Експлоатација нафте и гаса у Србији

Eksploatacija nafte i gasa u Srbiji je delatnost koja za cilj ima iscrpljivanje ležišta nafte i prirodnog gasa na teritoriji Srbije. Eksploatacija je samo deo procesa iskorišćenja nafte, koji vrlo često ima negativan uticaj na životnu sredinu - vazduh, vode i zemljišta. Prethodi joj istraživanje ležišta a nakon nje sledi prerada i rafiniranje nafte i njenih derivata, kao i prirodnog gasa. U Srbiji su nalazišta nafte i gasa koncentrisana pretežno u Vojvodini, u Banatu u trouglu između gradova Zrenjanin — Kikinda — Vršac. Srbija ne spada u zemlje bogate naftom i gasom ali rezerve koje poseduje su svakako od značaja za ovu granu industrije. Eksploatacijom i preradom nafte i gasa bavi se Naftna industrija Srbije, sa sedištem u Novom Sadu. Postoje i dve rafinerije u Pančevu i Novom Sadu koje se bave preradom nafte.

Razvoj kroz istoriju

Otkriće naftonosnog Panonskog basena

Prvi radovi na istraživanju i proizvodnji nafte u zapadnobalkanskim zemljama vezuju se za sredinu 19. veka, i to isključivo za terene koji su bili u sastavu Austro-Ugarske monarhije. Da i u zapadnom delu Panonskog basena ima nafte znalo se još pred kraj 18. veka, kada su u Paklenici registrovani izdanci nafte. Među prva geološka istraživanja vezana za naftu spadaju radovi na kartiranju, koje je 1887. godine objavio mađarski geolog Matyasowszky, član Mađarskog geološkog društva. Prva bušenja na naftu izvršena su u Međumurju, u periodu od 1884. do 1885, odakle potiče prva proizvodnja nafte preko bušotina. Prvi značajniji rezultat u Panonskom basenu zabeležen je 1937. godine, kada je pronađeno naftno polje Budafapusta Lispe u Mađarskoj, a zatim i polje Lovasaj, takođe u Mađarskoj. Zahvaljujući ovim otkrićima, dokazano je da je i Panonski basen bio podesan za stvaranje i akumulaciju nafte. Kasnije su u Mađarskoj i Jugoslaviji nađena i druga naftna i gasna polja.

Početak istražnih radova u Srbiji

U Vojvodini, a posebno u Banatu, naftu su istraživali još u XIX veku, ali bezuspešno. Pretežni deo teritorije Banata je nepregledna ravnica, ispresecana nizom malih reka koje se ulivaju u Tisu i Dunav koje većim delom ograničavaju ovu oblast Srbije. Tereni oko i između reka su predstavljeni aluvijumom i predstavljaju vodoplavna zemljišta. Sem aluvijuma na teritoriji Banata se izdvajaju Vršačke planine, Deliblatska peščara i Deliblatski lesni plato kao posebne geomorfološke celine. Istraživanja na teritoriji Banata su bila podstaknuta saznanjem da teritorija Banata pripada velikom i prostranom Panonskom basen u centralnom delu Evrope, koji je bio je poznat kao naftonosan, već od XIX veka.

Banat

Poznati su tragovi nafte u Podravini i Posavini (Sedlarica) i manje količine nafte u obodnom delu Panonskog basena u Bosni na Majevici, kao i naftna i gasna polja u Banatu, sve su to naftne bušotine izbušene u Panonskom basenu. Pa, i pored osnovane pretpostavke da u Banatu ima nafte i gasa, istraživanje je počelo relativno vrlo kasno u Banatu. Prva geološka istraživanja na teritoriji današnje Srbije započeta su za vreme Drugog svetskog rata u Banatu (1942), u rejonu Velika Greda-Lokve-Janošik u blizini današnje bušotine br. 2. Regionalnu gravimetriju uradili su nemački stručnjaci iz firme Seizmos iz Hanovera, organizaciju istražnog bušenja preuzele su specijalizovane ekipe koje su radile pod direktnim nadzorom Nemaca, a kao nekvalifikovana i priučena radna snaga angažovani su stanovnici iz okolnih sela. Nažalost, sem gravimetrijske karte istražnog područja, malo šta je od obavljenih istraživanja iz tog perioda ostalo. Međutim, do samog bušenja nije došlo usled ratne situacije. Motore od garniture za bušenje su Nemci odneli, a toranj je ostao na licu mesta. Radovi na organizovanju, istraživanju i eksploataciji nafte nastavljeni su posle oslobođenja zemlje. Nedugo po oslobođenju Beograda, u januaru 1945. godine, u okviru Savezne vlade DFR Jugoslavije osnovano je Ministarstvo rudarstva, sa granskim odeljenjima, među kojima se nalazilo i Odeljenje za naftu, so i gas (plin). Godine 1945, Jugoslovenski kombinat za naftu i gas je u Velikoj Gredi osnovao preduzeće za istraživanje nafte Velika Greda, koje je imalo zadatak da nastavi se, za vreme rata započetim, istražnim radovima u ovom mestu.

Godine 1947. donet je Prvi petogodišnji plan, po kom je bilo neophodno, radi opšteg razvoja i obnove zemlje, razviti sirovinsku bazu i baznu industriju: proizvodnju i preradu nafte i gasa, proizvodnju i preradu uglja, elektroindustrju, crnu i obojenu metalurgiju. U tom smislu je za oblast proizvodnje nafte prvim Petogodišnjim planom bilo predviđeno:

1. Povećati proizvodnju nafte, tako da u toku 1951. godine proizvodnja dostigne 450.000, a na kraju 1951. godine 500.000 tona sirove nafte.
2. Za preradu predviđene količine nafte podići novu rafineriju s uređajem za krekovanje, tako da rafinerija početkom godine 1950. može da preradi 300.000 tona sirove nafte.
3. Za izvršenje postavljenih zadataka izvršiti opsežna eksplataciona i istražna bušenja u već poznatim revirima Gojla i Lendave i geofizička ispitivanja i istražna bušenja na dosad neutvrđenim revirima.
4. Početi iskorišćavanje uljnih škriljaca i stalno povećavati proizvodnju.

Kasnije, u cilju objedinjavanja svih pogona u Vojvodini koji su radili na istraživanju nafte, sedište ovog preduzeća je premešteno u Zrenjanin i 1949. godine preduzeće je promenilo svoje dotadašnje ime u Preduzeće za istraživanje i proizvodnju nafte i zemnog gasa Zrenjanin, ali već 1952. godine ova firma menja svoje ime u Naftagas – Zrenjanin. Pošto je utvrđeno da je Vojvodina vrlo zanimljivo paleogeografski područje, i istraživanja su potvrdila prisustvo nafte u sarmatu strukture Velika Greda, u dubini preko 1100 m. Istraživanja u Orlovatu, Bečeju, Ovči i Mošorinu bile su dosad negativne na naftu, ali je kod Bečeja izbušen zemni gas i S02. U strukturi Kovin naišlo se na tragove nafte u II. mediteranu i u trošnoj zoni osnovnog stenovitog masiva. Istraživanja su učvrstila optimistička mišljenja geologa, da u Vojvodini ima nafte, ali starije od pliocena. Prva bušotina iz koje je počela de se komercijalno eksploatiše nafta, u junu 1953. godine, bila je u predelu Velike Grede i naftonosnog revira u Lokvama, u ranije slabo ili nikako, a danas već vrlo dobro poznatim Jermenovcima (severozapadno od Vršca). Prvo industrijski produktivno vrelo nafte davalo je dnevno već oko 20 t sirove nafte. Bili su zapravo to tek istražni počeci, no ipak dovoljno, da razbije skepsu starijih istraživača, a ohrabri da nastave istražne su radove, i da se dalja se bušenja počnu vršiti kod Zrenjanina (Boka), Bečeja, Bačkog Petrova sela i Bačkoga Gradišta. I ako je 1953 označena kao godina prvog bušenja, industrijska proizvodnja nafte u Vojvodini otpočela je stvarno godine 1956. Nakon prvih otkrivenih bušotina istraživanja su nastavljena. Sve do danas Banat je bio veoma zanimljiv za istraživanje i smatra se da postoje rezerve koje još uvek nisu otkrivene.

Razvoj naftne i gasne privrede u Srbiji

Kada je Jugoslovenski kombinat za naftu i gas 1945. godine u Velikoj Gredi osnovao Preduzeće za istraživanje nafte Velika greda, to je predstavljalo početak organizovanog rada na istraživanju nafte i gasa u Srbiji, a kada je 1949. godine u Zrenjaninu osnovano jedinstveno preduzeće, koje je objedinilo sve poslove na istraživanju i proizvodnji nafte i gasa u Srbiji – Preduzeće za istraživanje i proizvodnju nafte i gasa, kasnije preimenovano u Naftagas – Zrenjanin, to je bio siguran znak da će i u Srbiji otpočeti bitka za naftu i gas. Danas Naftagas – sa sedištem u Novom Sadu, predstavlja veoma značajan energetski kombinat koji organizaciono, tehnički i finansijski povezuje celokupnu naftnu industriju Srbije, od studijskih istraživanja, preko bušenja na naftu i gas, do prerade i prodaje nafte, gasa i njihovih derivata.

Bituminozni (uljni) škriljac

Bituminozni škriljci se mogu definisati kao sitnozrne i kompaktne glinasto-laporovito-karbonantne sedimentne stene koje sadrže promenljivu količinu organske supstance i iz kojih se pri pirolizi dobija ulje, odnosno nafta. Supstanca koja izgrađuje je nazvana kerogen, koja je po hemijskom sastavu bliža nafti nego mrkim ugljevima. Bituminozni škriljci, u osnovnoj neorganskoj stenskoj masi predstavljaju disperozno rasejanu sapropelsku materiju izgrađenu od polena i spora viših biljaka, voštanjih i smolnih telašaca, ostatka riba i algi. Ukoliko jednu ovakvu materiju izložimo zagrevanju na temperaturi oko 500 °C, kerogen – sadržan u škriljcu, će se razložiti na gasovite i tečne ugljovodonike, koji su po svojim karakteristikama veoma slični prirodnoj nafti, pa se zbog toga ove osobine ovakve stene nazivaju uljni ili kerogenski škriljci. Po svojim fizičkim karakteristikama, bituminozni (uljni) škriljci spadaju u čvrste i žilave stene, sa listastom, tankouslojenom ili bankovitom strukturom. U geološkoj i organsko-geohemijskoj literaturi, za ove stene primenjuju se i nazivi: uljni škriljci, uljni glinci, gorući, naftni, parafinski, kerogenski, ugljeviti, liptobiolitski škriljci, mali visokopepelni.

Bituminozni (uljni) škriljac

Nalazišta bituminoznog škriljca

U geološkom, a naročito tehnološkom smislu, bituminozni škriljci su na teritoriju Srbije nedovoljno istraženi, izuzev ležišta u Aleksincu, čiji stepen istraženosti je, naročito posle Drugog svetskog rata, dostigao znatan nivo, ali ne i dovoljan da bi poslužio kao osnova za izradu investicionih programa i podizanje industrijskih pogona. Geološke pojave bituminoznih škriljaca, koje ukazju na prisustvo manjih ili većih ležišta ove energetske sirovine, prostorno su uglavnom vezane za istočnu, južnu i zapadnu Srbiju. U istočnoj Srbiji Bituminozni škriljci imaju najveće rasprostranjene u tzv. Senonskomtektonskom rovu (timočkoj zoni) i u Južnomoravskom basenu kod Aleksinca. U južnoj Srbiji pojave bituminoznog škriljca registrovane su u Vranjskom basenu i na terenu oko Kuršumlijske Rače. U zapadnoj Srbiji pojave bituminoznog škriljca registrovane su u Kruševačkom, Zapadnomoravskom (Čačansko-kraljevačkom) i Valjevskom basenu.

Aleksinački bituminozni škriljci

Aleksinački bituminozni škriljci nalaze se u istočnom delu Moravskog tercijalnog basena, duž desne obale reke Moravice, na prostoru između Aleksinca i sela Brodarca. Zahvaljujući dobrim saobraćajnim uslovima i značajnim rezevama bituminoznog škriljca, u ovom basenu je ova pojava geološki i tehnološki relativno dobro izučena. Na pomenutom prostoru, bituminozni škriljac je otkriven u jednom uzanom pojasu, pravca pružanja JJI-SSZ, u dužini od 8 km. Škriljac se nalazi u povlati ugljenog sloja i, svojim rezervama i drugim pogodnostima podstiče kod potencijalnih investitora želju za daljim istraživanjima i očekivanja da će ovo ležište bituminoznog škriljca, eventualno, ostvariti davnašnji njihov san o ekonomičnoj eksploataciji i preradi.

Vranjski basen

O pojavi bituminoznih stena i bituminoznih škriljaca u Vranjskom basenu, odavno se već zna, ali su ove pojave malo ispitane i istražene. U atara sela Buštranja bituminozni škriljci otkriveni su i vidljivi na više mesta, a najbolje u Buštranjskom potoku, od mesta Pločarci do sela Milanova, kao i u brojnim bezimenim potocima – desnim pritokama Buštranjskog potoka. Debljina slojeva bituminoznog škriljca kreće se od 8 do 16 m, s tim što slojevi nisu homogeni i čisti, već su protkani brojnim proslojcima od finozrnih peščara i laporaca. Čiste partije bituminoznog škriljca imaju veoma promenjivu debljinu, od 0,5 do 4 metra, a generalni pad prema zapadu ili jugozapadu, pod uglom od 35°. Izdanci Bituminoznog škriljca zapaženi su i u brojnim bezimenim potocima i jarugama u atarima sela Žilsko i Margance, kao i pored puta Ristovac-Vranje. Pojave kod sela Rače nedaleko od Kuršumlije. Selo Rača nalazi se na levoj obali reke Kosanice, 17 km južno od Kuršumlije. Bituminozni škriljci nalaze se na prostoru između Rače i Kuršumlijske banje. Najbolje prirodno otkriveni profili ovog škriljca nalaze se u Ćorovom i Maričkom potoku, dok su manje pojave zapažene po mnogobrojnim bezimenim potocima i jarugama kod zaselaka: Sela Rakovice, Kaldure, Pećarina, Šorta, Prevoja i Krtoka, na površinama od 4 km².

Kruševački basen

Serija sedimenata u kojoj su prisutne debele naslage bituminoznih škriljaca pruža se u jednom pojasu širine 1,5 km, od Trstenika, preko sela Čairi i brda Koznika do sela Donja Crnišava. Ova debela serija sedimenata litološki se može podeliti u tri dela: donji, srednji i gornji. Najinteresantniji je srednji deo serije, koje su prema K. Petkoviću, M. Pavloviću i K. Jenku, u konglomeratima na levoj obali Zapadne Morave – u Zvezdanu kod Trstenika, a zatim u potoku Ravništu – kod sela Čairi i u potoku Jovincu – kod donje Crnišave, utvrđene pojave polutečne bitumije. Generalni pad ovih slojeva je u pravcu 25-50°, debljine 400 metara.

Zapadnomoravski basen

Na osnovu svih podataka i istraživanja moguće je zaključiti da su bituminozni škriljci i asfalti vezani za donjemiocnske sedimente, koji se i južnom delu ovog basena pružaju u obliku jednog uzanog pojasa od Viljuše, Trnave, Atenice i Jezine, sve do Parmenca. Identične naslage mogu se pratiti i u severnom delu basena, od sela Lađevaca, preko Tavnika do Voljavče, odakle ih prekrivaju slatkovodni sedimenti, da ponovo izbiju na površinu kod sela Bresnice, odakle se neprekidno pružaju preko Bečnja, Ostre, Donje i Gornje Trepče, Prislonice, Brđana i Milićevca, sve do Pranjana.

Valjevsko-mionički basen

Prostor, na kome su u ovom basenu prisutni brojni izdanci bituminoznog škriljca i asfalta, obuhvata povešinu oko 40 km², a nalazi se između Valjeva i Mionice, i reka Kolubare i Toplice. Prema podacima iz literature, paket bituminoznih škriljaca, debljine od 15 do 30 m, nalazi se u srednjem delu serije. Najbolje otkriveni profili, koji omogućava osmatranje sloja bituminonog škriljca u Valjevsko-mioničkom basenu, nalaze se na severnoj strani brda Bela stena, na desnoj obali Kolubare, kod sela Šušeoka, na brdu poznatom kao Radovačka strana, i na putu koji vodi uz Radovičku stranu za selo Donja Toplica. Aleksinačko ležište bituminoznog škriljca Naslage donjomiocenske serije kod Aleksinca, debljine preko 800 m, pored poznatih kvalitetnih slojeva mrkog uglja, sadrže značajne rezerve bituminoznih škriljaca nataloženih u prelaznom periodu gornji olicogen-donji miocen.

Tehnike bušenja i razvoj različitih tehnika

U prošlosti bušenje je bio veoma mukotrpan, opasan i težak posao, međutim danas je to sasvim drugačije. Na početku su to bili različiti bunari koji su se ručno izrađivali uz pomoć konoplja i bambusa na čijem vrhu se nalazilo dleto koje je je spuštano slobodnim padom. Zatim je eksploatacija olakšana uz pomoć rotacione bušilice koja je prvi put upotrebljena 1880. Ali rotaciona bušilica je bila samo početak u dugom nizu dramatičnih unapređenja koja su se razvila u 20. veku. Neke od najpoznatijih inovacija su pomogle da se poboljša efikasnost proizvodnje nafte i učinile da je do nafte lakše doći. Nakon Drugog svetskog rata tehnika izrade bušotina je krenula da se naglo razvija pa sve do danas. Savremene mašine opremljene su sistemima za regulaciju opterećenja na krunu, hidrodinamički prenos snage i automatsko navrtanje i odvrtanje bušaćih šipki. Sve bušeće mašine se mogu podeliti u dve osnovne grupe na osnovu njihove pokretljivosti prilikom eksploatacije, grupu stacionarnih i grupu pokretnih bušećih garnitura. Razlikujemo i dve metode u tehnici bušenja: udarna i rotaciona metoda. Kod udarnog bušenja, kruna za bušenje (dleto) nanosi veliki broj udara na dno bušotine. Posledica ovog je razaranje stene na mestu udara. Za razliku od tehnika udarnog bušenja, bušenje rotacionom tehnikom je rezultat kontinuiranog kružnog struganja pod stalnim pritiskom (u današnjim vreme, pod pojmom "rotaciono bušenje" podrazumeva se metoda bušenja u kojoj se bušotina kontinualno čisti tokom tečnosti ili vazduha, a pod pojmom «rotaciono» smatra se tehnika koja koristi pužni bušaći alat, auger. Sve ove metode primenjuju se kako u svetu tako i u Srbiji sa nekim malim zakašnjenjem.

NIS

Razvoj kompanije

Embrion Naftne industrije Srbije je Preduzeće za istraživanje i proizvodnju nafte i gasa, formirano u Zrenjaninu odlukom Vlade FNRJ 1949. Pri osnivanju zadatak preduzeća bio je da započne istraživanja i proizvodnju nafte i gasa u severoistočnom delu Srbije. Preduzeće je 1953. dobilo novi naziv Naftagas.

Sedište NIS u Novom Sadu

Prva etapa razvoja trajala je od 1949. do 1956. na području Banata. Prvo gasno polje pronađeno je 13. jula 1949. erupcijom na bušotini Vg-2 kod Velike Grede. Naredne godine u Bečeju je otkriveno novo gasno polje sa prisustvom ugljen-dioksida.

Naftna industrija Srbije

Početna faza prve etape završena je 1952. otkrićem prvog naftnog polja kod sela Jermenovci, nedaleko od Vršca. Polje nije bilo veliko, ali je bilo veoma značajno sa stručnog aspekta, njegovim otkrićem demantovano je mišljenje da u istočnom delu Panonskog basena nema nafte. U razdoblju 1952–1956. ulažu se napori i koncentrišu svi raspoloživi resursi da se prvo naftno polje pusti u proizvodnju. Polje je trebalo potpuno istražiti, uraditi projektnu dokumentaciju i eksploatacione bušotine, izgraditi instalacije i osposobiti ležište za eksploataciju. To je sve završeno 1956, kada je na polju Jermenovci proizvedeno 6.500 tona nafte.

Naftna polja NIS-a

Narednih godina intenziviraju se i unapređuju istraživanja nafte i gasa i aktiviraju novootkrivena naftna, naftno-gasna i gasna polja: Lokve (1957), Elemir (1959), Plandište (1962), Kikinda (1963), Mokrin (1963), Kikinda-Varoš (1965), Janošik (1966), Velebit (1968), Gospođinci (1969), Tilva (1969), Mramorak (1970), Begejci (1971), i tako do polja Martonoš (1987).

Naftno polje Turija Sever, jedno od naših većih naftnih ležišta, u proizvodnju je pušteno 1991. godine. Istraživanja nafte i gasa izvođena su i na drugim terenima u Srbiji: u Pomoravlju, Podunavlju, Dunavskom ključu, timočkom kraju, kruševačkom basenu, vranjskom basenu i na potezu Čačak–Kraljevo. Od 1949. do 1987. u Srbiji je izbušeno oko 1.700 bušotina, odnosno oko 2 miliona i 700 hiljada metara istražnih i eksploatacionih bušotina. Od 1969. uporedo sa istraživanjima nafte i gasa, Naftagas je započeo sistematska istraživanja termomineralnih voda. Između 1969. i 1979. izbušeno je i ispitano 17 bušotina radi dobijanja termomineralnih voda i geotermalne energije. Prvi sistem za korišćenje podzemnih geotermalnih voda počeo je da radi 1978. u Bačkom Karađorđevu, sledili su banja Junaković kod Apatina, banja Kanjiža, geotermalni sistemi u Kikindi i Srbobranu itd. Na prelazu XX veka u XXI, prosečna godišnja proizvodnja NIS Naftagasa je oko 750 hiljada tona nafte i 450 milijardi (normalnih) metara kubnih gasa. Nedovoljne količine domaće i nedostatak nafte iz uvoza, kao glavnog energenta u rudnicima sa cikličnim tehnologijama eksploatacije, uzrokuju zastoje, redukciju proizvodnje i gubitke, a nafta sa „crnog” tržišta osetno poskupljuje rudničku proizvodnju. Aktivnosti NIS-a u ovom segmentu obuhvataju još i operativnu podršku proizvodnji, upravljanje rezervama nafte i gasa, upravljanje razradom ležišta nafte i gasa, velike projekte u oblasti istraživanja i proizvodnje. Većina NIS-ovih naftnih nalazišta nalazi se u Srbiji, dok kompanija istražne radove izvodi i u Bosni i Hercegovini i Rumuniji gde je pokrenuta i eksperimentalna proizvodnja. NIS je danas jedna od najuspešnijih kompanija i najveći budžetski davalac u Srbiji.

Istorijat NIS-a

U tabeli je dat kratak pregled događaja važnih za kompaniju koja se bavi eksploatacijom nafte i gasa u Srbiji.

Godina	Važni događaji u razvoju NIS-a
1945.	Osnovano Trgovačko preduzeće za promet nafte i naftnih derivata. Nacionalizacijom i otkupom već postojećih petrolejskih stovarišta malog kapaciteta i izgradnjom novih, stvara se mreža stovarišta. To je osnova za buduću distributivnu mrežu koja se razvijala zajedno sa putnom mrežom i porastom broja motornih vozila.
1949.	Osnovano Preduzeće za istraživanje i proizvodnju nafte. Zadatak novoosnovanog preduzeća bio je da u istočnom delu Panonskog basena otkrije “crno zlato”. Pet meseci nakon osnivanja preduzeća, pronađeno je prvo ležište prirodnog gasa u Srbiji. Država počinje da izdvaja sredstva za istraživanje i investicije, a banke da odobravaju kredite za otvaranje naftnih i gasnih polja.
1952.	Pronađeno prvo naftno polje na severu zemlje, kod Jermenovaca u Banatu, nedaleko od otkrivenog ležišta gasa. Iako ovo polje nije veliko, ono je imalo presudni značaj za razvoj cele naftne industrije u Srbiji. Dobijena su sredstva za dalja istraživanja i razvoj preduzeća, a ovo prvo polje bilo je za radnike škola iz oblasti istraživanja i proizvodnje nafte i gasa.
1953.	Počela je intenzivna izgradnja prvih benzinskih pumpi u najvećim gradovima Srbije. Na počecima se promet naftnih derivata merio u desetinama hiljada tona, da bi nekoliko decenija kasnije prešao granicu od milion tona.
1961.	Izgrađen je Aeroservis „Beograd“ za snabdevanje avio-kompanija mlaznim gorivom. Te godine započela je intenzivna saradnja sa jugoslovenskim avio-prevoznikom JAT, da bi se kasnije ta saradnja proširila i na međunarodne avio-kompanije.
1963.	Završena izgradnja prvog magistralnog gasovoda koji je spajao sva naftna polja sa gradom Pančevo gde će se izgraditi prva rafinerija.
1968.	Otkriveno nalazište nafte «Velebit», najveće u zemlji. Nafta „Velebit“ zbog svog hemijskog sastava potpuno odgovara za proizvodnju naftenskih baznih ulja. Bazna naftenska ulja se visoko cene, u Evropi su u deficitu, a velike količine uvoze se iz Amerike i Azije. NIS će uskoro početi proizvodnju naftenskih baznih ulja, upravo iz srpske nafte „Velebit“.
1968.	Počele s radom rafinerije nafte u gradovima Novi Sad i Pančevo. Prve dve decenije obeležene su izgradnjom primarnih rafinerijskih postrojenja. U drugom periodu, od 1980. do 1992. godine, u cilju dublje prerade sirove nafte, izgrađena su sekundarna postrojenja. Po tehnološkoj opremljenosti, rafinerije su u tom periodu bile u svetskom vrhu.
1979.	Ostvarena rekordna godišnja proizvodnja gasa od 1,14 mlrd kubnih metara.
1982.	Novi rekord u godišnjoj proizvodnji nafte od 1,3 miliona tona
1991.	Osnovano Javno preduzeće Naftna industrija Srbije. Sva preduzeća iz oblasti naftne privrede koja su do tada radila samostalno, po prvi put počinju da posluju pod jednom firmom.
1999.	Uništen je deo proizvodnih kapaciteta, najviše su oštećene rafinerije u Novom Sadu i Pančevu zbog NATO bombardovanja.
2005.	Kompanija dobija status akcionarskog društva, a samim tim bira svoju Skupštinu akcionara, Upravni odbor i rukovodeće organe.
2009.	U akcionare Kompanije ulazi ruska kompanija Gasprom njeft, na osnovu međudržavnog Kupoprodajnog sporazuma između Republike Srbije i Ruske Federacije o kupovini 51 odsto akcija.
2012.	Završena izgradnja kompleksa za hidrokreking i hidroobradu u Rafineriji nafte Pančevo koja označava završetak prve faze modernizacije rafinerijskog kompleksa NIS-a.
2016.	U okviru Pogona za pripremu i transport nafte i gasa u Elemiru počelo je da radi Aminsko postrojenje za prečišćavanje prirodnog gasa u koje je uloženo više od 30 miliona evra. Osim pozitivnog biznis efekta, ovaj projekat ima i značajnu ekološku komponentu jer u potpunosti sprečava dospevanje ugljen dioksida u atmosferu. Srbijagas i Gasprom potpisali Sporazum o naučno–tehničkoj saradnji i partnerstvu.
2017.	U Rafineriji nafte Pančevo održana svečanost povodom početka radova na postrojenju za duboku preradu sa tehnologijom odloženog koksovanja. Potpisan ugovor o izgradnji termoelektrane-toplane Pančevo između kompanija „TE-TO Pančevo“ i kineske kompanije „Šangaj Elektrik Grup“. Usvojena korporativna Strategija razvoja do 2025. godine
2019.	Započeta izgradnja TE-TO Pančevo. Obeleženo 10 godina od početka poslovanja «Gasprom njefta» u Srbiji.

Uticaj eksploatacije nafte i gasa na životnu sredinu

Kao i prilikom eksploatisanja bilo kog neobnovljivog resursa, prilikom eksploatisanja nafte i gasa dolazi do zagađivanja okoline. Upravo taj uticaj kao i uticaj nafte i gasa na životnu sredinu prisutan je i u Srbiji tokom njene eksploatacije i kasnijeg korišćenja.

Vidi još

• Naftna industrija Srbije
• Hemijska industrija
• Srbijagas

Spoljašnje veze

• Zvanična stranica NIS a. d.
• Zvanična stranica NIS Petrola
• Zvanična stranica Gazprom Petrola
• Information about petroleum spills in water from the State of New Department of Environmental Protection
• Safety Data Sheet -- Crude Oil (fscimage.fishersci.com)
• Beyond Katrina: Disaster on the Gulf Coast Continues Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. oktobar 2019) --- 2010 Gulf of Mexico Oil Spill News, Information & Resources, 2008 Mississippi River Oil Spill Coverage