Prva analitička grupa anjona
Prva analitička grupa aniona u analitičkoj hemiji je grupa sledećih anjona: Cl-, Br-, I-, S2-, CN-, NCS-, BrO3-, IO3-, [Fe(CN)6]3-, [Fe(CN)6]4-.
Opšte karakteristike[uredi | uredi izvor]
Talože se iz kisele sredine kao srebrne soli. Od tih soli, nerastvorne u razblaženoj azotnoj kiselini su one koje imaju anjone: Cl-, Br-, I-, CN- i NCS-.
Barijumove soli koje sadrže ove anjone se rastvaraju u vodi, osim Ba(JO3)2.
Opšte reakcije[uredi | uredi izvor]
Sa srebro-nitratom se izdvajaju (najčešće sirasti) talozi različitih boja. Na primer, srebro-jodid je žut, srebro-heksacijanoferat(III) je narandžast, a srebro-sulfid crn.
- [Fe(CN)6]3- + 3Ag+ → Ag3[Fe(CN)6]
Koncentrovana sumporna kiselina reaguje sa svim anjonima ove grupe, a razblažena samo sa: sulfidima, gde se oslobađa vodonik-sulfid, bromatima, gde se oslobađaju brom i kiseonik i sa cijanidima i heksacijanoferatima gde se oslobađa cijano-vodonik.
- KCN + H+ → HCN + K+
Oksidaciona sredstva mogu da oksiduju: Cl-, Br-, I-, S2-, CN-, NCS- i [Fe(CN)6]4-, ali reakcije će zavisiti kako od vrste oksidacionih sredstava, tako i od uslova oksidacije. Sulfidi se, recimo, mogu oksidovati do sumpor-dioksida, sulfata ili elementarnog sumpora:
- 2H2S + O2 → 2H2O + 2S
Jaka redukciona sredstva u zavisnosti od uslova redukuju anjone: NCS-, BrO3-, IO3- i [Fe(CN)6]3-.
- [Fe(CN)6]3- + 2I- → [Fe(CN)6]4- + I2
Dokazivanje Cl- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| kalijum-dihromat | hromil-hlorid | mrkocrveni gas/kapljice | 4NaCl + K2Cr2O7 + 6H2SO4 → 2CrO2Cl2 + 2KHSO4 + 4NaHSO4 + 3H2O |
| srebro-nitrat | srebro-hlorid | beo talog | AgNO3 + Cl- → AgCl + NO3- |
| olovo(II)-acetat | olovo(II)-hlorid | beo igličast talog |
Pb2+ + 2Cl- → PbCl2 |
Dokazivanje Br- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| hlorna voda | elementarni brom | žuta do smeđa boja smeše | 2Br- + Cl2 → Br2 + 2Cl- |
| srebro-nitrat | srebro-bromid | svetložuti talog | Ag+ + Br- → AgBr |
Dokazivanje I- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| hlorna voda | elementarni jod | ljubičasta boja | 2I- + Cl2 → I2 + 2Cl- |
| srebro-nitrat | srebro-jodid | žuti sirasti talog | Ag+ + I- → AgI |
| nitritni jon | elementarni jod | beo igličast talog |
2NO2- + 2I- + 4H+ → 2NO + 2I2 + 2H2O |
Dokazivanje CN- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| amonijum-sulfid i gvožđe(III)-hlorid | gvožđe(III)-rodanid | tamnocrvena boja | CN- + S22- → NCS- + S2-
3NCS- + Fe3+ → Fe(NCS)3 |
Za dokazivanje CN- jona koristi se i reakcija stvaranja berlinskog plavog.
Dokazivanje NCS- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| gvožđe(III)-hlorid | gvožđe(III)-rodanid | tamnocrvena boja | 3Fe2+ + 3NCS- → Fe(NCS)3 |
| soli kobalta | kompleksno jedinjenje | plava boja rastvora | Co2+ + 4NCS- → [Co(NCS)4]2- |
| srebro-nitrat | AgSCN | beo sirasti talog | Ag+ + SCN- → AgSCN |
| Cu2+ joni | bakar(II)-rodanid | crni talog | Cu2+ + 2NCS- → CuNCS + 1/2(NCS)2 |
Dokazivanje [Fe(CN)6]4- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| Fe3+ joni | gvožđe(III)-heksacijanoferat(II) | berlinsko plavo- talog | 4Fe3+ + 3[Fe(CN)6]4- → Fe4[Fe(CN)6]3 |
| Cu2+ joni | bakar(II)-rodanid | crni talog | Cu2+ + 2NCS- → CuNCS + 1/2(NCS)2 |
Dokazivanje [Fe(CN)6]3- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| Fe2+ joni | gvožđe(II)-heksacijanoferat(III) | modri talog | 3Fe2+ + 2[Fe(CN)6]3- → Fe3[Fe(CN)6]2 |
Dokazivanje S2- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| razblažena hlorovodonična kiselina | olovo(II)-sulfid | filter hartija pocrni | Na2S + 2H+ → 2Na+ + H2S
Pb(CH3COO)2 + H2S → PbS + 2CH3COOH |
| cink | vodonik-sulfid | miris | HgS + Zn + 2H+ → Hg + Zn2+ +H2S |
| kalijum-permanganat | elementarni sumpor | gubi se boja permanganata, rastvor se zamuti | 5H2S + 6H+ + 2MnO4- → 2Mn2+ + 5S +8H2O |
| natrijum-nitroprusid | kompleksno jedinjenje | crvenoljubičasta boja | Na2[Fe(CN)5NO] + Na2S → Na4[Fe(CN)5NOS] |
Dokazivanje BrO3- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| kalijum-bromid | elementarni brom | rastvor se boji smeđe | BrO3- + 5Br- + 6H+ → 3Br2 +3H2O |
| natrijum-nitrit ili sumporna kiselina | bromid | reakcija za bromide | BrO3- + 3NO2- → 3NO3- + Br- |
Dokazivanje IO3- jona[uredi | uredi izvor]
| reagens | proizvod | detektovanje promene | reakcije |
| kalijum-jodid | elementarni jod | zamućenje | IO3- + 5I- + 6H+ → 3I2 +3H2O |
Nitriti redukuju jodate do jodida.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Rondović, D. 1991. Kvalitativna hemijska analiza. Naučna knjiga: Beograd.