Krupac (Pirot)

Koordinate: 43° 07′ 13″ S; 22° 40′ 14″ I / 43.120166° S; 22.670666° I / 43.120166; 22.670666
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Krupac.

Krupac
Krupac
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugPirotski
GradPirot
Stanovništvo
 — 2011.Pad 1302
Geografske karakteristike
Koordinate43° 07′ 13″ S; 22° 40′ 14″ I / 43.120166° S; 22.670666° I / 43.120166; 22.670666
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina486 m
Krupac na karti Srbije
Krupac
Krupac
Krupac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj18307
Pozivni broj010
Registarska oznakaPI

Krupac je naselje Grada Pirota u Pirotskom okrugu. Prema popisu iz 2011. ima 1302 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 1444 stanovnika).

Ovde se nalaze Crkva Svetog Nikole u Krupcu i Spomen crkva Svetog Jovana Glavoseka u Krupcu. U blizini se nalaze Krupačko jezero i Vrelo Klok.

Crkva "Svetog Jovana"
Crkva iz daljine

Ovde je rođen Svetislav Antić.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Do sad otkriveni ·arheoljoški tragovi i dokazi upućuju na zaključak da je antički Krupac bio dosta razvijeno, i napredno rimsko, pretežno vojničko naselje, sa mostom preko Nišave u pravcu Vojničkog puta.

Pri prekopavanju, povremeno je nalažen i novac. Meštanin Mirko Krstić je pronašao novčić sa dikom Heraklita. Stariji ljudi pričaju da su ranije nadazili „kostadinke" (novac cara Konstantina), kao i da je bilo para „od cara Adrijana". Verovatno da je novčića nađeno više nego što se priča i zna, adi da nalazači nisu uvek bili dovoljno poverljivi. U selu se priča kako je Milutina Krstića prevario neki nepoznati čovek i po veoma niskoj ceni kupio od njega „čudne ćupove" i novčiće iz njih. Poznato je i da su mnogi pronađeni predmeti, naročito keramika, unšdžteni od strane seljaka, ili su bili bačeni i zatureni ako su bili „bezvredni". Milan Madić je, na primer, iskopao urnu, načinjenu od kamena kakav se u ovom kraju ne može naći. Urna je bida oblika kocke, spoljnih dimenzija 27 h 27 h 17 santimetara, a unutrašnjih 12 h 12, sa dubinom od 7,5 santimetara, sa poklopcem od mermera. Ispunjena je bila pepelom i jednom ugljenisanom kosti. Urna je bila bez ikakvih ukrasa i natpisa. Midan Madić je prilikom kopanja temelja za pomoćnu zgradu iskopao i dva groba, u kojima su se lobanje umrlih još raspoznavale. Grobovi su bili zaštićeni pločama, koje su bile „tako čvrsto spojene da su ih jedva razdvojili". Milutin Krstić–Ikšin našao je u svom dvorištu posuće od keramike, koje su seljaci nazvali „čudni ćupovi", jer su bili nepravilnog oblika.

Do sad najstariji pisani pomen Krupca, pod. imenom Kurupič, nalazimo u turskim izvorima iz 1576–77. godine. Na pomen Krupca, pod nazivom Kurpič, nailaznmo i u 1606. godini. Pominje se u spisku načelnika otomanskih vojnika kaze Šehirkoj (Pirota), Ahmed beja. Dokument je datiran ramazana 1014 – 29 šabana 1015 (10. 1 – 30. HP 1606. godine). U ovom spisku, u kojem se pominju i druga sela pirotskog kraja, za Kurpič (Krupac) se kaže da je u njemu vojničkom obavezom obuhvaćeno šest „baština“.

Predtursko najstarije stočarsko-zemljoradnička naselje Krupca, prema relevantntim indikacijama,– nije bilo naseljeno na temeljima rimskog „Krupca, već više njega, na šumskom i zaravnjenom terenu prema sadašnjem potezu „Sveti Antanas". Prema ostacima, na mestu Antanas nadazida se crkva sa crkvenim zgradama, od koje danas nema skoro nikakvog traga.

Posle Turaka, preci mnogih rodova su svoje posede stvorili zaposedanjem napuštene turske (u stvari svoje) zemlje, negde u prvoj podovini idi sredini 18. veka. Takav slučaj je sa Mijalkovim rodom, zatim sa današnjim Miličinim, Kolejinim, Božilovim i još nekim rodovima. Sigurno je da bi se ovakvo poreklo imovine mogdo utvrditi za još koji starinački rod,–da kasnijom kupoprodajom zemljišni odnosi nisu postali poremećeni.

U prvom srpskom ustanku (1804–1812), naseljavanje Krupca bilo je za kraće vreme „uoporeno, jer su se, zbog blizine borbenog područja, turski vojnički odredi češće kretali Ponišavljem.

U mestu se 1896. godine pominje četvororazredna osnovna škola sa 92 đaka.[1]

Intenzivnije naseljavanje Krupca usdedido je tek od tridesetih godina H1H veka. Ono je imalo svoj prirodni podstrek, jer je, pre svega, bido izazvano društveno–ekonomskim zakonitostima, to jest porastom potreba i većim jačanjem ratarske i robne komponente proizvodnje. Ali intenzivnije zaseljavanje Krupca bilo je izazvano i nekim posebnim okolnostima: haranjem kuge 1837. godine i procesom čifličenja seljaka (stvaranje čiflika).[2]

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Krupac živi 1213 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 45,0 godina (42,3 kod muškaraca i 47,9 kod žena). U naselju ima 443 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,26.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[3]
Godina Stanovnika
1948. 2.711
1953. 2.577
1961. 2.245
1971. 1.924
1981. 1.883
1991. 1.635 1.623
2002. 1.444 1.460
Svečanost povodom otvaranja biblioteke u selu Krupac 1962. godine
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[4]
Srbi
  
 1.346 93,21%
Romi
  
 81 5,60%
Bugari
  
 3 0,20%
nepoznato
  
 11 0,76%


Stanovništvo prema polu i starosti[5]
m
ž
? 9
  
  
 10
80+ 17
  
  
 39
75—79 36
  
  
 63
70—74 42
  
  
 60
65—69 41
  
  
 52
60—64 57
  
  
 40
55—59 44
  
  
 40
50—54 49
  
  
 38
45—49 65
  
  
 54
40—44 51
  
  
 51
35—39 55
  
  
 42
30—34 32
  
  
 32
25—29 39
  
  
 36
20—24 43
  
  
 40
15—19 48
  
  
 43
10—14 41
  
  
 27
5—9 35
  
  
 20
0—4 33
  
  
 20
Prosek : 42,3 47,9
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 490 514 520 493 519 477 443
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 88 111 60 66 52 46 13 4 1 2 3,26
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 628 155 413 47 12 1
Ženski 640 83 411 135 11 0
UKUPNO 1.268 238 824 182 23 1
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 276 36 0 0 144
Ženski 184 37 0 0 105
UKUPNO 460 73 0 0 249
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 3 11 16 7 18
Ženski 0 2 17 4 0
UKUPNO 3 13 33 11 18
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 1 1 10 6 4
Ženski 0 3 1 5 8
UKUPNO 1 4 11 11 12
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 4 0 0 15
Ženski 0 0 0 2
UKUPNO 4 0 0 17

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Otadžbina", Beograd 1896. godine
  2. ^ Jovan Ćirić i Vitomir Živković, Krupac : geografija, istorija, društveni život, narodnooslobodilački rat, 1974, str. 71
  3. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  4. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  5. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Krupac na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Крупац_(Пирот)&oldid=26910245”