Brčeli

Brčeli je naziv za kraj u Crmnici, na severozapadnom rubu Skadarskog jezera. Opkoljen je brdima, a u unutrašnjosti ima više brdašca (brčelica) po kojima je dobio ime. Čine ga četiri sela: Gornji Brčeli, Donji Brčeli, Tomići i Brijege.

Pominje se 1326. u povelji Stefana Dečanskog, a Tomići nazvani po bratstvu 1482. u povelji Ivana Crnojevića. Blizu Brijega je otkriven depo amfora, verovatno iz rimskog doba.

U doba Nemanjića ovde je podignut manastir Svetog Nikole, koji je dugo bio zborno mesto Crmnice. U Brčelima je boravio, 1419—1420. godine, Balša Treći Balšić, a jednu od dve očuvane crkve (u „donjem manastiru“) podgla je po predanju njegova majka Jelena (kći kneza Lazara i supruga Đurđa Drugog (Stracimirovića) Balšića). Drugu crkvu (u „gornjem manastiru“) podigao je vladika Danilo Petrović. U Brčelim ja jedno vreme živio Šćepan Mali i tu je sahranjen. U početku vladavine Petra II ovde je otvorena osnovna škola, verovatno prva u Crnoj Gori (1832).

Glavna zanimanja stanovništa su zemljoradnja i stočarstvo. Kuće su kamene, jednospratne i dvospratne. U novije vreme iselilo se mnogo stanovnika. U popisu 1971 bilo je 113 domaćinstava sa 325 stanoovnika, a 2003.(poslednji popis) 48 domaćinstava, 103 stanovnika.

Poznati Brčeljani

• Jovan Tomašević
• Jovan Jovanović
• Vladimir Rolović
• Milo Bošković
• Branko Đonović
• Vlado Popović
• Petar Bošković

Literatura

• J. Erdeljanović: Stara Crna Gora, Srpski etnografski zbornik 1926. XXXIX;
• R Kovijanić: Pmeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima (XIV—XVI) II, Titograd 1976.
• Grupa autora: Istorijski leksikon Crne Gore, knjiga 1 „Daily Press-Vijesti“, 2006.