Torlak (oblast)

Torlačka oblast se nalazi na teritoriji opštine Knjaževac. Torlak je naziv za stanovnika starosedeoca na području knjaževačke opštine, O ovom imenu postoje razna objašnjenja. Neki smatraju da dolazi od reči tor, to jest da je vezano za stočarsko zanimanje.

Verovatnije je da je Torlak konstrukt koji dolazi od reči tor („pregača”), koja se i danas koristi u persijskom. U pitanju je termin za mlade bektašije koji su uvođeni u tajne reda. To potvrđuju i evropski putopisci, koji su zabeležili frazu „Torlacis, monachi Turcici”. Kako su derviši vremenom stekli veoma negativnu reputaciju, to je ta reč poprimila negativne konotacije, pa tako i u bugarskom i rumunskom jeziku ona označava pijanca, propalicu, skitnicu, neobrazovanog čoveka i sl. S obzirom da je Pirot bio značajno derviško središte (u osmanskim izvorima zato poznat kao Šehirkoj, od şeyhler köyü — „selo šejhova”), čini se da odavde potiče ovaj pogrdni termin, a to potvrđuje i kartografski materijal (koji smešta imaginarnu planinu Tori, koja je povremeno izjednačena sa Starom planinom, na prostor između Bele Palanke i Pirota).

Vuk Karadžić je mišljenja da je Torlak čovek koji niti govori čisto srpski, niti čisto bugarski. Pored naziva „Torlaci”, u upotrebi je i termin „Timočani”.

Poslednjih godina lingvistička nauka govor šire oblasti Timoka naziva torlačkim govorom. Termin „torlački govor” u srpskoj lingvistici odnosi se na timočki govor srpskog jezika, a na listi Uneska na prizrensko-timočke govore. Buduće da je veoma udaljen od standardnog govora srpskog jezika, torlački govor je u fazi nestajanja, pod uticajem medija, obrazovanja i migracija stanovništva.