Rade Brkić

rade brkić
Rade Brkić
Lični podaci
Datum rođenja	(1913-11-19)19. novembar 1913.
Mesto rođenja	Jelašinovci, kod Sanskog Mosta, Austrougarska
Datum smrti	9. decembar 1992.(1992-12-09) (79 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija, SR Jugoslavija
Profesija	vojno lice
Delovanje
Član KPJ od	maja 1942.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1964.
Čin	pukovnik
U toku NOB	komandant Sedme krajiške brigade
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Radomir Rade Brkić (Jelašinovci, kod Sanskog Mosta, 19. novembar 1913 — Beograd, 9. decembar 1992) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Grob Radeta Brkića i Miloša Stanimirovića u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu

Rođen je 19. novembra 1913. godine u Jelašinovcu, kod Sanskog Mosta, u siromašnoj seljačkoj porodici. Kao petnaestogodišnjak se već zaposlio. Po odsluženju vojnog roka, radio je po gradilištima u Crnoj Gori i Srbiji.

Po početku Aprilskog rata 1941, otišao je u svoju jedinicu u Banja Luku, u 90. pešadijski puk. Puk se stacionirao na planini Kridiji, gde je bio komandir desetine. Posle rasula Jugoslovenske vojske, povukao se preko Save u Bosnu. Pao je u nemačko zarobljeništvo, ali je uspeo da pobegne i da se vrati u svoje selo.

Narodnooslobodilačka borba

Čim je počeo ustaški teror nad srpskim stanovništvom, sastao se sa svojim poznanicima i dogovorio o pokretanju oružanog otpora. Pred sam ustanak, ustaše su ga uhapsile u Bosanskoj Krupi i s grupom ljudi prebacile kamionom na Crno Jezero na streljanje. U momentu streljanja, iskoristivši noć, udario je ustašu, skočio u Unu i uspeo da pobegne u svoje selo. Vratio se kući u trenutku otpočinjanja ustanka. Sa sedam drugova organizovao je grupu konjanika, koji su obilazili susedna sela, organizovali ustanak i vodili borbe s ustašama. Rade je učestvovao u više akcija u rejonu Sanice, Dobra i Kamengrada, u paljenju mosta na reci Dabru, u likvidaciji neprijatelja na željezničkoj stanici Sanička Rijeka i u bacanju bombi u vagone na pruzi Sanica–Bravsko.

Septembra 1941. godine, bio je postavljen za komandira voda, početkom 1942. za zamenika komandira čete, a ubrzo i za komandira čete. Maja 1942. godine, bio je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Početkom avgusta 1942, u napadu na Gornju Sanicu, njegova četa je nanela teške gubitke neprijatelju. U oktobru 1942, bio je postavljen za komandanta Prvog bataljona Šeste krajiške brigade. Istog meseca, predvodio je udarnu grupu u napadu na Sanski Most i prodro u centar grada, gde je bio ranjen.

Početkom Četvrte neprijateljske ofanzive 1943, bio je postavljen za komandanta istog bataljona. Na Smrešnjaku, kod sela Dabra, njegov bataljon je probojem kroz neprijateljski obruč spasao nekoliko stotina civila, ranjenika i tifusara. Nadalje je učestvovao u borbama u Podgrmeču u proleće 1943, zatim oko Grahova, Drvara, Glamoča, Mrkonjić Grada i na Manjači, u razbijanju četničkih snaga.

Avgusta 1943. godine, bio je postavljen za zamenika komandanta Šeste krajiške brigade. Na toj je dužnosti učestvovao u napadima na Bosanski Petrovac, Prijedor i Banja Luku. Septembra 1944, prilikom napada na Banja Luku, bio je na čelu dva pojačana bataljona, zarobivši ustaški artiljerijski divizion i vod tenkova, koji su iskorišteni za dejstvo po najjačim žarištima ustaškog otpora u gradu.

Oktobra 1944, primio je dužnost komandanta Sedme krajiške brigade. Sa ovom je brigadom učestvovao u oslobođenju Travnika, u borbama za Gučiju Goru, zatim u operaciji za oslobođenje Sarajeva i u borbama za oslobođenje Visokog, Kaknja i Zenice. U završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije 1945, s brigadom je učestvovao u oslobođenju Karlovca, a zatim u nastupanju ka Zidanom Mostu.

Posleratni period

Posle rata, bio je na dužnosti komandanta brigade, puka i načelnika Štaba divizije. Završio je Višu vojnu akademiju JNA. Penzionisan je 1964. godine u činu pukovnika JNA.

Umro je 9. decembra 1992. godine u Beogradu, gde je i sahranjen, u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i ostalih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — dva Ordena za hrabrost, Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, Orden bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem i Orden partizanske zvezde sa puškama. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Proslavljeni srpski fudbalski trener Radomir Antić dobio je ime po Brkiću koji mu je bio ujak.

Literatura

• Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Sedma sila“, Beograd 1957. godina.
• Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Hronometar“, Beograd 1970. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 
• Srpski biografski rečnik (knjiga prva). „Matica srpska“, Novi Sad 2004. godina.