Luka Stević
| luka stević | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. oktobar 1887. |
| Mesto rođenja | Mojković, kod Krupnja, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 3. decembar 1971. (84 god.) |
| Mesto smrti | Šabac, SR Srbija, SFR Jugoslavija |
| Profesija | ratnik |
| Delovanje | |
| Učešće u ratovima | Balkanski ratovi Prvi svetski rat Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | Vojska Kraljevine Srbije NOV i PO Jugoslavije |
| Čin | major u rezervi |
Luka Stević (Mojković, kod Krupnja, 10. oktobar 1887 – Šabac, 3. decembar 1971) bio je zemljoradnik, učesnik Balanskih ratova, Prvog svetskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i većnik AVNO Jugoslavije. U partizanima je bio poznat pod nadimkom Čika Luka.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 10. okotobra 1887. u Mojkoviću, kod Krupnja. Poticao je iz zemljoradničke porodice Svetomira i Draginje Stević. Radio je na svom imanju, ali ikao poslužitelj u osnovnoj školi u Beloj Crkvi.[1]
Vojni rok u Vojsci Kraljevine Srbije služio od januara 1910. do 1912. u Užicu i Aleksincu. Kao najbolji vojnik u divizionu upućen je u pukovsku podoficirsku školu, nakon čega je proizveden u čin podnarednika. Učestvovao je u Prvom balkanskom ratu 1912, a prva bitka u kojoj je učestvovao bila je bitka za Merdare, novembra 1912. godine. Potom se istakao kao topovođa Devete baterije Trećeg diviziona Brdskog artiljerijskog puka, zbog čega je odlikovan srebrnom Medaljom za hrabrost Miloš Obilić i Srebrnom medaljom za revnosnu službu. Tokom Drugog balkanskog rata, 1913. istakao se u Bregalničkoj bici. Učestvovao je u suzbijanju albanske pobune, u jesen 1913. i intervenciji u Albaniji, kada je učestvovao i zauzimanju Elbasana.[1]
Na početku Prvog svetskog rata 1914. istakao se kao borac Petog pešadijskog puka. U borbama na Mačkovom kamenu, od 16. do 23. septembra 1914. i pored naređenja komandanta da izvadi zatvarač topa i da odstupi, nanišanio je protivnika i opalio granatu, koja je protivnike naterala u bekstvo. Na predlog ratnih drugova, kao najhrabriji vojnik u bateriji, odlikovan je 25. juna 1915.Zlatnim vojničkim ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima. Na položaju Buar, kod Užica 21. decembra 1914. unapređen je u čin narednika. Učestvovao je u povlačenju preko Albanije i borbama na Solunskom frontu, gde se ponovo isticao hrabrošću i snalažljivošću, iako je zbog lošeg zdravlja povremeno oboljevao.[1]
Tokom balkanskih i Prvog svetskog rata vodio je ratni dnevnik, koji je 1974. objavljen u Godišnjaku Istorijskog arhiva u Šapcu.[1]
Nakon završetka Velikog rata, vratio se u rodno mesto i uključio u politički život. Usled lošeg odnosa države prema ratnicima, ratnim invalidima i deci palih boraca sve češće je napadao vladajuću dinastiju Karađorđević. Vremenom je postao član Republikanske stranke i važio za velikog bundžiju i oponenta zvaničnim vlastima. Biran je za kmeta i predsednika seoske opštine, ali je zbog opozicionog delovanja više puta novčano kažnjavan, ali i hapšen. Posle je bio član Zemljoradničke stranke Dragoljuba Jovanovića.[1]
Nakon okupacije Jugoslavije 1941. kada je u neposrednoj blizini njegovog sela, u Beloj Crkvi, kod Krupnja 7. jula 1941. izvedena prva ustanička akcija, prikljčio se Narodnooslobdilačkom pokretu (NOP). U jesen 1941, tokom postojanja slobodne teritorije poznate kao Užička republika, biran je za predsednika Narodnooslobodilačkog odbora u Mojkoviću, a bio je i komandant partizanske komande mesta u Zavlaci. Potom je stupio u Rađevski bataljon Valjevskog partizanskog odreda, gde je bio komandir najpre Treće, a potom Sedme čete.[1]
Sa grupom preostalih boraca Valjevskog i Mačvanskog partizanskog odreda, početkom marta 1942. prešao je u istočnu Bosnu, nakon čega je stupio u Prateću četu Vrhovnog štab, koja je novembra 1942. prerasla u Prateći bataljon Vrhovnog štaba NOV i POJ. Borac ove jedinice ostao je do kraja rata. Novembra 1942. izabran je za većnika Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) i učestvovao je na sva tri njegova zasedanja – Prvom u Bihaću 1942, Drugom u Jajcu 1943. i Trećem u Beogradu 1945. godine. Na Drugom zasedanju AVNOJ-a biran je za člana Predsedništva AVNOJ. Potom je bio poslanik Privremene narodne skupštine Demokratske Federativne Jugoslavije (DFJ). Nakon oslobođenja zemlje, vršio je više odgovornih dužnosti u Šapcu, gde je između ostalog bio potpredsednik Okružnog odbora Narodnog fronta Srbije. Imao je čin majora JNA u rezervi, koji je dobio maja 1943. prvim ukazom o oficirskim činovima u NOVJ.[1]
Umro je 3. decebra 1971. u Šapcu, a po ličnoj želji sahranjen je spomen-grobnici palih boraca u Beloj Crkvi, kod Krupnja.[1][2]
Za učešće u Balkanskim i Prvom svetskom ratu odlikovan je sledećim odlikovanjima — dve srebrne Medalje za hrabrost Miloš Obilić, srebrna Medaljom za revnosnu službu, zlatnim vojničkim Ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima i Albanskom spomenciom, kao i francuskom Legijom časti. Za učešće u Narodnooslobodilačkom ratu odlikovan je Ordenom zasluga za narod prvog reda, Ordenom bratstva i jedinstva prvog reda, Ordenom republike sa srebrnim vencem i Partizanskom spomenicom 1941, kao i poljskim Partizanskim krstom.[1][3]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mitović, Bogosav Šumar (1978). Uz Vrhovnog komandanta. Šabac; Ljubljana: Fond narodnooslobodilačke borbe Podrinja; Jugoreklam. COBISS.SR 117476871
- Mladenović, Miroslav (2006). Tito od ustanka do pobede 1941—1945. Beograd. COBISS.SR 126116108
Istaknuti stari ratnici u partizanima | ||
|---|---|---|
Istaknuri „stari ratnici” učesnici Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata u Narodnooslobodilačkom partizanskom pokretu | ||
 | ||
