Stanko Opačić Ćanica

stanko opačić ćanica
Stanko Opačić Ćanica
Lični podaci
Datum rođenja	(1903-12-11)11. decembar 1903.
Mesto rođenja	Brezova Glava, kod Karlovca, Austrougarska
Datum smrti	6. maj 1994.(1994-05-06) (90 god.)
Mesto smrti	Šabac, Srbija, SR Jugoslavija
Delovanje
Član KPJ od	1939.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	pukovnik
U toku NOB	član Glavnog štaba NOV Hrvatske član Predsedništva AVNOJ-a
Odlikovanja

Stanko Opačić Ćanica (Brezova Glava, kod Karlovca, 11. decembar 1903 — Šabac, 6. maj 1994) je bio učesnik Narodnooslobodilačke borbe, politički predstavnik Srba u Hrvatskoj, zatočenik Golog otoka i sakupljač narodnog kulturnog blaga.

Biografija

Rođen je 11. decembra 1903. godine u Brezovoj Glavi, kod Karlovca na Kordunu. Osnovnu petogodišnju školu završio je u Tušiloviću. Do 1941. godine bavio se zemljoradnjom i drvodeljskim zanatom. Bio je aktivan u zemljoradničkom zadrugarskom pokretu. Bio je član Stranke samostalnih demokrata do 1936. godine, a od 1939. godine je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i sekretar partijske ćelije u Tušiloviću. Od 1941. godine je član Kotorskog komiteta KPJ i kasnije član Okružnog komiteta KPJ za Karlovac.

Narodnooslobodilačka borba

Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i stvranja ustaške Nezavisne Države Hrvatske (NDH), 1941. godine, na Kordunu su, kao i u drugim delovima NDH, otpočela masovna ubistva i progoni Srba. Stanko Opačić Ćanica je tada kao član ilegalne KPJ, bio jedan od organizatora ustanka na Kordunu. Bio je učesnik sastanka u šumi Abez kod Vrginmosta, 19. jula 1941. godine, kom su prisustvovali Rade Končar i Josip Kraš i na kom je doneta odluka o dizanju ustanka na Baniji i Kordunu.

U toku Narodnooslobodilačke borbe bio je prvi komandir Partizanskog odreda „Debela Kosa“, zatim komandant Prvog bataljona, član Komande partizanskih odreda za Kordun i Baniju, komandant Grupe odreda Korduna i član Glavnog štaba Hrvatske. Bio vjećnik Prvog zasedanja AVNOJ-a u Bihaću, novembra 1942. godine, na kom mu je pripala čast da otvori ovo zasedanje. Takođe je bio vijećnik i član Predsedništva Drugog zasedanja AVNOJ-a u Jajcu, novembra 1943. godine. Bio je član Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH) i Srpskog kluba vijećnika ZAVNOH-a, član Predsedništva te poverenik za obnovu i saobraćaj. Kada su maja 1943. u NOVJ uvedeni oficirski činovi unapređen je u čin pukovnika.

Bio je pravi „narodni tribun“ i jedan od najpopularnijih ličnosti Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) na Kordunu i Baniji. Javno je protestovao što u rukovodstvu KP Hrvatske „ima malo Srba“, zbog čega je došao u sukob sa liderima Centralnog komiteta KP Hrvatske, najpre sa Andrijom Hebrangom, a kasnije sa Vladimirom Bakarićem.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. Ordenom narodnog oslobođenja odlikovan je odlukom Predsedništva AVNOJ-a 25. septembra 1944. godine.

Posleratni period

Od osnivanja Vlade Narodne Republike Hrvatske, 1945. godine, Stanko Opačić Ćanica je bio ministar građevina, pa drvne industrije i šumarstva do 1950. godine. Tada je bez suđenja, poslat na Goli otok. Čin pukovnika mu je oduzet, a kasnije vraćen po povratku iz zatvora.

U više saziva je bio narodni poslanik u Narodnoj skupštini Jugoslavije i Saboru Hrvatske. Po povlačenju iz javnog života, od 1954. godine živio je kao penzioner u Tušiloviću. Posle izbijanja sukoba u Hrvatskoj, 1991. godine, star i sam, bio je prinuđen da napusti Kordun i pređe u Šabac, kod ćerke, gde je 6. maja 1994. godine umro i sahranjen.

Kulturni rad

Stanko Opačić Ćanica je bio potpredsednik Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“ u Zagrebu i predsednik Srpskog pjevačkog društva „Obilić“. Od 1954. godine, po povlačenju iz javnog života, pa do kraja života bavio se sakupljanjem narodnih pesama i pripovjedaka i opisivanjem života i običaja Kordunaša.

Kao rezultat toga rada SKD „Prosvjeta“ iz Zagreba štampala je dve knjige pod naslovom „Narodne pjesme Korduna“. U drugoj knjizi opisani su narodni običaji i priložen znatan broj poslovica. Sa istom građom sarađivao je u „Raskovniku“. Osim toga sarađivao je u „Srpskoj riječi“, Ljetopisu SKD „Prosvjeta“, te u zbornicima Historijskog arhiva u Karlovcu sa prilozima o ratnim događanjima na Kordunu. U svojoj kući u Tušiloviću stvorio je etnografsku zbirku sa mnogo dokumenata, fotografija, raznih predmeta iz svakodnevnog života Korduna.

Objavio je tri knjige:

• Narodne pjesme Korduna, prva knjiga, SKD „Prosvjeta“ Zagreb 1971. godina.
• Narodne pjesme Korduna, druga knjiga, IP „Prosvjeta“ Zagreb 1987. godina.
• Srbin u Hrvatskoj, KIZ „Litera“ Beograd 1989. godina.

Godine 2008. ulica Nova 14. u zemunskom naselju Busije, dobila je ime po Stanku Opačiću Ćanici.

Literatura

• Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom II, knjiga I — Bilten Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije. 1949.  COBISS.SR 58734343
• Marić, Milomir (1987). Deca komunizma. Beograd: Mladost.  COBISS.SR 1024420791
• Opačić, Stanko Ćanica (1989). Srbin u Hrvatskoj — kazivanja kordunaškog seljaka, ratnika, ministra, osuđenika (PDF). Beograd: Litera.  COBISS.SR 276492
• Višnjić, Čedomir (2003). Partizansko ljetovanje — Hrvatska i Srbi 1945-1950. Zagreb: Srpsko kulturno društvo Prosvjeta.  COBISS.SR 144992268
• Višnjić, Čedomir (2004). Kordunaški proces — fragment iz historije nestajanja. Zagreb: Srpsko kulturno društvo Prosvjeta.  COBISS.SR 201153287
• Lovrić, Mićo (2006). Ćanica, junak i narodni tribun legendarnog Korduna. Beograd: SUBNOR.  COBISS.SR 136329228