Italijanska kampanja (Drugi svetski rat)

Italijanski front
Deo Drugog svetskog rata
Saveznička patrola na severu Italije
Vreme 10. jul 1943 — 2. maj 1945. Mesto Italija Uzrok izbacivanje Italije iz rata Ishod Saveznička pobeda
Sukobljene strane
Ujedinjeno Kraljevstvo Sjedinjene Američke Države Poljska Brazil Novi Zeland Kanada Slobodna Francuska Južna Afrika Kraljevina Grčka Kraljevina Italija (od 8. septembra 1943) Italijanski pokret otpora	Nacistička Nemačka Kraljevina Italija (do 8. septembra 1943) Italijanska Socijalna Republika (do 25. aprila 1945)
Komandanti i vođe
Dvajt D. Ajzenhauer Henri Majtlend Vilson Harold Aleksander	Albert Keselring Hajnrih fon Vitingof Rodolfo Graciani
Žrtve i gubici
59.151 poginulih, 220.000 ranjenih, 30.849 nestalih	47.873 poginulih, 163.600 ranjenih, 97.154 nestalih i zarobljenih

Italijanski front u Drugom svetskom ratu predstavlja skup savezničkih operacija čiji je krajnji cilj bio izbacivanje Italije, saveznika Nemačke iz rata. Otpočela je iskrcavanjem saveznika na Siciliju 10. jula 1943. a završava se kapitulacijom nemačkih oružanih snaga u Italiji 2. maj 1945. Tokom kampanje saveznici su izgubili oko 60.000 vojnika svih nacionalnosti uključenih u ratni pohod dok su sile Osovine imale oko 50.000 poginulih. Ovom kampanjom Italija je izbačena iz rata, stvoren je drugi front u Evropi i osnova za mogući proboj u Austriju a potom i u Nemačku.

Strateška pozadina pohoda

Na severnoafričkom frontu Nemački afrički korpus je pretrpeo nekoliko važnih poraza tokom bitke za El Alamejn, savezničke ofanzive kod El Alamejna kao i tokom kasnijeg iskrcavanja saveznika u operaciji „Baklja“. Završetkom operacija u Severnoj Africi nametnulo se pitanje stvaranja drugog fronta. Postojale su tri mogućnosti:

• Mediteran (to je podrazumevalo i Balkansko poluostrvo)
• Norveška (tada pod nemačkom okupacijom)
• Francuska

Najveći zagovornik ideje iskrcavanja na Apeninsko poluostrvo i Balkan bio je Vinston Čerčil. On je smatrao da se treba iskrcati što bliže centralnoj Evropi jer je bilo očigledno da Sovjetski Savez preuzima inicijativu na Istočnom frontu i da će uskoro krenuti u ofanzivu na zapad. Čerčil je naročito bio zainteresovan za iskrcavanje na Balkan i to interesovanje je bilo političke prirode (raspored uticajnih sfera u Evropi posle rata).

Odluka je pala da se saveznici prvo iskrcaju na Siciliju: Mediteran je praktično bio pod kontrolom Saveznika, u Severnoj Africi su bile stacionirane jake snage koje su uspešno završile afričku kampanju a nemačke snage su bile većim delom raspoređene na Istočnom frontu. Osvajanjem Italije bi se potpuno preuzela kontrola nad Mediteranom, izbacio bi se jak nemački saveznik i naterala bi se nemačka komanda da pošalje pojačanja a samim tim i oslabi pritisak prema Crvenoj armiji.

Sa druge strane, štab vojske SAD imao je na umu Francusku kao mesto invazije. Kompromis bio taj da se prvo izvrši invazija na Italiju a potom iskrcavanje u severnoj Francuskoj.

Kampanja

Početkom kampanje se smatra iskrcavanje na Siciliju. pre samog iskrcavanja organizovane su manje operacije obmanjivanja pravog pravca udara, strateška bombardovanja ciljeva u pozadini i operacije na moru. U svrhu obmane izvedena je delikatna operacija britanskih komandosa koji su na obalu Španije izbacili telo vojnika prerušeno u oficira, sa tašnom u kojoj se nalazio plan invazije na Grčku. Obmana je u potpunosti uspela i dosta nemačkih rezervi je upućeno u Grčku.

Iskrcavanje na Siciliju

Američki ratni brod USS Robert Rovan nakon direktnog pogotka nemačkog bombardera, Sicilija, 11. jul 1943.

Prvi korak u invaziji na Italiju bio je operacija Haski. Na Siciliji se nalazilo oko 350.000 neprijateljskih vojnika (od toga 75.000 nemačkih), podržanih iz vazduha sa preko 1.400 aviona i opremljenih sa oko 260 tenkova. Ovim brojkama valja dodati i 3 italijanske obalske divizije naoružane jakim topovima i obalskim utvrđenjima. Na ove snage saveznici su pokrenuli oko 160.000 vojnika, preko 600 tenkova i oko 2.000 aviona.

Operacija je počela u noći između 9. i 10. jula padobranskim skokom delova američke 82. padobranske i jedrilicama britanske 1. padobranske divizije. Njihov glavni cilj je bio ometanje snabdevanja, napad na komunikacije i zauzimanje mostova. Tačka okupljanja je bila u blizini aerodroma grada Džele.

Saveznike je na plažama 10. jula dočekao jak i organizovan otpor ali je već prvog dana počela masovna predaja i odbijanje poslušnosti italijanskih vojnika. Saveznici su konstantno lomili otpor i 17. avgusta je cela Sicilija zauzeta. Saveznici su izvojevali strategijsku pobedu i osvojili Siciliju ali je većina nemačkih trupa uspela da se evakuiše iz Mesine natrag u Italiju. Nemačke trupe su koristile taktiku konstantnog usporavanja savezničkih trupa ukopavajući se po teško prohodnom terenu i pružajući jak otpor. Saveznici su imali oko 24.000 poginulih, ranjenih i zarobljenih dok su nemačke i italijanske snage imale oko 29.000 poginulih i ranjenih. Oko 140.000, većinom Italijana, se predalo.

Invazija kontinentalne Italije

Britanska 8. armija iskrcala se na tlo kontinentalne Italije 3. septembra 1943. godine u operaciji „Bejtaun“. Istog dana italijanska vlada zatražila je primirje koje je potpisano par dana kasnije a 8. septembra javno objavljeno. Dok su britanske snage napredovale na sever nemačka komanda je otpočela radove na odbrani italijanskog poluostrva bez pomoći italijanske vojske koju je razoružavala. Protiv britanske 8. armije borile su se samo dve nemačke divizije dok su divizija Herman Gering, 16. oklopna i 15. pancergrenadirska divizija čuvale bokove i moguća mesta naknadnih iskrcavanja. Iako su Britanci napredovali ne nailazeći na veći otpor to napredovanje je bilo sporo i uz veliko kašnjenje, prouzrokovano diverzijama i miniranjem puteva. Da bi nemačka komanda dobila na vremenu oslonila se na usporavanje a ne potpuno zaustavljanje savezničkih trupa. U isto vreme ubrzana je izgradnja odbrambenih linija južno od Rima kada su 11. septembra pale luke Bari i Brindizi.

Pohod na Rim

Saveznici su posle Gustavove linije i Monte Kasina najzad slomili žestok otpor nemačko - italijanskih snaga. Svim snagama nastupile su ka Rimu. Otpor je bio veoma slab. Nemačke snage su se povlačile napadane od strane partizanskih jedinica.