Buharska Narodna Sovjetska Republika
Buharska Narodna Sovjetska Republika (rus. Бухарская Народная Советская Республика) bila je kratkotrajna sovjetska država, proglašena nakon raspada Emirata Buhare. Formirana je u godinama posle Oktobarske revolucije. Godine 1924, dobila je status konstitutivne sovjetske republike, promenivši ime u Buharska Sovjetska Socijalistička Republika (rus. Бухарская Советская Социалистическая Республика). Naredne godine, veći deo njene teritorije pripao je Uzbečkoj SSR, kao deo programa povlačenja nacionalnih granica u sovjetskoj srednjoj Aziji.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Godine 1868, Ruska Imperija prinudila je Emirat Buharu da prihvati status protektorata. Kao otpor ruskom nadiranju, sve više mladih Buharaca opredeljivali su se za islamski fundamentalizam kao način pružanja otpora carskoj vlasti. Tada je postepeno ojačao tzv. pokret Basmačija, s kojim će Sovjeti voditi borbu celu deceniju.
Marta 1918. godine, Crvena armija je ušla u Buharu, a njeni delegati zahtevali ukidanje emirata. Emir je naredio masakr nad delegacijom i proglasio džihad boljševicima[1]. Hiljade Rusa su pobijene u neredima koji su usledili, a Crvenoarmejci su se povukli na sigurno u Samarkand.
Po završetku Ruskog građanskog rata, buharanski komunisti su se reorganizovali i dobili dozvolu od Politbiroa Ruske komunističke partije boljševika da preuzmu vlast u emiratu. Dana 28. avgusta 1920, dobro pripremljene jedinice Crvene armije pod komandom Mihaila Frunzea napale su Buharu. Tri dana kasnije, emir je pobegao u Dušanbe, a zatim u Avganistan[1][2]. Grad je zauzet 2. septembra, a Buharska Narodna Sovjetska Republika proglašena 8. oktobra. Novi ustav usvojen je 1921. godine. Kako bi nova vlast pridobila što veći deo stanovništva, u ustavu je bilo garantovano pravo na privatno vlasništvo, a pravo glasanja imali su i ne-proleteri[3]. Tih je godina izbila i antikomunistička pobuna Basmačija. Komunistička vlast je do 1926. godine skršila pobunu.
Buhara je 17. februara 1924. godine unapređena u konstitutivnu sovjetsku republiku. Nakon prepravaljanja granica u srednjoj Aziji po nacionalnom principu, veći deo Buharske SSR pripao je Uzbečkoj SSR, a manji delovu Tadžičkoj i Turkmenskoj SSR.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b (jezik: ruski) B. A. Antonenko, ed., History of the Tajik People: The Transition to Socialism (1917-1937), Institute of History, Academy of Sciences of Tajik SSR, Nauka Publ. House, Moscow (1964).
- ^ The Bukhara Republic (1920-1924) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. maj 2020), Southern Uzbekistan Historical Database.
- ^ Bukharan People's Soviet Republic, Big Soviet Encyclopedia on-line edition., Pristupljeno 10. 2. 2009.
 | .svg) | ||
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
