Derg
| Privremena vojna vlada socijalističke Etiopije የኅብረተሰብአዊት ኢትዮጵያ ጊዜያዊ ወታደራዊ መንግሥት | |||
|---|---|---|---|
.svg) | |||
| Geografija | |||
| Prestonica | Adis Abeba | ||
| Oblik države | Socijalistička država, vojna hunta | ||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 28. jun 1974. | ||
| — Ukidanje | 10. septembar 1987. | ||
| Događaji | |||
| — Svrgnut Hajle Selasije | 12. septembra 1974. | ||
| — Etiopija proglašena socijalističkom republikom | 20. decembra 1974. | ||
| — Ukidanje Derga i proglašenje NDR Etiopije | 10. septembra 1987. | ||
| — Ukidanje socijalističke Etiopije | 27. maja 1991. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Valuta | Etiopski bir | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Etiopije | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
| ||
.svg)
Derg (amhar. ደርግ) je bio naziv vojne hunte koja je došla na vlast u Etiopiji nakon svrgavanja s vlasti cara Hajle Selasija i vladala zemljom od 1974. do 1987. godine. Derg u prevodu znači veće ili komitet na jeziku Giz, a njegov puni naziv bio je Komitet za koordinaciju oružanih snaga, policije i terirorijalne vojske. Komitet je nakon dolaska na vlast zvanično preimenovan u Privremenu vojnu vladu socijalističke Etiopije.[1]
Istorijska pozadina[uredi | uredi izvor]
Nakon što je 1960. godine uspešno ugušio pokušaj državnog udara u Etiopiji, car Hajle Selasije I početkom 1970-ih više nije mogao da drži zemlju pod kontrolom. Stanje oko pobune u Eritreji bilo je sve lošije, gde je u tom trenutku bilo razmešteno oko 75.000 etiopskih vojnika. Od januara 1974. godine došlo je do niza spontanih pobuna vođenih od strane nižih i viših oficira, koji nisu bili zaduženi za smirivanje stanja u Eritreji. Oni su krivili domaću elitu za lošu ekonomsku i socijalnu situaciju. Pozicija vlade dodatno se pogoršala pojavom suše i gladi na severu zemlje, u pokrajinama Velo i Tigre. Poricanje loše situacije od strane vlade uzrokovalo je međunarodni skandal.
Revolucija i dolazak Derga na vlast[uredi | uredi izvor]
Krajem juna 1974. godine, oko 120 pobunjenih oficira[2] formirali su tzv. Komitet za koordinaciju oružanih snaga, policije i teritorijalne vojske. Za predsednika odbora bio je izabran Mengistu Hajle Marijam, tada major Treće divizije u Hararu. Pošto su gotovo svi uticajniji oficiri bili članovi Derga, grupa je bila dovoljno moćna da mobilizuje trupe u svoju korist. Krajem avgusta, Derg je optužio Hajlea Selasija za svesno prikrivanje katastrofalnih posledica suše. Posledica toga bile su masovne ulične demonstracije na kojima je traženo uhićenje cara. Nakon toga je Derg zvanično razrešio cara vladarskih dužnosti 12. septembra 1974. godine i zatvorio ga.
Nakon smenjivanja cara, formirano je Prelazno vojno administrativno veće, koje je bilo pod nadzorom Derga, te se proglasilo vladajućim telom u zemlji, Na čelu Veća bili su general Aman Andom i Mengistu kao glavni potpredsednik.[3] Derg je 7. oktobra naredio uhićenje oficira koji su podupirali zahteve civilnih grupacija. Napetosti između članova Derga doživele su vrhunac 23. novembra 1974. godine, kada je smaknuto najmanje 60 članova, uključujući i Amana Andoma. Andoma je zamenio general Tafari Benti, ali je stvarnu vlast unutar Veća imao Mengistu. Proglasio je novu ofanzivu na Eritreju, te pokretanje socijalnih i ekonomskih reformi. Pre pokretanja vladinih planova, 20. decembra 1974. godine, Etiopija je proglašena socijalističkom državom. U avgustu 1975, umro je Hajle Selasije. Zvanično priopštenje vlade bilo je da je umro od starosti, ali postoje pretpostavke da je možda ugušen.[4] U februaru 1976. godine, bio je smenjen patrijarh Etiopske orijentalno-pravoslavne crkve, Abuna Tevoflos.
Do kraja 1976. godine, unutar Derga formirala se opozicija oko Tafarija Bentija i Atnafua Abatea, koji su se takođe borili za prevlast. Mengistuove pristalice obračunale su se Tafarijevima u januaru i februaru 1977. godine u Adis Abebi. Pošto su Tafari i njegovi sljedbenici bili uklonjeni, Mengistu više nije imao opozicije unutar Derga.
Etiopski građanski rat[uredi | uredi izvor]
Mengistu je do februara 1977. uglavnom učvrstio svoju vlast unutar Derga, ali je sledeći glavni problem predstavljala urbana gerila predvođena marksističkom Etiopskom narodnom revolucionarnom partijom. Istog meseca, ENRP je pokrenuo niz terorističkih napada protiv članova Derga i njihovih simpatizera, što je bilo razdoblje poznato pod imenom „Beli teror“. U napadima je poginulo najmanje osam članova Derga i velik broj njihovih simpatizera. Vlada je kao odgovor na to pokrenula sprovođenje „Crvenog terora“. „Crveni teror“ trajao je do kraja 1978. godine, za vreme kojega su vladine snage sistematski progonile i ubijale osobe, za koje se sumnjalo da su članovi ENRP-a ili njihovi simpatizeri, posebno studente. Derg je time nastojao suzbiti rastuću moć i uticaj ENRP-a, što je pretilo opstanku vojne hunte. Derg je slabljenjem ENRP-a uspeo da stekne kontrolu nad Etiopijom, ali je to koštalo živote hiljada članova i simpatizera ENRP-a, koji su bili zatvoreni, ubijeni ili nestali.[5]
Nakon što je Derg izborio pobedu protiv invazije iz Somalije 1977. godine, pokrenut je rat između vlade i naoružanih gerilskih grupa koje su se borile za nezavisnost Eritreje, pobunjenicima sa sedištem u pokrajini Tigre i drugih grupa koje su bile konzervativne i promonarhističke, poput Etiopskog demokratskog saveza, ili levičarske Etiopske narodne revolucionarne partije.
Etiopija je pod Dergom postala blizak saveznik Sovjetskog bloka u Africi i postala jedna od najbolje naoružanih država u regionu, kao rezultat masovne vojne pomoći uglavnom iz Sovjetskog Saveza, Istočne Nemačke, Kube i Severne Koreje.
Epidemija gladi[uredi | uredi izvor]
Izbijanje epidemije gladi u Etiopiji sredinom 1980-ih privuklo je pažnju sveta, povodom čega su organizovane humanitarne akcije prikupljanja pomoći u zapadnim nacijama, posebno preko Okfam i Liv Ejd koncerata jula 1985. godine. Izbile su kontroverze kada je otkriveno da su neke od organizacija koje su primale novac bile pod kontrolom Derga i da je novac korišten za finansiranje sprovođenja programa preseljenje, tokom kojeg su milioni ljudi bili raseljeni, a između 50.000 i 100.000 ubijeno.[6]
Ukidanje vojne hunte i civilna vlada[uredi | uredi izvor]
Iako je Derg zvanično ukinut 22. februara 1987, a tri nedelje kasnije na referendumu odobren ustav Etiopije, nova vlada nije sastavljena sve do septembra, kada je Derg končno bio ukinut.[7] Članovi bivšeg Derga, ostali su na vlasti kao lideri nove civilne vlade.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ David A. Korn, Ethiopia, the United States and the Soviet Union, Routledge, (1986). str. 179.
- ^ See, for example, Richard Pankhurst, The Ethiopians: A History (Oxford: Blackwell, 2001). str. 269.
- ^ Wrong 2005, str. 244-
- ^ See, for example, Paul Henze, (2000). str. 332n
- ^ de Waal 1991, str. 4.
- ^ Rieff, David (24. 6. 2005). „Cruel to be kind?”. The Guardian. Pristupljeno 29. 1. 2012.
- ^ Country study
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bahru Zewde. 2001. A History of Modern Ethiopia (second edition). London: James Currey.
- Henze, Paul. 2000. Layers of Time: A History of Ethiopia. New York: Palgrave. ISBN 978-0-312-22719-7)
- Ottway, Marina & David. 1978. Ethiopia: Empire in Revolution. New York: Africana
- de Waal, Alex (1991). Evil Days: Thirty Years of War and Famine in Ethiopia. New York & London: Human Rights Watch. ISBN 978-1-56432-038-4.
- de Waal, Alex (2002) [1997]. Famine Crimes: Politics & the Disaster Relief Industry in Africa. Oxford: James Currey. ISBN 978-0-85255-810-2.
- ETHIOPIA - A Country Study
- Wrong, Micheale (2005). I didn't do it for you. Harper Collins. str. 244. ISBN 978-0-06-078092-0.
