Zgrada Arhiva Jugoslavije

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Zgrada Arhiva Jugoslavije
Opšte informacije
OpštinaSavski venac
Država Srbija
Vreme nastanka1933.
Tip kulturnog dobraSpomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštituZavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
www.arhivyu.gov.rs/active/sr-latin/home.html

Zgrada Arhiva Jugoslavije predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture. Nalazi se u gradskoj opštini Savski venac u Beogradu.

Istorijat i izgled zgrade[uredi | uredi izvor]

Zgrada Arhiva Jugoslavije izgrađena je kao zadužbina na inicijativu i uz novčanu podršku kralja Aleksandra I Karađorđevića, a po projektu arhitekte Vojina Petrovića. Građena nešto više od dve godine, od 5. jula 1931. do 15. jula 1933, ova trospratnica, oblikovana u stilu akademizma kao reprezentativan i monumentalan objekat svedene dekorativne fasadne plastike, korisne površine oko 8.000 kvadratnih metara, sa glavnom fasadom okrenutom prema Topčiderskoj zvezdi, prvobitno je imala naziv Dom kralja Aleksandra I za učenike srednjih škola[1].

Dom je raspolagao svim potrebnim sredstvima i bogatim sadržajem: bibliotekom, dvoranom za muziku i crtanje, kao i prostorijama za sport sa bazenom za plivanje i posebno uređenim sportskim igralištima. Prema zapisima učenika škole, u dvorištu se nalazila bista kralja Aleksandra.

Zgrada je kratko vreme služila početnoj nameni. Već početkom Drugog svetskog rata, u nju su se uselili Gestapo i nemačka vojna komanda. Po njegovom završetku, u zgradi su bile smeštene više vojne i političke škole koje su tu bile prisutne do 1953.

Posle toga zgradu je preuzelo i do 1970. godine koristilo Savezno ministarstvo za unutrašnje poslove. U početku je tu bio smešten Školski centar unutrašnjih poslova, a kasnije i deo Doma radnika unutrašnjih poslova "Pane Đukić". Odluku da se zgrada dodeli na korišćenje Arhivu Jugoslavije donelo je Savezno izvršno veće na sednici održanoj 19. marta 1969.

Zgrada Arhiva Jugoslavije predstavlja značajnu kulturno-istorijsku vrednost, kao mesto gde se čuva bogata arhivska građa koja je od posebnog značaja za proučavanje razvoja nacionalne istorije i kulture. Istovremeno, kao reprezentativan primer akademske arhitekture, lociran u jednom od najlepših delova grada, poseduje i značajne arhitektonsko-urbanističke vrednosti.

U dvorištu Arhiva, prema glavnom ulazu, nalazi se bista kralja Aleksandra I, postavljena 2003. godine. Na postamentu, izrađenom od belovodskog peščara, izliveni su kraljevo ime i prezime, godine rođenja i pogibije. Za izradu bronzane biste iskorišćen je rad vajara Slavka Miletića, izliven 1936. godine u beogradskoj livnici "Bronza". Na istom mestu, od 1952. godine do 2003, na kamenom postamentu nalazila se bista Đure Đakovića, izlivena u bronzi, rad vajara Stevana Bodnarova. Danas se bista Đure Đakovića nalazi u prizemlju zgrade pored ulaza u čitaonicu.[2][3]

Odlukom Vlade Republike Srbije, iz 2007. godine, Zgrada Arhiva Jugoslavije stavljena je pod zaštitu kao spomenik kulture.

Arhiv danas[uredi | uredi izvor]

Arhiv Jugoslavije od 1950. godine čuva i štiti arhivsku građu nastalu radom centralnih državnih organa i organizacija jugoslovenske države u periodu od 1918. do 2006. godine. Znanja o jugoslovenskoj državi i društvu nalaze se u istorijskim izvorima pohranjenim u 840 fondova i zbirki koje se nalaze u okviru 24,5 kilometra arhivske građe.

Arhiv je do sada objavio preko 100 naslova zbornika dokumenata arhivske građe, zbornika radova sa međunarodnih naučnih skupova, knjiga iz istoriografije i arhivistike, monografija, kataloga izložbi, vodiča kroz fondove i zbirke i informativnih sredstava obrađenih fondova i zbirki.

Pored stalne postavke „Istorijske karte Jugoslavije”, Arhiv ima svoj izložbeni prostor u kojem se nekoliko puta godišnje priređuju izložbe arhivskih dokumenata sa temama iz istorije Jugoslavije.[4]

Saradnja arhiva sa domaćim i stranim institucijama[uredi | uredi izvor]

Saradnja arhiva sa sličnim institucijama, kako u zemlji tako i u inostranstvu, ustanovljena je iz prirodne potrebe da se iskustva razmene kako bi se pozitivne inicijative, iskustva i praksa drugih prihvatili.

U Srbiji[uredi | uredi izvor]

Arhiv Jugoslavije ima redovnu saradnju sa drugim arhivima u državi, istorijskim institutima, Filozofskim fakultetom u Beogradu, muzejima, bibliotekama i drugim ustanovama kulture.[5]

U inostranstvu[uredi | uredi izvor]

Međunarodna saradnja Arhiva Jugoslavije obuhvata: saradnju sa arhivima i drugim srodnim institucijama i asocijacijama u inostranstvu u razmeni istraživača; razmenu izložbi; učešće na međunarodnim skupovima arhivista – sastancima i skupovima međunarodnih organizacija i udruženja nacionalnih arhivskih službi (Međunarodni arhivski savet u kome Arhiv ima status člana A kategorije, CIBAL – nevladina organizacija pod pokroviteljstvom UNESKO-a i dr.). Pažljivim odabirom najvažnije građe koja se odnosi na Jugoslaviju u Nacionalnom arhivu Velike Britanije, Centralnom državnom arhivu Italije, Nacionalnom, Diplomatskom i Vojnom arhivu Francuske, Centralnom partijskom arhivu Instituta marksizma-lenjinizma i Centru za čuvanje i izučavanje dokumenata najnovije istorije u Moskvi, kao i u nekim drugim stranim arhivima, delimično je popunjena značajna praznina u fondovima koji se odnose na period 1918–1945.[6][7]

Saradnje su potpisane sa više institucija u više različitih država (Indonezija[8], Rusija[9], Alžir[10], Bosna i Hercegovina[11], Bugarska, NR Kina, Mađarska[12], Ukrajina[13], Sev. Makedonija[14], Slovenija[15] i Nemačka[16]).

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Dom kralja Aleksandra I za učenike srednjih škola Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. jul 2020)
  2. ^ „Arhiv Jugoslavije - Istorijat zgrade”. www.arhivyu.gov.rs. Arhivirano iz originala 21. 03. 2018. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  3. ^ „KULTURNA DOBRA BEOGRADA”. beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  4. ^ „Arhiv Jugoslavije”. www.nocmuzeja.rs. Arhivirano iz originala 10. 03. 2022. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  5. ^ „Arhiv Jugoslavije - Saradnja u zemlji”. www.arhivyu.gov.rs. Arhivirano iz originala 20. 07. 2019. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  6. ^ „Arhiv Jugoslavije - Međunarodna saradnja”. www.arhivyu.gov.rs. Arhivirano iz originala 14. 08. 2019. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  7. ^ „Počeci međunarodne saradnje”. Arhivirano iz originala 02. 08. 2022. g. Pristupljeno 08. 08. 2019. 
  8. ^ „Arhiv Jugoslavije - Potpisan Memorandum o razumevanju između Nacionalnog arhiva Republike Indonezije”. www.arhivyu.gov.rs. Arhivirano iz originala 22. 09. 2020. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  9. ^ „Arhiv Jugoslavije - Sporazum o saradnji sa Domom ruske dijaspore "Aleksandar Solženjicin"”. www.arhivyu.gov.rs. Arhivirano iz originala 22. 09. 2020. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  10. ^ „Arhiv Jugoslavije - Memorandum o saradnji arhiva Jugoslavije i Alžira 2009.”. www.arhivyu.gov.rs. Arhivirano iz originala 10. 01. 2017. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  11. ^ „Home | Arhiv Bosne i Hercegovine”. www.arhivbih.gov.ba. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  12. ^ „Magyar Nemzeti Levéltár”. Magyar Nemzeti Levéltár (na jeziku: mađarski). Arhivirano iz originala 10. 09. 2012. g. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  13. ^ „Arhіvi Ukraїni”. archives.gov.ua. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  14. ^ „DARSM”. www.arhiv.gov.mk. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  15. ^ „Arhiv Republike Slovenije”. www.arhiv.gov.si. Pristupljeno 8. 8. 2019. 
  16. ^ „Bundesarchiv Internet - Startseite Bundesarchiv - Internetauftritt”. www.bundesarchiv.de. Pristupljeno 8. 8. 2019. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Зграда_Архива_Југославије&oldid=27382255”