Kosovski vez
| Kosovski vez | |
|---|---|
 Vez na pojasu | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Kosovo i Metohija, centralna Srbija, Vojvodina |
| Zajednica | Srpski narod na Kosovu |
| Predlagač | KUD „Kopaonik”, Udruženje građana „Vredne ruke Novog Sada” |
| Veb sajt | http://nkns.rs/cyr |
Kosovski vez je visoko razvijen, stilizovan dekorativni vez izveden na tradicionalnoj odeći srpskog naroda, posebno na ženskim košuljama. Kosovski vez spada u domen znanja i veština vezanih za tradicionalne zanate i predstavalja tradicionalni način ukrašavanja odeće srpskog naroda na Kosovu, kao i tekstilnog pokućstva i savremene ženske odeće u gradovima centralne Srbije i Vojvodine.[1]
Kosovski vez se nalazi na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije[2]
Tehnika izrade kosovskog veza[uredi | uredi izvor]
Kombinacija platna korišćenog za izradu košulja (najčešće konopljano, ali i laneno, polupamučno i pamučno), dominantna crvena boja veza izvedena uz korišćenje različitih materijala (vuna, metalna nit, žuta ili bela srma, šljokice), korišćene tehnike i nazivi za odevne elemente, stvaraju spoj koji je rezultat, ali i refleksija srpskog, vizantijskog, romanskog i istočnohrišćanskog kulturnog kruga.
Pored odeće, vezom su ukrašavani i drugi tekstilni predmeti u kući kao što su stolnjaci, peškiri, zavese, posteljina. Kosovski vez se izrađivao i na drugim različitim predmetima tekstilnog pokućstva, prvenstveno na onima kojima se ukrašavao stambeni prostor.
Kosovski vez u istoriji i tradiciji[uredi | uredi izvor]
Karakteristike kosovskog veza određene su još u srednjovekovnoj Srbiji, ali poreklo određenih ornamenata seže u daleku prošlost koptske kulture, koji su preko Vizantije doprli do naših krajeva.[3]
O tome koliko je vez nekada bio cenjen govore i mnoge narodne pesme i zapisi kao i mnogobrojni tekstilni predmeti koji se čuvaju u Etnografskom muzeju u Beogradu i drugim muzejima. Lepote kosovskog veza pominju se i u srpskim narodnim pesmama, kao i sprave i materijali za vez, đerđef, igla, ibrišim, zlato i ukazuje se poštovanje prema dobroj vezilji i osećanjima koja ona unosi u svoj rad.
Kosovski vez danas[uredi | uredi izvor]
Danas kosovski vez zauzima prestižno mesto na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije. Zahvaljujući novoosnovanim udruženjima koja neguju ovu lepu veštinu - umetnost, kosovski vez zadovoljava i važan kriterijum održivosti.
Kosovski vez uvršten je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Vez
- Spisak elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije
- Nematerijalno kulturno nasleđe
- Etnografski muzej u Beogradu
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Kosovski vez”. Nematerijalno kulturno nasleđe Srbije. Etnografski muzej u Beogradu. Pristupljeno 1. 2. 2019.
- ^ „LISTA ELEMENATA NEMATERIJALNOG KULTURNOG NASLEĐA REPUBLIKE SRBIJE”. Nematerijalno kulturno nasleđe Srbije. Ministarstvo kulture i informisanja RS i Etnografski muzej u Beogradu. Pristupljeno 1. 2. 2019.
- ^ „Nematerijalna kulturna baština Srbije – kosovski vez”. RTS. Pristupljeno 1. 2. 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „VEZ,PLETENJE,HEKLANJE”. STARI ZANATI SRBIJE. Arhivirano iz originala 02. 02. 2019. g. Pristupljeno 1. 2. 2019.
