Srpska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Tomaševcu
| Srpska pravoslavna crkva svetog Nikole u Tomaševcu | |
|---|---|
 Zvonik crkve | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija banatska |
| Osnivanje | 1776 |
| Posvećen | Sveti Nikolaj Mirlikijski |
| Lokacija | |
| Mesto | Tomaševac, Banat |
| Država |  Srbija |
Srpska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Tomaševcu, mestu u opštini Zrenjanin, podignuta je 1814. godine i ima status spomenika kulture od velikog značaja. Posvećena je letnjem prazniku svetog Nikole - prenosu moštiju svetog Nikole - koji se slavi 9./22. maja.[1]
Parohija je osnovana 1776. godine, dok je sadašnja crkva u Tomaševcu izgrađena u stilu klasicizma 1815-1818. godine, a obnovljena je 1938. godine te potom i 2013. godine. Prvi ikonostas je 1843-1847. radio tada meštanin, akademski obrazovan ikonopisac Konstantin Pantelić iz Rume. Pozlatarski deo posla u hramu je izveo zlatar Janko Jakšić 1845-1847. godine. Selo sa crkvom, a u njoj naročito ikonostas, stradali su u požaru 15. decembra 1848. godine u znak odmazde, po naredbi mađarskog generala Erne Kiša, plemića iz Elemira. Milošću austrijskog cara tomaševačka crkva je osposobljena za službu 1850. godine.[2] Od avgusta 1852. kreće opravka postradalog hrama, skupljanjem priloga. Licitacija za opravku crkvenog tornja, koji je stradao od groma održana je avgusta 1858. godine, a izvođač je bio maor Mijajlo Tomić iz Pančeva. Visoka oltarska pregrada vešto je konstruisana i rezbarena u neobaroknom stilu, 1859. godine od strane Đorđa Devića iz Palanke. Jula meseca iste godine pokrenuta velika akcija skupljanja priloga za opravku crkve. Krajem decembra 1861. godine licitiran posao oslikavanja i pozlaćivanja ikonostasa obnovljene crkve. Ikone je nakon "Mađarske bune" iznova započeo Jovan Popović, koji je tokom rada preminuo 27. septembra 1864. godine. Novine su zabeležile: Kada je dva gornja trakta završio i u Tomaševac poneo (iz Pančeva), srčana kap ga je pogodila na putu između Padine i Tomaševca.[3]
Posle dužih pregovora, prilikom kojih je odbijena ponuda Konstantina Danila, posao je završio Čeh Karlo Amvrozije Guč tokom 1871-1872. godine, bečki slikar koji je izradio i ikonu na Bogorodičinom tronu. Popović je smatra se, naslikao sve ikone treće zone (apostole i proroke) i Raspeće na vrhu ikonostasa. Iz druge zone njegove su, najverovatnije, Rođenje i Sveta Trojica. U hramu se nalazi šest ripida na kojima su u minijaturi prikazane kompozicije iz oba zaveta na jednoj, i anđeoskim glavicama na drugoj strani, koje nisu atribuirane.[4]
Konzervatorski radovi na obnovi fasade hrama završeni su krajem 2013. godine.
Trenutno hram se nalazi u fazi velike obnove i nastavljeni su radovi presecanja vlage, obnove poda, uvođenja grejanja, promene stolarije i ostalih radova obnove ove svetinje.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Južna fasada -
Ikonostas -
Naos crkve sa ikonostasom -
Zidno slikarstvo svoda naosa -
Zidno slikarstvo iz oltarskog dela -
Jevanđelje iz 1760. godine - Moskva.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Živan Vijatov: "Tomaševac" (građa za monografiju), Pančevo 2009.
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad, 30. jula 1859.
- ^ "Napredak", Novi Sad, 18. oktobar 1864.
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin/Tomaševac
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Srpska pravoslavna crkva Sv. Nikole — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- PZZZSK/Nepokretna kulturna dobra od velikog značaja u Vojvodini Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. maj 2014)
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Nepokretna kulturna dobra
- Lista spomenika
