Manastir Manastirak
| Manastir Manastirak | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Osnivanje | 15. vek |
| Osnivač | Stefan Lazarević |
| Mesto | Velika Kruševica, Rekovac |
| Država |  Srbija |
Manastir Manastirak ili Mali manastir (Manastir Svetog Nikolaja Miriklijskog) nalazi se u Velikoj Kruševici, nekoliko kilometara severno od Rekovca. Manastir pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve.[1]
Položaj i istorijat[uredi | uredi izvor]
Ne postoje pouzdani podaci kada je u Velikoj Kruševici, nekoliko kilometara severno od Rekovca podignut Manastirak ili Mali manastir, ali prema tradiciji, građevina je nastala početkom 15. veka u vreme Despota Stefana Lazarevića, istovremeno sa obližnjim manastirom Kalenić. Kada su 2006. godine rađena arheološka iskopavanja i ispitivanja, tada su u hramu pronađeni temelji znatno starije crkve. Pored ovoga u temeljima su pronađeni srebrnjaci sa likom Cara Lazara i srebreni medaljon sa natpisom „Hrebeljanovići”, kao i mnogi drugi predmeti iz kosovskog i pokosovskog boja.
Mada crkva nije ispitana, u delu literature (V. Ristić, Moravska arhitektura, 175) ovaj trikonhos sažete varijante plana upisanog krsta, čiji se samo poprečni krak ispoljava u krovovima, dok je poluobličasti podužni svod spušten znatno niže, smešta se u moravske spomenike mlađeg razdoblja, bliže dobu turske vlasti. Ovo mišljenje podupiru i oblici veoma uzanih pravougaonih prozorskih otvora na apsidama i tamburu kupole, koji bi trebalo da budu iz vremena podizanja hrama.
Posle Drugog svetskog rata hram Svetog Nikolaja u Velikoj Kruševici bio je parohijska crkva. U toku svog više vekovnog postojanja, ovaj srednjovekovni manastir je nekoliko puta bio zapušten i ponovo oživljavan. Godine 2004. Episkop šumadijski Gospodin Jovan osvetio je novi konak a 13. jula 2008. godine obnovljeni Svetonikolajevski hram manastira Manastirak.[2][3]
Episkop šumadijski Gospodin Jovan osvetio je 13. jula 2008. godine obnovljeni Svetonikolajevski hram manastira Manastirka.
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Manastirska crkva Svetog Nikole predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture, rešenjem Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograd br. 964/3 od 21. oktobra 1963. godine. Crkva po svom obliku, načinu gradnje i dekoraciji pripada moravskoj graditeljskoj tradiciji, odnosno po mnogo čemu podseća na Kalenić.
Na zapadnoj strani je velika pravougaona priprata.[3] Iznad centralnog prostora uzdiže se osmostrana kupola koja u odnosu na osnovu crkve ima naglašenu visinu, što je postignuto postavljanjem kockastog postolja ispod donje ivice kubeta. Fasada je dekorativno obrađena naizmeničnim redovima opeke, kamena i krečnog maltera, slično ostalim građevinama moravske umetnosti. Crkva ima vajarsku ornamentiku skoncentrisanu oko portala i prozora. Pravougaoni prozorski otvori na apsidama i tamburu kupole, su iz vremena podizanja hrama.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Manastirak”. Eparhija šumadijska. Arhivirano iz originala 24. 03. 2016. g. Pristupljeno 21. 04. 2016.
- ^ „Položen kamen temeljac za konak u manastiru Manastirak u Velikoj Kruševici”. Srpska pravoslavna crkva. Eparhija šumadijska. Arhivirano iz originala 17. 01. 2018. g. Pristupljeno 21. 04. 2016.
- ^ a b v Spomenica Eparhije šumadijske. Kragujevac. 2009. str. 116—118.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Spomenica Eparhije šumadijske. Kragujevac. 2009. str. 116—118.
- P. Pajkić, Opis manastira Eparhije šumadijske, Srpska pravoslavna eparhija šumadijska 1947—1997, Šematizam, Kragujevac 1997, 236—237.
- V. Ristić, Moravska arhitektura, Kruševac 1996, 175.
- B. Radić, P. Pajkić, Znamenitosti Šumadije, Kragujevac 2007, 68-73
