2010. ISBN 978-1-877540-57-8. 
  33. ^ a b v „Auckland region – The founding of Auckland: 1840–1869”. Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  34. ^ „St Paul's Church (Anglican)”. New Zealand Historic Places Trust. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  35. ^ a b v „History of the Diocese of Auckland”. Anglican Diocese of Auckland. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  36. ^ R. Alexander; G Gibson; A. LaRoche (1997). The Royal New Zealand Fencibles 1847–1852. str. 64, 71, 80, 108, 110, 717. 
  37. ^ „History of St Barnabas”. St Barnabas Anglican Church. Arhivirano iz originala 23. 10. 2020. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  38. ^ „Church of the Holy Sepulchre and Hall”. heritage.org.nz. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  39. ^ „Other Government Houses”. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  40. ^ „Slide to war - The Treaty in practice | NZHistory, New Zealand history online”. Nzhistory.net.nz. Arhivirano iz originala 24. 10. 2016. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  41. ^ a b O'Malley, Vincent. „'The great war for NZ broke out less than 50 km from Queen St': Vincent O'Malley on the Waikato War and the making of Auckland”. Spinoff. Arhivirano iz originala 30. 12. 2016. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  42. ^ „The transport plan that changed Auckland - Greater Auckland”. Greater Auckland (na jeziku: engleski). 1. 8. 2011. Arhivirano iz originala 27. 12. 2017. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  43. ^ a b „Auckland Region – Driving the Economy: 1980s Onwards”. Te Ara, Encyclopedia of New Zealand. Arhivirano iz originala 31. 10. 2013. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  44. ^ „Auckland Now”. Royal Commission on Auckland Governance. Arhivirano iz originala 8. 7. 2012. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  45. ^ „Population density: are we talking about the same thing?” (PDF). Monitoring Research Quarterly. 4 (1): 4. mart 2011. Arhivirano iz originala (PDF) 22. 2. 2014. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  46. ^ McClure, Margaret (6. 12. 2007). „Auckland region - Landforms”. Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 3. 5. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  47. ^ a b McClure, Margaret (6. 12. 2007). „Auckland places - Auckland central business district”. Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand. Arhivirano iz originala 26. 5. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  48. ^ „Auckland's CBD at a glance”. Auckland City Council. Arhivirano iz originala 16. 4. 2009. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  49. ^ McClure, Margaret (5. 8. 2016). „Auckland region - Overview”. Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand. Arhivirano iz originala 10. 11. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  50. ^ a b Auckland Council (2012). Draft Long-term Plan 2012–2022. str. 13. 
  51. ^ Peel, M. C. and Finlayson, B. L. and McMahon, T. A. (2007). „Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification” (PDF). Hydrol. Earth Syst. Sci. 11 (5): 1633—1644. ISSN 1027-5606. doi:10.5194/hess-11-1633-2007. Arhivirano (PDF) iz originala 3. 2. 2012. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  52. ^ „Overview of New Zealand Climate—Northern New Zealand”. National Institute of Water and Atmospheric Research. Arhivirano iz originala 02. 03. 2012. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  53. ^ „Climate Summary Table”. MetService. Arhivirano iz originala 7. 4. 2014. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  54. ^ „Auckland Climate” (PDF). National Institute of Water and Atmospheric Research. Arhivirano (PDF) iz originala 23. 5. 2017. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  55. ^ Brenstrum, Erick (mart 2003). „Snowstorms” (PDF). Tephra. Ministry of Civil Defence. 20: 40—52. Arhivirano (PDF) iz originala 24. 1. 2016. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  56. ^ Brenstrum, Erick (novembar 2011). „Snowed in”. New Zealand Geographic. Kowhai Publishing (112): 26—27. 
  57. ^ Wade, Amelia (15. 8. 2011). „Snow falls in Auckland for first time in decades”. The New Zealand Herald. Arhivirano iz originala 5. 9. 2011. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  58. ^ William Swainson; Smith Elder (1853). Auckland, the Capital of New Zealand. 
  59. ^ „Air pollutants – Fine particles (PM10 and PM2.5)”. Auckland Regional Council. Arhivirano iz originala 30. 4. 2010. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  60. ^ „Air pollutants – Carbon monoxide (CO)”. Auckland Regional Council. Arhivirano iz originala 14. 5. 2010. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  61. ^ „Auckland's air quality”. Auckland Regional Council. Arhivirano iz originala 15. 4. 2010. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  62. ^ „Auckland 1981–2010 averages”. NIWA. Arhivirano iz originala 10. 10. 2013. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  63. ^ „CliFLO – National Climate Database”. NIWA. Arhivirano iz originala 27. 11. 2015. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  64. ^ „MetService Auckland historical averages”. Metservice. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  65. ^ „Seven eruptions have covered Auckland in ash”. The New Zealand Herald (na jeziku: engleski). 12. 1. 2007. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  66. ^ Ian E.M. Smith; Sharon R. Allen. „Auckland volcanic field geology”. Volcanic Hazards Working Group, Civil Defence Scientific Advisory Committee. Arhivirano iz originala 10. 4. 2013. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  67. ^ „2013 Census about a place: Auckland region, Cultural Diversity”. Arhivirano iz originala 6. 10. 2014. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  68. ^ „Birthplace (detailed), for the census usually resident population count, 2006, 2013, and 2018 Censuses (RC, TA, SA2, DHB)”. nzdotstat.stats.govt.nz. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  69. ^ „New Zealand – A Regional Profile – Auckland” (PDF). Statistics New Zealand. 1999. str. 19—20. Arhivirano (PDF) iz originala 25. 10. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  70. ^ „Residence in New Zealandarchive” (PDF). Immigration New Zealand. Arhivirano iz originala 14. 06. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  71. ^ „New Zealand's population is drifting north – Population mythbusters”. Statistics New Zealand. 22. 6. 2012. Arhivirano iz originala 10. 9. 2015. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  72. ^ a b v „2013 Census QuickStats about culture and identity – data tables”. Statistics New Zealand. 15. 4. 2014. Arhivirano iz originala 24. 5. 2014. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  73. ^ „Birthplace (detailed), for the census usually resident population count, 2001, 2006, and 2013 (RC, TA) – NZ.Stat”. Statistics New Zealand. Arhivirano iz originala 03. 04. 2019. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  74. ^ „What we look like locally” (PDF). Statistics New Zealand. str. 7. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 11. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  75. ^ „Auckland Hebrew Community ~ Introduction page”. Arhivirano iz originala 26. 5. 2008. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  76. ^ „Can We Stop growth?”. Auckland Regional Council. Arhivirano iz originala 12. 10. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  77. ^ a b v g „Executive Summary” (PDF). Auckland Regional Growth Strategy document. Auckland Regional Council. novembar 1999. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  78. ^ Arbury, Joshua. „From Urban Sprawl to Compact City: an analysis of Auckland's Urban Growth Management Strategies” (PDF). University of Auckland, New Zealand. Arhivirano iz originala (PDF) 28. 6. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  79. ^ Cumming, Geoff (28. 4. 2007). „Green belt under siege”. The New Zealand Herald. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  80. ^ „Growth Strategy: Glossary and References” (PDF). Auckland City Council. Arhivirano iz originala (PDF) 14. 6. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  81. ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 13. 4. 2014. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  82. ^ „Auckland's future unveiled”. New Zealand Herald. 27. 7. 2016. Arhivirano iz originala 11. 8. 2016. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  83. ^ „Auckland Council – History in the Making”. Our Auckland. Auckland Council. mart 2011. str. 5. 
  84. ^ „Central Transit Corridor Project”. aucklandcity.govt.nz. Arhivirano iz originala 22. 5. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  85. ^ „Crime and safety profile – 2003”. Auckland City Council. Arhivirano iz originala 26. 6. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  86. ^ „Quality of Living global city rankings 2009”. Mercer Management Consulting. Arhivirano iz originala 2. 5. 2014. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  87. ^ Ihaka, James (13. 10. 2006). „Punters love City of Sails - National - NZ Herald News”. The New Zealand Herald. Arhivirano iz originala 29. 9. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  88. ^ a b Eames, David (26. 1. 2006). „Passion for boating runs deep in Auckland”. The New Zealand Herald (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 16. 10. 2017. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  89. ^ „The Hauraki Gulf Marine Park, Part 2”. Inset to The New Zealand Herald. 2. 3. 2010. str. 4. 
  90. ^ „Auckland joins UNESCO Creative Cities network”. OurAuckland (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 3. 10. 2018. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  91. ^ „Julian and Josie Robertson Collection”. Auckland Art Gallery. Arhivirano iz originala 11. 5. 2013. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  92. ^ a b „Julian and Josie Robertson's Promised Gift”. Pristupljeno 30. 5. 2020. [mrtva veza]
  93. ^ a b „Harbour Crossing”. Auckland City Council. Arhivirano iz originala 14. 10. 2007. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  94. ^ „Ports of Auckland Round the Bays (Official)”. Arhivirano iz originala 31. 10. 2012. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  95. ^ „Eden Park to host Final and semi-finals”. 22. 2. 2008. Arhivirano iz originala 16. 6. 2008. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  96. ^ „ITU World Championship Series Grand Final”. Triathlon New Zealand. Arhivirano iz originala 16. 1. 2013. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  97. ^ „Glowing report on World Masters Games”. NZ Herald. 30. 4. 2017. Arhivirano iz originala 25. 5. 2017. g. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  98. ^ „Legislation that protects our heritage”. Auckland Council. 8. 8. 2019. Arhivirano iz originala 8. 8. 2019. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  99. ^ „Auckland's CBD at a glance”. Auckland City Council. Arhivirano iz originala 24. 6. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  100. ^ „The World According to GaWC 2018”. www.lboro.ac.uk. GaWC. Arhivirano iz originala 03. 05. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  101. ^ „2013 Census QuickStats about work and unpaid activities”. Statistics New Zealand. 31. 3. 2015. Arhivirano iz originala 15. 11. 2015. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  102. ^ „New Zealand's regional economies, 2016”. Statistics NZ. 30. 3. 2017. Arhivirano iz originala 29. 4. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  103. ^ „Regional Gross Domestic Product”. Statistics New Zealand. 2016. Arhivirano iz originala 8. 5. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  104. ^ „Comparison of New Zealand's cities”. ENZ emigration consulting. Arhivirano iz originala 23. 2. 2012. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  105. ^ a b v „Residential Land Supply Reports”. Department of Building and Housing. Arhivirano iz originala 26. 2. 2014. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  106. ^ „Demographia International Housing Affordability Survey” (PDF). Demographia. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 01. 2013. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  107. ^ „NZ house prices are among the most unaffordable in the world: survey”. Stuff.co.nz (na jeziku: engleski). 21. 1. 2019. Arhivirano iz originala 1. 6. 2019. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  108. ^ „Residential house values”. Quotable Value. Arhivirano iz originala 19. 11. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  109. ^ Brockett, Matthew. „Auckland's New York House Prices Prompt Lending Curbs: Mortgages”. Bloomberg. Arhivirano iz originala 15. 3. 2014. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  110. ^ „Unitary Plan Key Topics: Historic Heritage and Special Character” (PDF). Auckland Council. Arhivirano (PDF) iz originala 15. 3. 2014. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  111. ^ „Section 7.6.1.2 – Strategy” (PDF). Auckland City Council. Arhivirano iz originala (PDF) 26. 3. 2009. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  112. ^ „Special Housing Areas”. www.aucklandcouncil.govt.nz. Arhivirano iz originala 14. 11. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  113. ^ „Auckland's growing population”. OurAuckland. Arhivirano iz originala 14. 11. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  114. ^ a b Reed, A.W. (1955). Auckland : City of the Seas. Wellington: A.H. & A.W. Reed. str. 109. 
  115. ^ John, Edgar. „Robinson, Dove-Myer”. Dictionary of New Zealand Biography. Ministry for Culture and Heritage. Pristupljeno 31. 5. 2020. [mrtva veza]
  116. ^ Tizard 2010, str. 149.
  117. ^ „Our patron – Dame Catherine Tizard”. University of Auckland Society. Arhivirano iz originala 14. 8. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  118. ^ a b Bassett, Michael (2013). City of sails: the history of Auckland City Council, 1989-2010. ISBN 1927262003. 
  119. ^ „Auckland governance inquiry welcomed”. stuff.co.nz. NZPA. 31. 7. 2007. Arhivirano iz originala 13. 10. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  120. ^ „Royal Commission of inquiry for Auckland welcomed”. stuff.co.nz. NZPA. 31. 7. 2007. Arhivirano iz originala 29. 12. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  121. ^ „Minister Releases Report Of Royal Commission”. Scoop.co.nz. 27. 3. 2009. Arhivirano iz originala 30. 3. 2009. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  122. ^ Gay, Edward (7. 4. 2009). „'Super city' to be in place next year, Maori seats axed”. The New Zealand Herald. Arhivirano iz originala 20. 8. 2011. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  123. ^ „Making Auckland Greater” (PDF). The New Zealand Herald. 7. 4. 2009. Arhivirano (PDF) iz originala 25. 5. 2010. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  124. ^ a b „Phil Goff elected Mayor of Auckland”. 8. 10. 2016. Arhivirano iz originala 10. 10. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  125. ^ „Archived copy” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 2. 2. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  126. ^ „Find my electorate”. Electoral Commission. Arhivirano iz originala 7. 1. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  127. ^ „Home”. Government of the Pitcairn Islands. Arhivirano iz originala 11. 11. 2011. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  128. ^ Bush, Graham (1971). Decently and in order: the Government of the City of Auckland, 1840-1971. Auckland City Council. ISBN 9780002111676. 
  129. ^ Bush, Graham (1991). Advance in order: the Auckland City Council from centenary to reorganisation, 1971-1989. Auckland City Council. ISBN 0908834039. 
  130. ^ Bush, Graham W. A. „Allum John Andrew Charles”. Dictionary of New Zealand Biography. Ministry for Culture and Heritage. Pristupljeno 30. 5. 2020. 
  131. ^ „Heritage Sites to Visit: Auckland City”. Heritage New Zealand. Arhivirano iz originala 28. 2. 2009. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  132. ^ „Directory of Schools – as at 01 February 2012”. Ministry of Education New Zealand. Arhivirano iz originala 22. 10. 2012. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  133. ^ Counts, Education. „Ministry of Education - Education Counts”. www.educationcounts.govt.nz (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 3. 6. 2019. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  134. ^ „New Zealand Schools Directory”. New Zealand Ministry of Education. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  135. ^ „Survey of English Language Providers – Year ended March 2006”. Statistics New Zealand. Arhivirano iz originala 27. 9. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  136. ^ „English Language Schools in New Zealand – Auckland”. englishnewzealand.ac.nz. Arhivirano iz originala 1. 5. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  137. ^ a b Auckland Transport Plan – June 2007 (PDF). Auckland Regional Transport Authority. 2007. str. 8. Arhivirano iz originala (PDF) 4. 3. 2009. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  138. ^ a b „MBR June 2010.pdf” (PDF). Auckland Regional Transport Authority. Pristupljeno 31. 5. 2020. [mrtva veza]
  139. ^ „Subnational population estimates tables”. Stats.govt.nz. Arhivirano iz originala 13. 5. 2010. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  140. ^ „Auckland's Transport Challenges” (PDF). ARTA. arta.co.nz. mart 2009. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 5. 2010. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  141. ^ „Welcome to our traffic nightmare”. The New Zealand Herald. 29. 7. 2007. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  142. ^ „New Network Project”. Auckland Transport. Arhivirano iz originala 15. 3. 2014. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  143. ^ „Scenic Journeys – Northern Explorer”. KiwiRail. Arhivirano iz originala 15. 3. 2014. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  144. ^ „Auckland Transport Plan landmark for transport sector”. ARTA. 11. 8. 2007. Arhivirano iz originala 28. 9. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  145. ^ „Electric Trains”. Auckland Transport. Arhivirano iz originala 13. 3. 2014. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  146. ^ „Archived copy”. Arhivirano iz originala 9. 12. 2012. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  147. ^ „Auckland Airport”. aucklandaiport.co.nz. Arhivirano iz originala 20. 8. 2010. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  148. ^ „Auckland offering more flights than ever to international destinations”. Stuff.co.nz. 31. 5. 2016. Arhivirano iz originala 1. 9. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  149. ^ Mees Paul; Dodson Jago (april 2006). „Backtracking Auckland: Bureaucratic rationality and public preferences in transport planning” (PDF). Urban Research Program Issues Paper 5 Griffith University. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  150. ^ „US Urban Personal Vehicle & Public Transport Market Share from 1900”. publicpurpose.com. Wendell Cox Consultancy. Arhivirano iz originala 9. 6. 2007. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  151. ^ „Sustainable Transport”. North Shore City Council. Arhivirano iz originala 8. 8. 2006. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  152. ^ „Big steps to change City of Cars”. The New Zealand Herald. 24. 10. 2008. Arhivirano iz originala 6. 4. 2012. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  153. ^ „Auckland Council vote 'yes' on SkyPath”. 21. 7. 2016. Arhivirano iz originala 27. 8. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  154. ^ „SkyPath over Auckland Harbour Bridge gets green light”. Radio New Zealand. 16. 12. 2016. Arhivirano iz originala 30. 12. 2016. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  155. ^ Field, Michael; Walters, Laura (6. 10. 2014). „Auckland's history of power cuts”. Stuff.co.nz (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 16. 5. 2019. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  156. ^ Johnston, Martin (16. 4. 2018). „A crisis recalled: The power cuts that plunged the Auckland CBD in darkness for five weeks”. The New Zealand Herald (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 5. 8. 2019. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  157. ^ „Forklift sparks blackout for thousands – tvnz.co.nz”. Television New Zealand. 30. 10. 2009. Arhivirano iz originala 15. 6. 2011. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  158. ^ „The New Zealand Gas Story”. Gas Industry Company. decembar 2016. Arhivirano iz originala 2. 2. 2017. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  159. ^ „Venue allocation options a challenge”. Official RWC 2011 Site. Arhivirano iz originala 17. 9. 2009. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  160. ^ „International relations - Ngā Whakawhanaunga Tūārangi o te Ao”. Auckland Council. Arhivirano iz originala 7. 10. 2019. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 
  161. ^ „Sister Cities of Guangzhou”. Arhivirano iz originala 20. 10. 2011. g. Pristupljeno 31. 5. 2020. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Okland na Vikiputovanju.
Okland na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Окланд&oldid=28421404”