Hrišćanska misija

Hrišćanska misija (od lat. missio – slanje, dodeljivanje) je jedan od oblika delovanja Crkve i verskih organizacija, sa ciljem širenjem hrišćanstva među nevernicima ili predstavnicima drugih vera. Postoji razlika između „spoljne” misije (u drugim zemljama) i „unutrašnje” misije (među nevernicima i ljudima druge vere na sopstvenoj kanonskoj teritoriji).

Glavni zadatak hrišćanskog misionarskog pokreta je osnivanje novih crkvenih zajenica. Isti zadatak bio je pred apostolima Isusa Hrista. Crkva se doživljava kao više od građevine. Crkva u širem smislu je telo Hristovo sačinjeno od njenih članova. Mnoge crkve su počinjale sa redovnim službama po domovima, a tek tada su se prikupljali prilozi za izgradnju hrama.

Proces izgradnje crkava od strane interkulturalnih misionara podrazumeva formiranje samoupravnih, samoodrživih grupa vernika. Interkulturalni misionari su ljudi koji preuzimaju odgovornost da evangelizuju ljude drugih kultura na osnovu Hristovog Velikog poziva. Ignorišući sopstvena uverenja, interkulturalni misionari pokušavaju da razumeju i komuniciraju sa ljudima drugih kultura i religija.

Pored toga, mnogi misionari promovišu ekonomski razvoj, pismenost, zdravstvenu zaštitu, obrazovanje i sirotišta u uverenju da time slave Boga. Hrišćanske doktrine nam omogućavaju da pomažemo ljudima bez potrebe da promene veru.

Istorija hrišćanskih misija

Prema dokumentima Lozanskog komiteta za preobraćenje sveta, biblijska osnova za hrišćanske misije je prvi put izložena u Knjizi postanja 12:1-3, u kojoj je blagosloven osnivač naroda Avram i kroz njega su blagosloveni njegovi sledbenici i svi ljudi sveta.

Prema ovom mišljenju, prva (jevrejska) misija je bila da istakne osobu koju je blagoslovio sam Bog, propovedajući Njegova učenja drugim ljudima. Ova ideja je potvrđena u mnogim starozavetnim spisima (na primer, Post. 17:4-6 i Ps. 67:1-36), kao i u opisu strukture prvog hrama (njegovog spoljašnjeg dvorišta koje je bilo namenjeno neznabošcima).

Jedan od prvih hrišćanskih misionara bio je apostol Pavle („apostol neznabožaca“ (Rim. 11:13)). Stvorio je tumačenje jevanđelja za grčku i rimsku kulturu, dozvoljavajući mu da prevaziđe jevrejski kontekst.

U ranoj hrišćanskoj eri većinu misija su obavljali monasi. Manastiri su sledili Hristovo uputstvo i podržavali misije, biblioteke i istraživanja sa ciljem da umanje patnje čovečanstva, uzdižući Boga. Na primer, pristalice nestorijanstva su veći deo severne Afrike preobratile u hrišćanstvo. Cisterciti su pretvorili veći deo severne Evrope, a takođe su razvili većinu klasičnih evropskih metoda poljoprivrede.

U 16. veku, hristijanizacija Azije bila je usko povezana sa portugalskom kolonijalnom politikom. Autoritetom rimskog pontifeksa, zadatak širenja hrišćanstva u Aziji poveren je Portugalcima, koji su dobili pravo da osvoje ove teritorije. Trgovina Portugala sa Azijom donosila je velike prihode, pa je dolaskom jezuita u Indiju, oko 1540. godine, vlada kolonije u Goi finansirala hrišćanske misije. Kasnije su jezuiti poslati u Kinu i druge azijske zemlje. Kako je moć Portugala slabila, rastao je uticaj hrišćanskih organizacija i kolonijalnih vlasti.

Posle reformacije, skoro stotinu godina, protestantske crkve gotovo da nisu obavljale misionarski rad zbog borbe sa Rimokatoličkom crkvom. Međutim, kako je vek prolazio, protestantske crkve su nastavile sa svojim naporima da slave Boga među nevernicima. Značajni misionari u Severnoj Americi bili su Džonatan Edvards, propovednik Velikog buđenja koji se odrekao svetskog života i postao misionar Indijancima, braneći ih od kulturnog imperijalizma.

Evropska kultura je bila nametnuta drugim narodima i često je postojao kulturni jaz između hrišćana i drugih kultura koji je bilo teško premostiti. Jedno od rešenja ovog problema bilo je stvaranje tzv. „gradove obožavanja“ za lokalne hrišćane. Slične gradove stvorili su misionari na Havajima. Tokom španske kolonizacije Amerike, katolički misionari su proučavali američke indijanske jezike i razvili pisani jezik za njih sa ciljem da propovedaju na ovim jezicima umesto na španskom. U ekstremnim slučajevima, strategija jezuitskih redukcija je korišćena, na primer, za narode Guarani, kada je formirana polunezavisna jezuitska rezerva.

Oko 1792. godine, siromašni baptistički obućar Vilijam Keri, inspirisan pričama o putovanju Džejmsa Kuka u Polineziju, napisao je pamflet „Istraživanje upotrebe sredstava od strane hrišćana da preobrate pagane u hrišćanstvo“. U svom radu Vilijam Keri je pružio detaljne geografske i etnološke podatke o ljudima koji nikada nisu čuli za Jevanđelje. Ovo delo je označilo početak brzog formiranja misionarskog pokreta.

Tomas Kouk, prvi američki metodistički biskup, naziva se osnivačem metodističkih misija. Nakon što je proveo u Metodističkoj crkvi, on i njegov kolega biskup Frensis Ezberi započeli su misionarski rad. Kada je T. Kouk živeo u Americi, energično se borio za podršku hrišćanskih misija i nadahnjivao misionare. Tomas Kouk je umro tokom svoje misije u Indiji.

Misionarska propoved u Kini

Sledeći talas misija, koji je nastao početkom 1850-ih, bio je usmeren na unutrašnjost zemalja, a ne na njihova priobalna područja. Hadson Tejlor je organizovao čuvenu misiju u Kini. Kasnije mu je u tome pomogao Henri Gratan Guinis.

Ovaj talas misija se često naziva „misija vere“. Tejlor je vodio način života koji je poznat lokalnim stanovnicima, oblačivši kinesku odeću, govoreći kineski kod kuće, i time uvredila mnoge misionare tog doba. Njegove knjige, razgovori i ponašanje doveli su do organizovanja brojnih misija i inspirisali formiranje studentskog volonterskog pokreta. Između 1850. i 1950. iz ove organizacije je poslato približno 10 000 misionara. Svi su bili u velikom riziku, jer je postojala velika verovatnoća da se zaraze lokalnom tropskom bolešću, a oko 80 odsto njih nije živelo u mestu ni dve godine.

Godine 1910. održana je Edinburška misionarska konferencija u Škotskoj pod predsedavanjem studentskog volonterskog aktiviste (budućeg nobelovca) Džona Mota, gde su razmatrani problemi preobraćenja ljudi, prevođenja Biblije na druge jezike, podrške crkvi i obuke misionara. Konferencija je razvila strategije za preobraćenje ljudi u hrišćanstvo širom sveta. Ova konferencija označila je početak ekumenske saradnje u misionarskom radu i bila je podstrek za osnivanje modernog ekumenskog pokreta.

Oko 1935. Vilijam Taunsend i Donald MekGaran pokrenuli su novi talas misionarskog rada. Shvatili su da, iako su njihovi prethodnici u misijama posetili gotovo svako geografsko područje planete, ostale su brojne etnografske grupe izolovane od drugih grupa (jezikom i kulturom) koje su misionari već posetili. Taunsend je organizovao kompaniju za prevođenje Biblije na maternji jezik ovih grupa. MekGaran se koncentrisao na eliminisanje kulturnih barijera između grupa. U Indiji je, na primer, MekGaran pronašao oko 4.600 ljudi koji su govorili različitim dijalektima, različitim kulturama i zauzimali različite položaje u društvu. Uprkos tekućim demokratskim reformama, kastinske i klasne razlike ostaju čvrsto ukorijenjene u kulturnim percepcijama mnogih ljudi.

Još jedna veoma korisna misionarska strategija je korišćenje lokalnog stanovništva za preobraćenje drugih. Većina savremenih misionara i misionarskih društava napustila je nametanje svoje kulture narodima. Umesto toga, oni se fokusiraju na širenje jevanđelja i prevođenje Biblije na druge jezike. Ponekad su misionari neophodni da bi se očuvala kultura naroda među kojima žive.

Često, da bi pronašli zajednički jezik sa lokalnim stanovništvom, misionari čine sve što je moguće da poboljšaju dobrobit ljudi, poboljšaju medicinsku negu i eliminišu nepismenost. Misionari su otvorili hiljade škola, sirotišta i bolnica.

Istorijski gledano, reč „misija“ se često odnosi na zgradu, „misionsku stanicu“, u kojoj misionari žive i rade. Ove stanice su često središta izbegličkih ili nomadskih naselja.

Istorija pravoslavnih misija

Sveti Kirilo i Metodije se smatraju prvim pravoslavnim misionarima (oko 860. godine). Oni su sastavili slovensku azbuku u dve verzije – ćirilicu i glagoljicu. Prevodili su crkvene knjige sa grčkog na slovenski i vršili bogosluženja na slovenskom jeziku. Uprkos otporu Rima i Carigrada, njihovi sledbenici su slovenskim narodima prenosili Reč Božiju i delili knjige Svetog pisma i bogoslužbene tekstove pisane glagoljicom i ćirilicom. U 10-11 veku, u Rusiji je počela da dominira ćirilica.

Masovno krštenje Rusije počelo je pod carem Vladimirom Svjatoslavovičem. Krsnu misiju su uglavnom vršili mitropoliti Mihail (990-992), Leontije (992-1007) i Jovan (1007-1015) poslati iz Vizantije. Iz hronika se zna da su se hristijanizaciji aktivno odupirali mudraci, koji su govorili 1024, 1069-1071; a podržavali su ih Kijeva, Novgoroda i stanovnici Vladimirsko-Suzdaljske zemlje. Jačanjem ekonomske i socijalne uloge pravoslavne crkve u ruskim kneževinama, pre svega u Velikom Novgorodu, počinje značajno kretanje monaških misionara ka severoistoku, u Pomorije.

U 14. veku sveti Stefan Permski je širio hrišćanstvo među Zirjanima. Od poslednje četvrtine 14. veka počela je prva veća monaška kolonizacija Severa, povezana sa podvižničkom delatnošću učenika i sledbenika svetog Sergija Radonješkog.

Prvi belomorski pustinjaci pripremili su put za drugi talas monaške kolonizacije Severa, koji je počeo u 15. veku. Ako su pravoslavni misionari isprva tražili usamljena monaška dostignuća u Podvini i Belom moru, onda je već druga generacija lutajućih monaha shvatila potrebu da se misionarska delatnost spoji sa stvaranjem velikih manastira koji bi mogli postati duhovni, ekonomski i politički centri pojedinih severnih regiona. Takvi centri su bili manastir Trifonov Pečenga manastir na poluostrvu Kola, Solovecki manastir na Belom moru, Nikolo-Korelski i Mihailo-Arhangelski manastiri u Donjoj Podvini, Antonijevo-Sijski manastir u Dvinskom Pomorju.

U narednim vekovima, pravoslavni misionarski rad je išao uporedo sa državno-feudalnom politikom kolonizacije severa. Veliku ulogu u širenju misionarstva odigrali su episkopi Holmogorske i Vaške eparhije, stvorene 1682. godine, a kasnije i episkopi Arhangelske eparhije.

Duhovni pastiri crkve pokrenuli su aktivne napore za širenje hrišćanstva među neruskim narodima severa. Godine 1824-1829. arhimandrit Venijamin (Smirnov) je pokrstio preko 3.300 Neneta, porušivši sve njemu poznate paganske hramove i žrtvena mesta.

Uspehu misionarske delatnosti Ruske pravoslavne crkve iz druge polovine 19. veka doprinelo je Pravoslavno misionarsko društvo, nastalo 1865. godine na inicijativu mitropolita moskovskog Inokentija, koji je postao prvi predsednik ovog Društva. Svrha Društva je bila pomoć misijama i njihovim radnicima, kao i opšta koordinacija misionarskih napora Crkve. Sveruski misionarski kongresi – u Kijevu 1908. godine, u Kazanju i Irkutsku 1910. godine – imali su veliki značaj za podsticanje i usmeravanje misionarske delatnosti Crkve.

Širenje pravoslavlja dešavalo se i van teritorije Rusije. German sa Aljaske širio je pravoslavnu veru u Ruskoj Americi. Dela sv. ravnoapostolnog Nikolaja, arhiepiskopa japanskog, zahvaljujući kome se na japanskim ostrvima pojavila Pravoslavna Crkva. Sveti Inokentije, kasnije mitropolit moskovski, takođe je bio apostol Amerike.