Azanja
Azanja | |
|---|---|
 Azanja | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Podunavski |
| Opština | Smederevska Palanka |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 3256 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 25′ 59″ S; 20° 52′ 47″ I / 44.43305° S; 20.87972° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
.svg)  Azanja Azanja na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 11423 |
| Pozivni broj | 026 |
| Registarska oznaka | SP |
Azanja je varoš u opštini Smederevska Palanka Podunavskog okruga, Šumadija. Nalazi se na prostranom brdovitom platou (nadmorska visina 160m), na razvođu slivova reka Jezave i Jasenice[1]. Strukturirana je po šumadijskom tipu zrakastog sela, sa čaršijom u centru[1]. U centru varoši nalazi se Hram posvećen Sv. besrebrenicima Kozmi i Damjanu, podignut 1884-1885. godine. Azanja u svom sastavu ima više zaselaka kao što su Bezevac, Gucetina, Drenovčić, Stublina, Ulići itd.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Azanja od 1887.[2] do 1950. godine važi za najveće srpsko selo. Kada je broj stanovnika 1950. godine dostigao 12.500, selo je podeljeno na tri naselja: Vlaški Do, Grčac i Azanju. Ukazom Kralja od 6. jula 1922. godine naselje je dobilo status varošice, a sedište istoimene opštine bilo je u periodu 1945-1964. godine.
Azanja je starije naselje i jedno od najvećih. Pominje se u aračkim iz prvih decenija 19. veka i imala je 1818. godine 104 kuće a toliko isto i 1822. godine. Godine 1846. Azanja je imala 213 kuća, a po popisu iz 1921. godine imala je 1409 kuća sa 8068 stanovnika (sa Vlaškim Dolom).
Po predanju Azanju su zasnovali preci porodice Šarančića. Njihov predak Šaronja bežeći od Turaka, naišao je u Moravsku dolinu, i kako mu se nije tu dopalo skrene i dođe ovamo. Sa ženom se nastani na mestu, gde je danas škola, i tu podigne „malo kuće“. Svuda oko mesta bila je velika šuma i bilo je neprohodno. I danas se na azanjskom groblju nalazi spomenik nekoga Velička (od Šarančevića) iz 1766. godine. Posle Šaronje doselio se Petronije, predak Majstorovića-Majstorčića (koji danas imaju razna prezimena). Pana je došao „od Sjenice–Kosova“ i naselio se najpre na Trešnji (kod Ripnja). Kako je bio majstor, putovao je po okolini, prolazio i kroz Azanju, pa mu se tu dopalo i preseli se. U stare porodice ubrajaju se i Stevanovići, Batinići, Anđelkovići, Jančići (podaci krajem 1921. godine).[3][4]
U Prvom svetskom ratu nastradalo je oko 400 vojnika iz Azanje, i još toliko se vratilo iz rata.[5]
Kultura i obrazovanje
[uredi | uredi izvor]_1386179617.jpg)
Seoska kulturna dešavanja su većinom vezana za verske praznike. Seoski vašar, o Trnovoj Petki (8. avgusta), održava se od izgradnje crkve 1885. godine. Od 1997. godine u vreme vašara održava se i etno-kulturna manifestacija „Dani azanjske pogače“, 2006. godine upotpunjena književnom večeri i izložbom slika likovne kolonije „Azanja 2006". Na pogačijadi je napravljena i pogača prečnika 593 centimetra, na koju je utrošeno 400kg brašna,9kg kvasca,12 litara ulja,240 litara vode,2,5kg aditiva i 100 jaja. Pogača je kandidovana za Ginisovu knjigu rekorda. Pored najveće, napravljena je i pogača od 25 milimetara koja je težila 5 grama. U selu se održao i Romski sabor Azanja 2007. godine.
Postoje tri spomenika kulture na teritoriji Azanje[6]:
- zgrada Zemljoradničke zadruge, izgrađena 1920. godine, proglašena za spomenik 1982.
- kuća Nikolajevića sa apotekom, građena 1928/1929. godine, proglašena za spomenik 1997.
- hram Sv. Kozme i Damjana, građen 1884/1885, a proglašena za spomenik 2000.
Sva tri spomenika su nekategorisani.
Zemljoradnička zadruga u Azanji je osnovana 1894. godine, kao druga zadruga u Srbiji. U selu postoji jedna osnovna škola „Radomir Lazić“, Amatersko pozorište Azanja, kao i KUD „Azanja“. Krajem 2005. godine U Mesnoj zajednici otvoren je ogranak Narodne biblioteke iz Smederevske Palanke. U Azanji postoji jedan fudbalski klub - „Šumadija“.
Ovde se nalazi Crkva Svetih besrebrenika Kuzmana i Damjana u Azanji. U Azanji se održavaju Dani azanjske pogače.
Demografija
[uredi | uredi izvor]Prema podacima popisa iz 2002.[7], Azanja je imala 4717 stanovnika. U poslednja tri popisa primećen je pad u broju stanovnika. U naselju Azanja živi 3809 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,7 godina (41,0 kod muškaraca i 44,4 kod žena).
Istorijski posmatrano, 1784. godine Azanja je imala 14 hrišćanskih domaćinstava, 1924. — 1308, a 2002. 1408 domaćinstava. Prosečan broj članova po domaćinstvu (2002) je 3,35. Prema procenama organizacije World Gazetteer, Azanja 2007. godine ima 4.531 stanovnika[8].
|
Broj stanovnika u Azanji u periodu 1863—2011. godine
|
Azanja je pretežno naseljena Srbima. Prema popisu iz 2002. godine, u Azanji živi 47 Roma, dok postoje i drugačiji, usmeni podaci, o oko 1000 Roma u ovom naselju[9].
| m | ž |
|||
| ? | 2 | 9 | ||
| 80+ | 48 | 88 | ||
| 75—79 | 79 | 147 | ||
| 70—74 | 123 | 175 | ||
| 65—69 | 184 | 204 | ||
| 60—64 | 117 | 146 | ||
| 55—59 | 134 | 127 | ||
| 50—54 | 189 | 173 | ||
| 45—49 | 194 | 163 | ||
| 40—44 | 161 | 141 | ||
| 35—39 | 144 | 133 | ||
| 30—34 | 162 | 138 | ||
| 25—29 | 144 | 138 | ||
| 20—24 | 118 | 126 | ||
| 15—19 | 141 | 112 | ||
| 10—14 | 150 | 152 | ||
| 5—9 | 116 | 109 | ||
| 0—4 | 122 | 104 | ||
| Prosek : | 41,0 | 44,4 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.940 | 455 | 1.280 | 143 | 58 | 4 |
| Ženski | 2.020 | 253 | 1.290 | 434 | 38 | 5 |
| UKUPNO | 3.960 | 708 | 2.570 | 577 | 96 | 9 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.190 | 583 | 0 | 1 | 317 |
| Ženski | 681 | 430 | 0 | 0 | 75 |
| UKUPNO | 1.871 | 1.013 | 0 | 1 | 392 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 17 | 42 | 58 | 11 | 49 |
| Ženski | 3 | 3 | 46 | 6 | 15 |
| UKUPNO | 20 | 45 | 104 | 17 | 64 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 1 | 11 | 23 | 14 | 31 |
| Ženski | 0 | 7 | 2 | 35 | 46 |
| UKUPNO | 1 | 18 | 25 | 49 | 77 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 16 | 3 | 0 | 13 | |
| Ženski | 6 | 2 | 0 | 5 | |
| UKUPNO | 22 | 5 | 0 | 18 | |
Sport
[uredi | uredi izvor]- „FK Šumadija Azanja“
- ŽRS OŠ „Radomir Lazić“
- Stonoteniski Klub Azanja
- Šahovski klub Azanja
- Azanjski Lovačko društvo
- Ribolovačko društvo „AMUR“
Poznati Azanjci
[uredi | uredi izvor]- Vujica Vulićević
- Đuša Vulićević
- Antonije Majstorović
- Stefan Novaković
- Radmila Milentijević
- Sanja Domazet
Zanimljivosti
[uredi | uredi izvor]Azanjci su čest „gost“ u anegdotama i vicevima u smederevskom kraju. Azanjac Tomislav Grujić - Gruja je tim povodom izdao knjigu „Iz Azanje, bre"[12].
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b grupa autora. 1955. Azanja. u: Enciklopedija Jugoslavije. Leksikografski zavod FNRJ. pp. 256.
- ^ Karić, V. 1887. Srbija, opis zemlje, naroda i države. Beograd.
- ^ Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.19 (dr. B. M. Drobnjaković: Smederevsko podunavlje i Jasenice
- ^ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“ period 1812 – 1935 g. Letopisa (Beč 1998), po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili doseljenici čime se bavili meštani.
- ^ Iz Azanje 800 heroja („Večernje novosti“, 9. novembar 2014)
- ^ Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture, Smederevo. 2003.Spomenici kulture smederevskog i braničevskog kraja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. septembar 2015)
- ^ a b Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar. 2003. ISBN 978-86-84433-00-0.
- ^ World Gazetteer, Azanja(jezik: engleski)
- ^ „Vesti Večernjih novosti prenesene na sajtu Centra za prava manjina”. Arhivirano iz originala 15. 12. 2014. g. Pristupljeno 22. 12. 2008.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ Grujić T. Iz Azanje, bre. Smederevska Palanka: Ben Akiba. 2002. ISBN 978-86-83559-09-1.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno (1927 g.) „Napredak Pančevo“,
- „Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.).
Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od pisanih tragova, letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji nastanak sela, ko su bili doseljenici, čime se bavili meštani.
