Odnosi Jugoslavije i Sovjetskog Saveza

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Odnosi Jugoslavija-Sovjetski Savez
Map indicating locations of Sovjetski Savez and Jugoslavija

SSSR
Jugoslavija
Zastave SSSR-a i Jugoslavije ispred Doma Narodne skupštine u Beogradu 1944. godine.

Odnosi Sovjetskog Saveza i Jugoslavije bili su istorijski spoljnopolitički odnosi između Sovjetskog Saveza i Jugoslavije (Kraljevina Jugoslavija 1918–1941. i Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija 1945–1992). Obe države su sada nepostojeće države sa raspadom Sovjetskog Saveza 1991. i raspadom Jugoslavije od 1991. do 1992. godine. Odnosi između dve zemlje razvijali su se veoma dvosmisleno. Do 1940. bili su otvoreno neprijateljski nastrojeni, 1948. su ponovo propali, a 1949. su potpuno nestali. U periodu 1953–1955. bilateralni odnosi su obnovljeni potpisivanjem Beogradske deklaracije, ali su do raspada Jugoslavije ostali veoma uzdržani. Odnosi sa Sovjetskim Savezom su bili od visokog prioriteta za Beograd, jer su ti odnosi ili njihovo odsustvo pomogli zemlji da razvije princip hladnoratovske ravnopravne distance na kome se zasnivala jugoslovenska politika nesvrstanosti.[1]

Iako geografski nisu bliske, obe zemlje su bile pretežno slovenske sa značajnim zajedničkim pravoslavnim tradicijama koje su se posebno odrazile u istorijskim odnosima pre Prvog svetskog rata između Ruske imperije sa Kneževinom Srbijom i Kneževinom Crnom Gorom. Značajne istorijske, kulturne i političke veze ipak se nisu ogledale u bliskim bilateralnim odnosima sa tenzijama i strateškim podelama koje su se nastavile skoro tokom celog postojanja Jugoslavije i Sovjetskog Saveza. Tek u junu 1940. Kraljevina Jugoslavija je formalno priznala SSSR i uspostavila diplomatske odnose,[2] jedna od poslednjih evropskih zemalja koja je to učinila.[3]

Šezdesetih i osamdesetih godina 20. veka trgovina između dve zemlje bila je značajna i rasla je do 1985. godine. SSSR je postao veliki potrošač jugoslovenskih kulturnih proizvoda objavljivanjem prevoda knjiga jugoslovenskih pisaca i predstavljanjem jugoslovenskih filmova.

Dok je u slučaju Sovjetskog Saveza Ruska Federacija bila međunarodno priznata kao jedina država naslednik, u jugoslovenskom slučaju je postojala zajednička sukcesija sa pet suverenih ravnopravnih država naslednica koje su nastale raspadom federacije.[4][5] Srbija i Ruska Federacija ipak priznaju kontinuitet svih međudržavnih dokumenata potpisanih između dve zemlje od 1940. godine. Hrvatska, koristeći princip i zakonodavnu proceduru za sukcesiju države, formalno priznaje neke od starih sporazuma kao što su Sporazum o naučnoj i tehničkoj saradnji iz 1955. godine, Sporazum o kulturnoj, naučnoj i obrazovnoj saradnji iz 1974. ili Sporazum o visokoškolskim kvalifikacijama iz 1988. godine.[6]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Međuratni period[uredi | uredi izvor]

Nakon što je Građanski rat u Rusiji završen 1922. boljševičkom pobedom, odnosi između međuratne Kraljevine Jugoslavije i Sovjetskog Saveza ostali su hladni. Vlada Kraljevine SHS je od 1920. godine dočekala desetine hiljada antiboljševičkih ruskih izbeglica,[3] uglavnom onih koji su pobegli posle konačnog poraza ruske vojske pod generalom Pjotrom Vrangelom na Krimu u novembru 1920. godine, obrazlažući svoje gostoprimstvo predstavljanjem da vraća dug koji Srbija duguje Rusiji zbog njene intervencije na strani Srbije prilikom izbijanja Prvog svetskog rata.[7] Kraljevina SHS postala je dom za 40.000 prognanika iz Ruske imperije.[8] Godine 1921, na poziv Patrijarha srpskog Dimitrija, rukovodstvo Ruske crkve u izgnanstvu preseljeno je iz Carigrada u Srbiju i septembra 1922. u Sremske Karlovce (do 1920. sedište ukinute Karlovačke Patrijaršije) uspostavio je de fakto nezavisnu crkvenu upravu koja je nekoliko godina kasnije osnovana kao Ruska pravoslavna zagranična crkva (RPC).

Vlade KSHS od 1918. su smatrale da je "komadanje Rusije" privremeno, tako da nisu priznavale baltičke države; 1924. se smatralo da nema nikakvog ugovora sa Rumunijom, inače saveznicom u Maloj Antanti, koji bi obavezivao KSHS na rat sa "Rusijom" zbog Besarabije[9] (treba reći da je u tom trenutku bilo ogorčenja prema Rumunima nakon što su prilikom razgraničenja u Banatu opljačkani Modoš i Pardanj, dan. Jaša Tomić i Međa).

Tokom 1940. uspostavljeni su sovjetsko-jugoslovenski zvanični kontakti u oblasti nauke. Februara 1940. uspostavljeni su zvanični odnosi između Balkanološkog instituta u Beogradu i Akademije nauka SSSR[10].

Sporazum o prijateljstvu SSSR-a i Kraljevine Jugoslavije, potpisan 5. aprila 1941. godine.

Odnosi Kraljevine Jugoslavije i sovjetske Rusije ostaju hladni sve do početka Drugog svetskog rata, kada jugoslovenska vlada priznaje sovjetsku vlast u Rusiji.

Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]

Glavni članci: Sovjetska isporuka naoružanja Jugoslaviji, Bitka za Srbiju i Beogradska operacija
Spomenik Batinskoj bici u Batini autora Antuna Augustinčića.
Sovjetski piloti Pavel Jakimov, Boris Kalinkin i Aleksandar Šornikov, nosioci Ordena narodnog heroja.

Nakon vojnog uspeha Jugoslovenskih partizana, nove vlasti u zemlji želele su da steknu međunarodno priznanje od strane Sovjetskog Saveza, Ujedinjenog Kraljevstva i Sjedinjenih Država nasuprot jugoslovenskom vladom u egzilu.[11] Moskva i London su bili dobro obavešteni o događajima tokom Drugog svetskog rata u Jugoslaviji već u jesen 1941. godine.[12] Uoči Moskovske konferencije oktobra 1943. Josip Broz Tito je obavestio sovjetske vlasti da njegov pokret ne priznaje Vladu u egzilu i da će sprečiti kralja Jugoslavije u svakom pokušaju da se vrati u zemlju jer bi to moglo da izazove građanski rat.[13] Moskva je bila uzdržana i rezervisana u podršci jugoslovenskim partizanima u strahu da bi mogla da se suprotstavi zapadnim saveznicima.[14] Sovjeti su stoga bili iziritirani radikalizmom Drugog zasedanja Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije koje je organizovano bez bilo kakve prethodne konsultacije sa Sovjetskim Savezom.[14] Sovjetska vojna misija kod jugoslovenskih partizana stigla je februara 1944. godine, u vreme kada je već postojala britanska misija od februara 1942. godine.[11] Tito je napustio ostrvo Vis 19. septembra 1944. i 21. septembra sastao se sa Staljinom u Moskvi.[15] Uz podršku u logistici i vazdušnim snagama zapadnih saveznika i sovjetskih kopnenih trupa u završnoj fazi rata tokom Beogradske operacije, Jugoslovenska armija je na kraju dobila kontrolu nad celom zemljom i pograničnim regionima Trst i Koruška. Dok je sovjetska podrška u završnoj fazi rata bila značajna, posebno na severoistoku zemlje (Vojvodina, Slavonija, Beograd), jugoslovenski komunisti, za razliku od većine istočnoevropskih komunista, svoju pobedu nisu zasnivali prvenstveno nakon ofanzive Crvene armije.[16] Sovjetski Savez je pristao da ne tretira severne oslobođene delove Jugoslavije kao okupirane teritorije (kao i ostale teritorije u Evropi) i da će svakodnevni život organizovati lokalna civilna administracija.[17] Za šest meseci prisustva Crvene armije u Jugoslaviji civilne vlasti su primile izveštaje o 1219 slučajeva silovanja, 359 pokušaja silovanja, 111 ubistava, 248 pokušaja ubistva i 1204 pljačke sa povređenim licima.[18] Tito je izrazio svoj gnev zbog takvog razvoja događaja i nastojanja da se jugoslovenski vojnici i policajci regrutuju u sovjetske tajne službe.[19] Tokom sastanka s Andrijom Hebrangom januara 1945. Staljin se osvrnuo na izveštaje o nedoličnom ponašanju, ali je podvukao da su to izolovani slučajevi.[19] Kasnije te godine, tokom novog sastanka između Staljina i Tita, jugoslovenski lider se još jednom požalio na slučajeve silovanja u Beogradu zbog kojih je sovjetski lider ostao bez reči.[19]

Tito je u proleće 1945. ponovo otputovao u Moskvu. Tom prilikom potpisao je 11. aprila 1945. Ugovor o prijateljstvu, uzajamnoj pomoći i posleratnoj saradnji između Sovjetskog Saveza i Jugoslavije. Navedeni ugovor je predstavljao temelj jugoslovenske spoljnopolitičke orijentacije. Počivao je na principima koje je afirmisala saveznička antifašistička koalicija i bio osnova na kojoj su SSSR i zemlje „narodne demokratije“ temeljile svoju bezbednost u posleratnoj Evropi.[20]

  • Doček Crvene armije u oslobođenom Beogradu oktobra 1944.
    Doček Crvene armije u oslobođenom Beogradu oktobra 1944.
  • Oslobođenje Beograda 1944.
    Oslobođenje Beograda 1944.
  • Oslobođenje Beograda 1944.
    Oslobođenje Beograda 1944.
  • Proslava oslobođenja Beograda u Sloveniji
    Proslava oslobođenja Beograda u Sloveniji

Hladni rat[uredi | uredi izvor]

Period zbližavanja 1945–1948.[uredi | uredi izvor]

Portreti Staljina i Tita na Prvomajskoj proslavi, Beograd 1946.

Socijalističku Jugoslaviju (proglašenu 29. novembra 1945.) SSSR je priznao 19. decembra iste godine. Novembra 1945. Predsednik Jugoslavije Josip Broz Tito je dao intervju Tajmsu u kojem je podvukao da „jugoslovenski narod gaji tople i duboke simpatije, prijateljstvo i bratstvo sa narodima Sovjetskog Saveza. Ali u tome nema ničeg ekskluzivnog." naglašavajući nameru zemlje da održi nezavisnost.[21] Od 1945. do 1948. Jugoslavija je potpisala ugovore o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći sa gotovo svim istočnoevropskim državama.[21] Jugoslavija i Sovjetski Savez potpisali su Ugovor o prijateljstvu i saradnji 11. aprila 1945. u Moskvi.[16] Informbiro se tada prvobitno nalazio u Beogradu.

Raskol Tito-Staljin 1948.[uredi | uredi izvor]

Glavni članci: Raskol Tito-Staljin, Titoizam, Informbiro montirani sudski procesi i Goli otok

U prve dve godine nakon rata, odnosi između FNRJ i sovjetskog rukovodstva, koje je u tom periodu nastojalo da udovolji zapadnim saveznicima u Drugom svetskom ratu zahtevima SSSR-a u Evropi, nisu bili bez nesuglasica oko brojnih pitanja, kao što su teritorijalne pretenzije Jugoslavije na italijanski deo Slobodne teritorije Trsta i deo austrijske Koruške naseljen koruškim Slovencima, Titovi napori da igra vodeću ulogu u celom regionu Balkana, kao i zbog Staljinovog oklevanja da odlučno podrži grčke komuniste u građanskom ratu u Grčkoj, koje su aktivno podržavale Jugoslavija, Bugarska i Albanija.[22][23] Do drastičnog pogoršanja odnosa došlo je početkom 1948. godine. Pretpostavka u Moskvi je bila da će Tito, kada se sazna da je izgubio sovjetsko odobravanje, izgubiti vlast. Proterivanje je praktično izbacilo Jugoslaviju iz međunarodne zajednice socijalističkih država, dok su druge socijalističke države istočne Evrope kasnije pretrpele čistke od navodnih "titoista". Suočena s ekonomskim embargom Istočnog bloka i mogućnošću vojnog napada, Jugoslavija je tražila pomoć od Zapada, uglavnom Sjedinjenih Država.[24] Staljin je to shvatio lično i pokušao je, bezuspešno, da ubije Tita u nekoliko navrata. Titov uspešan otpor Staljinu 1948. povećao je njegovu popularnost kako u Jugoslaviji tako i širom sveta i definisao buduće sovjetsko-jugoslovenske odnose.[25] Sa pogoršanjem odnosa, jugoslovensko predstavništvo u Ujedinjenim nacijama čak je optužilo Sovjetski Savez da je započeo Korejski rat.[26]

Normalizacija odnosa u periodu destaljinizacije[uredi | uredi izvor]

Nikita Hruščov i Josip Broz Tito u Beogradu 1963.

Jugoslovensko-sovjetska normalizacija nakon Staljinove smrti bila je pod uticajem procesa Destaljinizacije, stvaranja Pokreta nesvrstanih i simbolizovana je u razmeni pisama u martu 1955. godine. Tito i Hruščov su se dogovorili da se sastanu u Beogradu. Nikita Hruščov dolazi u posetu Titu od 26. maja do 3. juna. Izvinio se Jugoslaviji za nepravdu koja joj je učinjena i njih dvojca potpisuju Beogradski sporazum. Godinu dana nakon toga, 1956. Tito uzvraća posetu Moskvi. Tu su potpisali Moskovski sporazum.[24] Septembarski susreti Tita i Hruščova 1956. godine održani su u atmosferi zaoštravanja krize u Mađarskoj. Posete Hruščova Jugoslaviji i Tita Sovjetskom Savezu (Krimu) označene su kao privatne i imale su formu godišnjih odmora. Postepeno poboljšavanje odnosa zaustavila je Sovjetska intervencija Mađarskoj 1956. godine. Iako je jugoslovensko rukovodstvo verbalno podržalo Sovjetski Savez u intervenciji, odnosi između dve zemlje ponovno su zahladili. Tito je tada odlučio da Jugoslavija u spoljnim odnosima treba da se fokusira na neutralnost i nesvrstavanje uz vojne blokove, politika na temelju koje je ubrzo fomiran Pokret nesvrstanih od 1961. godine.

Socijalističko samoupravljanje, iako nikada nije formalno usvojeno ni u jednoj državi Istočnog bloka, bilo je popularna ideja u Poljskoj, Čehoslovačkoj i Mađarskoj.[27]

Predsednik Jugoslavije Tito je čak prisustvovao Konferenciji Varšavskog pakta 1967. („jedini put kada je predsednik Jugoslavije bio prisutan“) u nastojanju da ubedi zemlje Istočnog bloka da podrže jugoslovenskog nesvrstanog saveznika Egipat u Šestodnevnom ratu dok je Jugoslavija takođe dozvolila državama članicama da koriste svoj vazdušni prostor za isporuku vojne pomoći.[28]

Novi period antagonizma započeo je 1968. invazijom Varšavskog pakta na Čehoslovačku.[29] Za razliku od verbalne podrške Sovjetskoj intervenciji Mađarskoj 1956, Jugoslavija je najoštrije osudila invaziju na Čehoslovačku koju je smatrala posebno bliskom zemljom. Josip Broz Tito je 12. jula 1968. dao intervju egipatskom dnevniku „El Ahram” gde je rekao da veruje da sovjetski lideri nisu tako kratkovidni [...] da bi vodili politiku sile za rešavanje unutrašnjih poslova Čehoslovačke.[30] Predsednik Tito je posetio Prag 9. i 10. avgusta 1968. godine, samo nekoliko dana pre intervencije, dok se velika grupa od 250.000 demonstranata okupila u Beogradu kada je intervencija počela.[30] Jugoslavija je pružila utočište za brojne građane Čehoslovačke (mnogi na letnjim praznicima) i političare uključujući Ota Šika, Jirži Hajek, František Vlasak i Štefan Gašparik.[30] Tokom i nakon invazije, hiljade građana Čehoslovačke iskoristilo je Jugoslaviju kao najvažniji put emigracije u zapadne zemlje.

Odnosi su se ponovo poboljšali nakon 24. kongresa Komunističke partije Sovjetskog Saveza 1971. godine sa novom sovjetskom strategijom međunarodne politike prema Sjedinjenim Državama i Pokretu nesvrstanih, dok je Jugoslavija usvojila pozitivan stav prema sovjetskoj politici deeskalacije i saradnje sa Zapadom.[1] Josip Broz Tito je 5. juna 1972. dobio Orden Lenjina, najviši nacionalni orden Sovjetskog Saveza.

Jugoslovenska diplomatija je ponovo bila uznemirena 1979, kada se odigrala sovjetska intervencija u Avganistanu, zemlji koja je, slično kao i Jugoslavija, u to vreme bila nesvrstana i socijalistička zemlja van Varšavskog pakta.[31] Jugoslavija je zvanično osudila sovjetsku intervenciju i izrazila „čuđenje“ i „duboku zabrinutost“ zbog razvoja događaja u Avganistanu.[32] Intervencija se dogodila kada se Titova zdravstvena situacija pogoršala te se tumačilo da Moskva čeka da Tito umre kako bi Sovjeti mogli da obnove pritisak na Beograd.[31] Leonid Brežnjev i Andrej Gromiko su prisustvovali sahrani Josipa Broza Tita 1980. godine.

Tokom perioda Perestrojke i Glasnosti odnosi su zatoplili, pa je Mihail Gorbačov boravio u poseti Jugoslaviji 1988. godine. U Dubrovniku je 18. marta 1988. godine potpisana nova sovjetsko-jugoslovenska deklaracija koja se bavila isključivo odnosima KPSS i SKJ. Osim toga, Mihail Gorbačov je tokom svoje posete 1988. godine govorio u jugoslovenskoj skupštini, i izjavio je sledeće: „Dobri odnosi između naših zemalja narušeni su krivicom sovjetskog rukovodstva”.[33] Tako je prvi put šef SSSR-a otvoreno priznao krivicu Sovjetskog Saveza za sovjetsko-jugoslovenski sukob 1948-1949. Pored toga, tokom svoje posete, Gorbačov se sastao na večeri sa Slobodanom Miloševićem.[34]

Nakon pada Berlinskog zida i sloma komunizma u Evropi, obe federacije ulaze u duboku krizu. Rusija, koja je bila preokupirana raspadom Sovjetskog Saveza i galopirajućim krahom svog privrednog sistema, bila je nemoćna za bilo kakve međunarodne akcije i intervencije. Ovaj period se poklopio sa krizom i raspadom SFRJ. Iako je ruska vlada bila za očuvanje jugoslovenske zajednice, ona je ipak među prvima priznala nezavisnost Hrvatske i Slovenije i s njima uspostavila diplomatske odnose već 25. maja 1992. godine.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Bogetić, Dragan (2014). „Sovjetska politika prema Jugoslaviji tokom prve faze bipolarnog detanta”. Istorija 20. veka (2): 199—213. 
  2. ^ Škiljan 2014, str. 18.
  3. ^ a b Branko Petranović. Srpski narod u prvoj fazi drugog svetskog rata 1939–1941. // SRBIJA U DRUGOM SVETSKOM RATU, p. 39.
  4. ^ „SFRY Succession”. Government of Slovenia; Government Communication Office. Pristupljeno 8. 1. 2021. 
  5. ^ Stahn, Carsten (2002). „The Agreement on Succession Issues of the Former Socialist Federal Republic of Yugoslavia”. The American Journal of International Law. 96 (2): 379—397. JSTOR 2693933. S2CID 144987205. doi:10.2307/2693933. 
  6. ^ „Rusija”. Ministry of Science and Education (Croatia). Pristupljeno 2. 3. 2022. 
  7. ^ Škiljan 2014, str. 10.
  8. ^ Miroslav Jovanović. Ruska emigracija na Balkanu (1920–1940), Beograd, 2006, pp. 183–190
  9. ^ "Politika", 12. apr. 1924
  10. ^ Životić A. Jugoslovensko-sovjetski odnosi. 1939-1941 / Sa srpskog preveli P. E. Zenovskaia, M. M. Vasilkina. — M.: Politička enciklopedija, 2019. — S. 89.
  11. ^ a b Goldstein 2020, str. 306-315.
  12. ^ Goldstein 2020, str. 307.
  13. ^ Goldstein 2020, str. 309.
  14. ^ a b Goldstein 2020, str. 311.
  15. ^ Goldstein 2020, str. 345.
  16. ^ a b Petar Žarković (n.d). „Yugoslavia and the USSR 1945 – 1980: The History of a Cold War Relationship”. YU historija. Pristupljeno 22. 2. 2022. 
  17. ^ Goldstein 2020, str. 347.
  18. ^ Goldstein 2020, str. 347-348.
  19. ^ a b v Goldstein 2020, str. 348.
  20. ^ JUGOSLAVIJA – SSSR, Susreti i razgovori na najvišem nivou rukovodilaca Jugoslavije i SSSR, 1946–1964 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. april 2023), Arhiv Jugoslavije
  21. ^ a b Hasan, Sabiha (1981). „YUGOSLAVIA'S FOREIGN POLICY UNDER TITO (1945–80)— 1”. Pakistan Horizon. 34 (3): 82—120. 
  22. ^ „Yugoslavia expelled from COMINFORM”. 
  23. ^ „Sovetsko-Юgoslavskiй konflikt. 1948–1953gg”. www.coldwar.ru. 
  24. ^ a b Konta, Carla (2019). „Yugoslav Nuclear Diplomacy between the Soviet Union and the United States in the Early and Mid‑Cold War”. Cahiers du monde russe. 60 (2–3): 417—440. 
  25. ^ Wilson, Duncan (1978). „Yugoslavia and Soviet Policy”. Proceedings of the Academy of Political Science. 33 (1): 77—87. 
  26. ^ Elina Kulla, Rinna (2013). „Europe's Détente and Yugoslavia's Decline. The Birth of the CSCE across East Europe and the Waning of Tito's Influence athwart the Mediterranean South”. Les cahiers Irice. 2012/1 (10): 97—106. 
  27. ^ A. Cichock, Mark (1990). „The Soviet Union and Yugoslavia in the 1980s: A Relationship in Flux”. Political Science Quarterly. 105 (1): 53—74. 
  28. ^ Životić, Aleksandar (2007). „Jugoslovenska vojna pomoć Ujedinjenoj Arapskoj Republici 1967. godine” [Yugoslav Military Assistance to the Unified Arabian Republic in 1967]. Istorija 20. veka. Institute for Contemporary History, Belgrade (1): 117—129. 
  29. ^ Bešlin, Milivoj (2011). „Odnosi Jugoslavije i Sovjetskog Saveza 1968: Između nužnosti saradnje i principa slobode” (PDF). Istraživanja Filozofskog fakulteta. 
  30. ^ a b v „Pet decenija od sovjetske invazije na Čehoslovačku – jugoslovenske refleksije”. Danas. 19. 8. 2018. Pristupljeno 31. 7. 2020. 
  31. ^ a b date=. „Yugoslavia on the International Scene: The Active Coexistence of Non-Aligned Yugoslavia”. YU History Project. Pristupljeno 1. 9. 2020. 
  32. ^ „Worldwide Reaction to the Soviet Invasion of Afghanistan” (PDF). authorlink=Tvrtko Jakovina. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 1. 2017. g. Pristupljeno 1. 9. 2020. 
  33. ^ Romanenko S. A. Meždu «proletarskim internacionalizmom» i «slavяnskim bratstvom». Rossiйsko-юgoslavskie otnošeniя v kontekste эtnopolitičeskih konfliktov v Sredneй Evrope (načalo XX veka — 1991 god). — M.: Novoe literaturnoe obozrenie, 2011. — S. 746.
  34. ^ Romanenko S. A. Meždu «proletarskim internacionalizmom» i «slavяnskim bratstvom». Rossiйsko-юgoslavskie otnošeniя v kontekste эtnopolitičeskih konfliktov v Sredneй Evrope (načalo XX veka — 1991 god). — M.: Novoe literaturnoe obozrenie, 2011. — S. 753.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Односи_Југославије_и_Совјетског_Савеза&oldid=27600575”