Bogutovo Selo

Koordinate: 44° 40′ 15″ S; 18° 58′ 49″ I / 44.6708° S; 18.9803° I / 44.6708; 18.9803
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bogutovo Selo
Administrativni podaci
DržavaBosna i Hercegovina
EntitetRepublika Srpska
OpštinaUgljevik
Stanovništvo
 — 2013.311
Geografske karakteristike
Koordinate44° 40′ 15″ S; 18° 58′ 49″ I / 44.6708° S; 18.9803° I / 44.6708; 18.9803
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Bogutovo Selo na karti Bosne i Hercegovine
Bogutovo Selo
Bogutovo Selo
Bogutovo Selo na karti Bosne i Hercegovine
Ostali podaci
Pozivni broj+ 387 55

Bogutovo Selo je naseljeno mesto u opštini Ugljevik, Republika Srpska, BiH. Prema popisu stanovništva iz 2013. u naselju je živelo 311 stanovnika.

Naziv[uredi | uredi izvor]

Naziv sela potiče iz srednjeg veka, iz perioda srednjovekovekne Bosne, što pokazuju navodi Konstantina Jirečeka u delu Die Romanen Dalmateus gde kaže da je Bogoje Bogutović jedan od ljudi u Grnčarevu koje kralj Stefan Dečanski daje Dečanima da budu sokolnici, a Đuro Daničić u Rečniku iz književnih starina srpskih navodi da se pratilac Ostoje Paštrovića, poklisara Radoslava Pavlovića na Porti, zvao Bogut, što znači da je bio iz ovih krajeva, iz Zvornika ili Jablan Grada. Slično potvrđuje i Ćiro Truhelka u Glasniku Zemaljskog muzeja, tvrdeći da je Tvrdiša Bogutović bio Isabegov poslanik u Carigradu, što potvrđuje da je ime Bogut bilo uobičajeno u srpskom narodu i da su po njemu proizvedena porodična prezimena Bogutović. Iz ovaga se može zaključiti da je Bogutovo Selo bilo pod upravom Jablan Grada i da je bilo vlasništvo nekog velikaša Boguta, po kome je i dobilo ime.[1]

U narodu postoji predanje da su postojala tri brata, Bogut, Maleš i Uglješa, koji su bili vlasnici prostora od Baljka do Udrigova i da su po njima nastali nazivi Bogutovo Selo, Maleševci i Ugljevik.

U doba turske okupacije, zbog brojnih rečnih dolina naselje se zvalo Lab Deresi, što znači Dolina reka, ali se kasnijim naseljavanjem vratilo srednjovekovno ime. Jedno vreme se zvalo i Vučjak, po svom najvećem zaseoku Vučjaku, u čijim su šumama i gajevima obitavali veliki čopori vukova i drugih zveri.[2]

Pod ovim imenom Bogutovo Selo se prvi put spominje u austrougarskom popisu stanovništva 1880. godine, koje je izvršen nakon preuzimanja Bosne od Turaka i na osnovu koga se saznaje da je te godine u naselju bilo 145 kuća i 800 stanovnika Srba prvoslavne vere.[3]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Prema geografskom položaju Bogutovo Selo se može svrstati u podmajevičko, jer se nalazi na na samoj severnoj granici majevičkih pobrđa i južnoj granici Semberije. Smešteno je na prostoru južno od Bijeljine, u opštini Ugljevik. Graniči se sa Ugljevik Selom i Mezgrajom sa istočne i južne strane i Zabrđem, Maleševcima i TobuTom sa severne i zapadne strane, čijim obroncima teče reka Janja i prolazi magistralni put Bijeljina—Tuzla. Granica Bogutovog Sela počinje na ušću Ugljevičke reke u Janju, ispod brda Kose, ide prema zapadu uz korito reke Janje, između Zabrđa i Maleševaca, do Kamenite Kose, na tromeđi sa Tobutom. Odatle se penje uz Kamenitu Kosu prema Bandijeri, preko Hajdukovog Brda i Kikova na Mramorje, pa preko Ravnog Gaja na Jablan Grad, sa kojega se spušta u Mićića potok, sve do Ugljevičke reke i dalje njenim koritom do reke Janje. Sa južne i istočne strane ova granica razdvaja Trnačko, Mezgraju i Ugljevik od Bogutovog Sela, a korito Janje od Zabrđa, Maleševaca i Tobuta. Sve granice su prirodne, Janja, Ugljevička reka, Mićića potok kao vodotoci i Trnačko i Jablan Grad kao visovi.[4]

Klima[uredi | uredi izvor]

Klima za ovo područje je umerenokontinentalna, koju karakterišu kratke i oštre zime i duga i topla leta. Zima obiluje snežnim pokrivačem kada se temperatura spušta i do -20° u toku noći, dok su letnji dani sunčani i žarki, sa visokim temperaturama i toplim noćima. Prosečna temperatura je 11,2°, iako su temperaturna kolebanja u toku godine izrazita i variraju u pojedinim mesecima od 0,4° do 22°. Temperature iznad 22° nastaju polovinom juna pa sve do kraja avgusta kada počinje duga i blaga jesen koja traje sve do kraja novembra, a ponekad i duže. Prvi mrazevi se javljaju polovinom oktobra i u proleće do sredine aprila, što znači da lepi prolećni i letnji period traje od aprila do oktobra. Ovakva klima pogoduje gajenju raznih vrsta poljoprivrednih proizvoda, posebno žitarica i povrća, kao i voća, naročito jagoda i malina koje se gaje na plantažama i manjim površinama i na lošijem zemljištu.

Reljef[uredi | uredi izvor]

Reljef Bogutovog Sela je zatalasan, sa blago uzvišenim kosama, gde najviša brda imaju nadmorsku visinu oko 300 м (Kose 300 м, Prokos 295 м, Lukića ili Gavrića brdo 302 м). Vrhovi brda, posebno njihove severne strane su šumovite, dok su južne eskpozicije zasađene šljivom ili drugim voćem, a česte su livade i ispasišta za stoku. Zbog bogatih nalazišta uglja, na prostoru Bogutobog Sela je otvoren dnevni kop za eksploataciju koji služi za potrebe pogona termoelektrane,[5] pritom je došlo do izmene reljefa, posebno centralnog dela sela, pa se o stabilnosti reljefne slike teško može govoriti. Celokupna teritorija je brdovita, sa istaknutim prevojima Vučjaka i Prokosa na istoku, Suđenice i Lukića brda na zapadu. Iznad Bogutovog Sela i njegovih uzvišenja uzdižu se Jablan Grad (451 м) i Hajdukovoo Brdo (439 н), koji dominiraju područjem.

Vode[uredi | uredi izvor]

Jezero Sniježnica

Hidrografiju Bogutovog Sela obeležava slivno područje reke Janje, koja svojim srednjim tokom protiče ivicom sela, i u koju se sa desne strane ulivaju Lomski potok, Mezgrajica i Ugljevička reka, svi vodotoci iz Bogutovog Sela. U ove rečice i potoke slivaju se vode koje kao izvori i seoski kaptirani bunari, služe stanovništvu sela za snabdevanje vodom za piće i napajanje stoke, dok se kao tehničkom vodom i za zalivanje povrća služe vodom iz rečica i potoka. Reka Janja opasuje sela sa severne i zapadne strane i svojim vodotokom omeđuje seoski atar. Hidropotencijal Janje i njenih pritoka je iskorišćen za izgradnju veštačkog jezera Sniježnica, koje obezbeđuje potrebnu rezervu vode u toku godine za nesmetani rad Termoelektrane Ugljevik. Janja izvire ispod samog vrha Majevice (Banj Brdo 694 м) i uliva se u Drinu na koti od 105 м. Ukupna dužina korita iznosi 57 км. Zbog velike visinske razlike i kratke dužine korita, Janja ima bujičav vodotok velike brzine, pa se stalno i vidljivo ukopava u tle.[6] Kod velikih letnjih bujica izaziva poplave u poljima kroz koja teče i nanosi štete usevima. Ona je menjala svoje korito, odronjavajući mukatsku i maleševačku obalu sa obe strane, plaveći Lukića polja i prudove, nanoseći šljunak i pesak na oranički sloj. Velike poplave stvarale su se na ušću Mezgrajice u Janju tokom kišnih letnjih meseci.

U Bogutovom Selu postoje brojni lokalni izvori pitke vode i bunara. Na Mukati Stokanovac, Utrna, Hajdučka voda, Velin bunar, Ćirića voda i Tomin bunar, u Stankovićima Đokića bunar, Stojanovac i Buban voda, u Tomićima Mitrović bunar, Stiblište i Vodica, u Vidovićima Ambarine, Božina voda i Bojića voda, u Sarijama Baščica, Bukovac, Gradina, Lovačka voda, Stublić, Vićića bunar i vrelo, na Brđanima Točak, Pecka, Nikića voda, Kikanov izvor, Patina voda, Radenovac, Perića vodica, Stup, Pajića točak i Lukića voda, u Grabovcima Inđića voda, Đokina voda i Budin izvor, u Prokosu Pecka 1, Pecka 2 i Šundak voda, u Donjem Vučjaku Banjica, Jezero i Vodica, u Gornjem Vučjaku Santrač i Tešina voda i u Košarićima Bukovac, Pajića voda i Santrač.

Na Janji su postojale brojne vodenice, Novakova, Starka, Lukića vodenica, Korajka, Aleksina vodenica, Žerajića vodenica, a na Mezgrajici desetak manjih vodenica.

U toku 2003. godine počeli su radovi na izgradnji vodovoda u zaseocima Mukata i Stankovići. Na Lukića brdu je izgrađen rezervoar 100 м3 vode i sprovedena dovodna i razvodna mreža kroz ovaj deo Bogutovog Sela.[7]

Sastav zemljišta[uredi | uredi izvor]

Termoelektrana Ugljevik

Ispod pašnjaka, oranica i šuma leže debeli slojevi mrkog uglja koji su smešteni u istočnom delu sela, uglavnom ispod Vučjaka i Grabovca. Praktično polovina sela leži na kvalitetnom sloju mrkog uglja na zemljišnim dubinama, tako da će se iskopom i obimnijom eksploatacijom mnogo promeniti slika sela.

U geološkom sastavu preovladavaju miceonski slojevi krečnjaka, konglomerata i mrkog uglja koji kompaktno naležu i u svojim međuslojevima nemaju vodenih depoa, podzemnih jezera ili izdana. Zapadni deo Bogutovog Sela nema značajnijih ugljenih rezervi, tako da taj deo zadržava mogućnost daljeg razvoja poljoprivrede i stočarstva i sagledava objektivnu budućnost. Međutim, ovaj deo sela još nije rudarski definisan, mada do 2004. nije bilo interesa za širenje rudnika prema zapadu sela, odnosno zaseocima Mukata i Stankovići. Na istočnom delu Bogutovog Sela, u zaseoku Donji Vučjak, od 1980. godine se eksploatiše čista krečnjačka rizla, koja se prodaje u poljoprivredi za kalcifikaciju plovastog zemljišta ili se drobi i melje, te kao čisti krečnjak isporučuje za potrebe hemijske industrije, kao punila.[8]

Zemljište Bogutovog Sela je deo sembersko-mačvanske makroplavine, koja je nastala u postmarinskom periodu kao zaleđe aluvijalne ravni doline reke Drine i koja zahvata ravan na nadmorskoj visini od oko 200 м. To je viša terasa od semberske, čija je nadmorska visina 100 м. Pojedini slojevi bitno se razlikuju u profilu, što se posebno odnosi na naslage gline i krečnjaka. Semberija i Podmajevica predstavljaju aluvijum nekadašnjeg Panonskog mora i slivnih rečnih korita koji su posle povlačenja, naplavinama, nanosili sa okolnih brda šljunak, pesak i mulj i stvarali zaravni i plodno zemljište. Da je Bogutovo Selo bilo deo nekadašnjeg mora, govore nalazi morskih ljuskara i školjki u brdima na Kosama i Vučjaku, gde se eksploatiše krečnjačka rizla, i u majdanima, gde se kopa meki krečnjački kamen od kojeg seljaci prave kuće. Školjke su vrlo krupne i potpuno urasle u naslage krečnjaka. Zastupljeni su čisti sedimenti slojevi koji su hiljadama godina, erozijom potoka i Janje, stvorili aluvijalne površine i naplavine koje danas predstavljaju plodno zemljište. U centralnom delu sela preovladavaju gline, sionica na pobrđima i dolinske gline uz vodotokove Janje. Odnos aluvijalnih zemljišta prema sionicama je znalajan, jer je Bogutovo Selo bez većih ravnica i izrazitih uzvišenja i grebena, a glinovito zemljište na krečnjačkoj podlozi pogoduje gajenju voća, posebno šljiva, krmnih bilja i žitarica. Ograničeni humusni sloj je tanak, pa se obavlja plitko oranje plugom kako se ne bi oštetio korisni i urađeni humusni sloj.

Većina oraničkih površina nastala je krčenjem šuma, tako da krčevine imaju male parcele, najviše do jednog hektara u proseku i preovladavaju manji posedi sa mnogo međa koji su nastali deobom.[9] Izgradnjom rudnika Bogutovo Selo poljoprivredno zemljište je znatno smanjeno, uništeno i nestalo, pa su postojeće površine izuzetno redukovane. Poljoprivredno zemljište u Bogutovom Selu kreće se od druge do osme klase, pa su i seoski prihodi od njega osrednji. Uglavnom se seju i proizvode žitarice za vlastite potrebe seoskih domaćinstava, i to pretežno kukuruz, koji se koristi za ishranu stoke. Pošto se pšenica koristi isključivo za ljudsku ishranu, vlastita proizvodnja je nedovoljna pa se kupuje u Semberiji, odnosno na pijaci u Bijeljini. Pored pšenice, seju se raž, ječam i ređe zob, koji se upotrebljava kao stočna hrana. Najplodnije zemljište nalazi se na zapadnoj ivici sela. To su Lukića polja i prudovi uz korito Janje, a obuhvataju kompleks oko 70 hektara. Te oranice najviše klase daju maksimalne prinose, a pogodne su za sejanje pšenice zbog ravnog terena i mogućnosti upotrebe mašina i kombajna za žetvu.[10]

Šume[uredi | uredi izvor]

Šume su kao i zemljište, uglavnom su u privatnim rukama. Sve je oduvek u vlasništvu meštana, pa je državnih šuma malo. Šume su mešovitog tipa, hrast, bukva, grab i bagrem, a uz reku Janju postoje i manji kompleksi vrbe, topole i johe. Kod ovih mešovitih šuma, na većim visinama, oseća se uticaj kontinentalne klime. Šume su isključivo lišćarske, jer niska nadmorska visina ne omogućava prirodni rast četinarima. U Bogutovom Selu ima ukupno 471 hektar zemljišta pod šumom, od čega u privatnom vlasništvu 404 hektara. Značajne šumske površine su Kose, Gajevi, Mramorje, Osoje, Trnješnjaci i Bareši. Nema mnogo visokih šuma i čistih sastojina. Hrastove šume su posečene prilikom izgradnje pruge za Mezgraju, jer su se od ovog kvalitetnog drveta rezali pragovi za prugu. Preovladavaju šume panjače, naročito kod grabovih i bukovih šuma tako da većih šumskih kompleksa nema. Šumsko drvo, posebno hrastovo i jasenovo, upotrebljava se kao građevinski materijal za izgradnju kuća i drugih objekata, a manje kvalitetno drvo za ogrev. U periodu naseljavanja Bogutovog Sela u 18. veku, zemljište je bilo pokriveno gustim i kvalitetnim hrastovim, grabovim i bukovim šumama koje su krčene i proređene, a postojeće značajne površine zauzimaju bagremove šume koje se ponegde i namenski sade ili rastu po kosinama i lošijim parcelama.[11] Najkvalitetnije drvo je hrast, koje se posebno čuva u seoskom domaćinstvu i vrlo nerado seče.

Uređenost i saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Bogutovo Selo je imalo ukupnu površinu od 2.172,83 hektara i sastojalo se od deset zaselaka koji su se nalazili jedan na drugi od severa prema jugu. Zaseoci su Vučjak (Gornji i Donji), Brđani, Košarići, Grabovci, Sarije, Tomići, Vidovići, Stankovići i Mukata. Ukupna dužina sela od istoka prema zapadu, odnosno od Ugljevika do Maleševaca iznosi 6 км, a od severa prema jugu, odnosno od Zabrđa do Mezgraje 4 км. Selo se nalazi na dva veća trokraka prevoja, Vučjak—Grabovici—Brđani i Lukića brdo—Suđenica—Trešnjici. Po istočnim i zapadnim ivicama sela, a posebno po sredini, protežu se doline rečica Ugljevičke reke, Mezgrajice i reke Janje, tako da je Bogutovo Selo nagnuto prema severu i severozapadu jer se njegova južna strana oslanja na majevičke obronke Jablan Grad i Hajdukovo Brdo, odnosno Trnačko. Kotlina Mezgrajice seče selo na dva dela iznad kojih se uzdižu prevoji Gornji Vučjak i Mukata, tako da ti prevoji, u oba slučaja, čine trokraku uzdignutu reljefnu i orografsku formu. Na najvišim kotama Bogutovog Sela nalaze se zaseoci Mukata, Stankovići i Vučjak, dok se ostali nalaze na prevojima, kosinama i udolinama.[12]

Bogutovo Selo ima dobro rešen spoljni saobraćaj i glavne prilaze, dok su saobraćajnice unutar sela tvrdi makadamski i meki poljski putevi. Unutrašnji seoski putevi nemaju potrebne gabarite i konsttrukciju za teški saobraćaj, ali su relativno pogodni za komuniciranje zaprežnim vozilima i traktorima, pa i ostalim vozilima kojima nije potreban asfaltni kolovoz. Seoski zaseoci su međusobno dobro povezani i nema kuće do koje ne dolazi makadamski put. Ponegde uz veća brda prema šumama, još postoje meki makadamski putevi, koji su upotrebljivi samo u letnjim mesecima, ali su teško prohodni u jesen, kada su najpotrebniji za izvlačenje ubranih useva i ogrevnog drveta za zimu. Putevi koji povezuju selo sa magistralnim putem Bijeljina—Tuzla su Mezgraja (Gajići)—Ugljevik—Obrijež, Sarije—Bare—Donje Zabrđe i Vučjak—Bare—Stankovići—Mukata (Vikend naselje)—Maleševci.

U drugoj polovini 20. veka izgrađena su dva kolska betonska mosta na reci Janji, kojima je Bogutovo Selo povezano sa magistralnim putem, a 1976. godine u Lukića poljima izgrađen je pešački viseći most za prelaz preko Janje, između Bogutovog Sela i Maleševaca. Selo je ovim mostom povezano sa magistralnim putem za Ugljevik i Bijeljinu, a raspona je 28 м. Drveni most preko Mezgrajice je izgrađen 1965. godine, ali je kasnije prenesen u Peljave. Samodoprinosom meštana zaseoka Mukata, uz pomoć termoelektrane, izgrađen je betonsko-čelični kolski most na Janji, koji povezuje zapadni deo Bogutovog Sela i Mukatu magistralnim putem za Ugljevik i Bijeljinu.[13]

Kroz selo dolinom Mezgrajice je 1938. godine, izgrađena železnička pruga uskog koloseka (75 цм), koja je povezala Bijeljinu sa rudnikom uglja u Mezgraji, odakle se preko Save odvozio ugalj potrošačima. Na ovoj pruzi u selu su bile dve stanice, Pecka i Bare, gde je voz stajao da primi putnike i đake, koji su putovali u Ugljevik i Bijeljinu na pijacu i u škole. Ova pruga je ukinuta izgradnjom rudnika i termoelekrane 1980. godine.

Ukupna dužina seoskih makadamskih puteva iznosi 25 км. Popravljaju ih i održavaju meštani, a pomoć im pruža i opština dajući im šljunak i tucanik za nasipanje puteva. Godine 2004. planirano je asfaltiranje glavnih puteva u selu, ali radovi nisu započeti zbog nerešenih imovinsko-pravnih odnosa.[14]

Istorija[uredi | uredi izvor]

U periodu vladavine Rimskog carstva Balkanom, pa i Semberijom i Majevicom, značajno je unapređena teritorija i život na njoj, formirane su nove kulturne i civilizacijske navike kod postojećeg stanovništva, izgrađene saobraćajnice od Jadranskog mora prema severu, dolinama Drine, Bosne, Vrbasa i Une prema Savi, i dalje preko Save i Dunava. Iz ovog perioda, na prostoru Majevice i Semberije, ostali su tragovi kao što su tvrde putne komunikacije, temelji bivših građevina i materijalni ostaci u vidu opeke, grnčarije i metalnog oruđa. Najviše ostataka je pronađeno u Semberiji, jer je ovo područje bilo granično između rimskih provincija Ilirika i Panonije, pa su i delatnosti kojima su se Rimljani bavili više vezane za obradu poljoprivrednog zemljišta i njeno modernizovanje, a manje za stočarstvo, kojim se bavilo zatečeno varvarsko stanovništvo u planinskim područjima. Pošto je planina Majevica bila potpuno obrasla šumom, Rimljani u njoj nisu gradili naselja niti razvijali značajne privredne delatnosti, izuzev eksploatacije soli na južnim obroncima planine, na prostoru današnje Tuzle, zbog čega je ova oblast i dobila naziv Soli. Na severnim padinama Majevice nađeni su ostaci u vidu rimskog metalnog novca, koji je otkriven u selu Tobutu.[15] U Bogutovom Selu nisu nađeni ostaci iz rimskog perioda, iako postoji mogućnost da je preko naselja vodio drum, koji je išao sa vrha Udrigova prema severu, na ušću Drine u Savu, i dalje prema Sirmijumu. Granica između Panonije i Ilirika je išla je vrhovima Majevice ili njenim severnim pobrđima, pa je prostor Bogutovog Sela pripadao Panoniji. Zbog unutrašnjih slabosti i trvenja, raspad Rimskog carstva je počeo krajem 4. veka, kada su ga počeli napadati hunska plemena sa istoka i Goti sa severa Evrope.[16]

Ostaci Jablan Grada

Naseljavanje Balkanskog poluostrva Slovenima započelo je 602. godine. Tada su ogromne mase Slovena došle do Dunava na čijoj levoj strani su bile ulogorene skoro 40 godine. Nakon smrti vizantijskog cara Justinijana, koji je velikim brojem utvrđenja dugo sprečavao prelazak Slovena preko Dunava, provalila je slovenska masa na prostor Balkana, i u periodu od svega petnaestak godina zauzela prostor Jadranskog primorja, Bosne, Srbije, Bugarske i Grčke sve do Atine, te zaposela Balkan etničkim slovenski elementom. Paralelno sa Slovenima, došli su i Avari koji su pokušavali da osvoje Carigrad. Opsedali su ga šest meseci, ali nisu uspeli i napustili su borbu. Oni su kao jači ratnički narod vladali ovim područjem i ugrožavali zapadnu Evropu sve do kraja 8. veka, kada je vojska Karla Velikog uništila avarski kaganat. Krajem 8. i početkom 9. veka, počinju da se razvijaju samostalne slovenske županije i državice, čije formiranje su sprečavale najezde hunskih plemena, koja su u velikom naletu zauzeli najznačajniji deo Panonske nizije i formirali samostalnu hunsku državu, kasnije Mađarsku. Njihova država se brzo razvijala i širila, tako da je vladala prostorima severno od Save i Dunava[17] sve do 17.veka, pa je pod njenu vlast često potpadalo Podrinje, posavina i Majevica. Vlast nad ovim krajevima se stalno menjala između Srpske despotovine, Ugarske kraljevine i Bosanske države. U tom periodu naročito su se razvili grad Zvonik (Zvornik) na istočnom delu Majevice uz Drinu, grad Srebrenik na zapadnom delu Majevice i gradska utvrđenja sa podgrađima Teočak i Jablan-Grad, koji svojim visokim kotama obeležavaju južnu granicu Bogutovog Sela. Kao glavni grad ove široke teritorije Zvornik se prvi put spominje 1412. godine, kada se mađarski kralj Žigmund sa vojskom nalazio u njegovoj okolini. Najstariji dubrovački pisani izvori o postojanju naselja Zvornik spominju se u jednoj bosanskoj povelji 1423. godine, gde see ističe da Zvornik pripada Usori. Nešto kasnije, 1453. godine, u despotskoj tituli Đurđa Brankovića, Usora se označava kao njegova župa, a Jireček je tvrdio da je Branković samo držao Zvornik i Teočak sa okolinom. Pod današnjim imenom Zvornik se prvi put pominje 1519. godine u ugovoru o miru koji su međusobno sklopile Ugarska i Turska, i koji je trajao svega tri godine. Tokom celog srednjeg veka, grad je nosio ime Zvonik,[18] i pod tim imenom se spominje sve do 17. veka. Među prvim gospodarima Zvornika spominju se braća Vukašin i Vukmir Zlatonosović, knez i vojvoda župe Zvornik, koja je u širem smislu pripadala oblasti Usori. Njihovi posedi su bili veliki i obuhvatali su skoro celu severoistočnu Bosnu. Na severu prema Ugarskoj, granica poseda je išla linijom Šepak—Teočak—Donja Tuzla—Gračanica, a na zapadu i jugu linijom Gračanica—Kladanj—Vlasenica—Javor planina, odnosno do zemlje Pavlovića. Zbog velikog privrednog značaja ovog područja i važnog geografskog položaja samog grada, dubrovački trgovci i zanatlije su imali u njemu svoja imanja, zanatske radionice i trgovinu, odnosno svoje kolonije u kojima se obavljala celokupna privredna delatnost i od koje su gospodari grada imali velike koristi.

Srednjovekovni nadgrobni spomenici

S obzirom da je Panonijom vladala Ugarska, a severozapadnim delom Balkanskog poluostrva Kraljevina Bosna i Srpska despotovina, Majevica je predstavljala veoma važno strateško uporište svakoj od ovih država, pa su se neprekidno smenjivale na tom području, gradeći svoja utvrđenja i odbrambene kule. Zbog toga Majevica nikada nije pripadala baštini neke poznate feudalne porodice, nego je bila izdeljena između Kotromanića, Dinjičića[19] i Zlatonosovića sve do 1435. godine kada je potpala pod ugarsku vlast. Osvojivši majevačke prevoje, Ugarska je pristupila obnovljanju utvrđenja i njihovih podgrađa, pri čemu je najveći značaj dala Teočaku, Srebreniku i Sokolu na Trebavcu kod Gračanice. Teočak se prvi put pominje 1432. godine, kao utvrđenje iznad rečice Tavne, koju ugarski kralj, kao svoj posed, poklanja srpskom despotu Đurđu Brankoviću u sklopu ostalih delova severoistočne Bosne. Kralj Žigmund je Teočak ustupio Srpskoj despotovini, pa je u njemu 1452. godine boravio sam despot Đurađ. Od 1464. do 1510. godine u Teočaku su stolovala dvojica bosanskih vladara, Matija Vojisalić, koga su Turci postavili da u njihovo ime, odmah po osvajanju ovog područja, vlada Bosnom, a jedno vreme, kada je Ugraska odvojila Srebrenicu od Srbije, u Teočaku je boravio ugarski namesnik Nikola Iločki, odakle je ovim područjem upravljao kao vazal. U poslednjim decenijama pred pad Bosne u turske ruke, ivot se odvijao i u Jablan Gradu, najvećem uzvišenju iznad Bogutovog Sela.[20]

Pod turskom vlašću[uredi | uredi izvor]

Padom Jajca pod turskom včašću, bosanska država ja 1463. godine izgubila samostalnost. Turci su je podelili po uzoru na zatečenu administrativnu podelu teritorija na četiri oblasti. Semberija i Majevica su pripadale oblasti Pavlovića (vilajet Pavli) i zadržali su postojeće granice feudalnih poseda, Pavlovića, Kovačevića i Herceg Stjepana.

U teritorijalnom okviru Bosanskog sandžaka nije bilo u početku obuhvaćeno područje severoistočne i severne Bosne, odnosno njenih srednjovekovnih župa Soli i Usore, jer ovi predeli još uvek nisu bili osvojeni u celosti već su ih držali Ugari, u okviru svoje Srebreničke banovine.

Padom Srpske despotovine i osvajanjem Srebrenice i Zvornika 1462. godine, ovo područje se pripaja Smederevskom sandžaku, zajedno sa srednjim Podrinjem, a mala administrativno upravna jedinica na bosanskoj strani dobija naziv Srebrenički kadiluk. Ovaj kadiluk sa sedištem u Srebrenici nalazio se u sklopu Smederevskog sve do 1480. godine kada je osnovan Zvornički sandžak. On se polako širi prema severu i severozapadu i početkom 16. veka se satoji od 31 nahije, od kojih sa desne strane Drine bilo deset, a sa leve dvadesetjedna nahija. Turci su 1528. godine načinili popis Zvorničkog sandžaka. Iz popisa se vidi da je u nahiji Završ zabeleženo devet sela,[21] a u nahiji Teočak jedanaest sela. Bogutovo Selo nije zabeleženo jer je bilo pusto i napušteno. Pošto je bilo prethodno naseljeno, očigledno se starosedelačko stanovništvo razbežalo ili bestalo u ratovima, prilikom turskog osvajanja, a najverovatnije je izbeglo preko Save u Ugarsku, što potvrđuje turski popis iz 1533. godine, u kome su teritproje Podmajevice i Semberije bile gotovo prazne. U narednih dvadesetak godina ovaj prostor se postepeno naseljavao, tako da je na turskom popisu iz 1548. godine, novoosnovana Bijeljinska nahija imala dvostruko više pravoslavnih od muslimanskih kuća, tj. 554 pravoslavnih kuća. Stanovništvo su uglavnom činili vlasi-stočari i Srbi koji su se doseljavali iz južne Srbije i Stare Raške. U turskim popisima, a naročito popoisu iz 1548. godine, pominju se brojna majevička i pomajevička sela kao što su Lopare, Tobut, Priboj, Vukosavci i Trnačko, a popisom iz 1572. godine spominju se i konkretna imena pojedinih stanovnika tih sela. Popisom iz 1548. godine u nahiji Teočak je popisano četrnaest sela: Rudine (Srednji Lokanj), Vrh Lokanj, Gornji Lokanj, Branjevo, Donja Palica, Gornja Palica, Orahovo Selište, Suho Polje, Bjeloševac.[22] Lebderesi (Bogutovo Selo ili Ugljevik), Trnova, Lukova, Orahova i Banjica. Selo Lebderesi je najverovatnije Bogutovo Selo, jer je ono najbliže i najviše okruženo rekom Janjom i njenim najvećim pritokama, što objašnjava i sam turski naziv lebderesi što znači dolina reke. Oko 1551. godine stigla je carska zapovest u Zvornik iz Jedrena, u kojoj se navode i podaci da dolaze bezemljaši iz drugih sandžaka i naseljavaju se u zvorničkom kraju, a 1552. godine se spominje Zvornička mitropolija i sukobi sa turskim vlastima oko krštavanja i pokrštavanja doseljenog stanovništva u ovu oblast. Austrijski vojni sveštenik Rudolf Bzenski iz Češke, obilazeći ove krajeve u zimu 1688/69. godine, pored ostalog, navodi da pravoslavni svet mnogo posti pred velike praznike, a uz taj post pije neumereno pivo i rakiju, a pivo pravi od prosa. Takođe, on navodi da su Turci opsedali Zvornik 10. juna 1689. godine, da se iz njega povukla austrijska vojska i da su tada iseljeni njegovi pravoslavni stanovnici koji se već naredne godine spominju u Budimu.

Nakon povlačenja turske vojske posle poraza pod Bečom, front se zaustavio na reci Savi i severnim padinama Majevice, gde su vođene borbe oko osvajanja gradova Zvornika i Bijeljine i granica je pomerana od korita Save prema Majevici i vraćana u više navrata.[23] Turci definitivno gube svoje pozicije u Srednjoj Evropi posle Požarevačkog mira i svoje granice učvršćuju na Savi i Dunavu, zadržavajući Balkansko poluostrvo u sastavu svog carstva.

Na etničku strukturu i brojno stanje stanovništvaza vreme za vreme turske okupacije u Bosni, Semberiji i Majevici, uticali su mnogi činioci, a posebno doseljavanje i iseljavanje, nerodne godine, veliki zulumi i teški nameti, svakojaka nasilja i progoni, odvođenje stanovništva u ropstvo, uzimanje danka u krvi, ustanci i ratni meteži, teški kmetski odnosi, prisilno premeštanje stanovništva, stalni ratni pohodi i prolazi vojske, svojevoljne migracije i metastazička kretanja, građanski ratovi i uopšte nesređene i teške socijalne, ekonomske, političke i privredne prilike. U ovim nesređenim prilikama najviše su stradali Srbi pravoslavci čija je populacija bila neprestano ugrožena odvođenjem najbolje muške dece u janičarske redove, svake četiri godine, putem „danka u krvi”,[24] zarobljavanjem muškog i ženskog odraslog stanovništva i odvođenjem na pijacu robova u Gabelu i druge trgove, gde su se odvodili u druge zemlje. Đorđe Pejanović navodi da je za vreme upada austrijskog vojvode Perčinlije 1690. godine u Bosnu, odvedeno iz oblasti Soli preko tri hiljade ljudi, a nakon velikog pohoda princa Eugena Savojskog na Bosnu preko 40.000 ljudi je napustilo ovo područje i nastanilo se preko Save u Ugarsku i druga prekosavska podrčja. Stanovništvo Semberije i Majevice je stradalo i provalom princa Badenskog preko Save u Bosnu, kao i u drugim ratovima i bunama koje su podizane protiv turske vlasti od strane hrišćanskog življa, što je prouzrokovalo populacionu stagnaciju i dovodilo je do demografske erozije. Ovakva dinamična pomeranja na Majevici i u Podrinju, kao graničnom području između dve civilizacije, evropsko-hrišćanske i orijenntalno-islamske, dovešće do zaostajanja svih oblika razvoja, privrednog, kulturnog i demografskog. Pored ratnih, i druge okolnosti su uticale na stagnaciju prirasta stanovništva na ovom prostoru u viševekovnom periodu turske vladavine, a odnose se na dugogodišnje epidemije zaraznih bolesti, nerodne i gladne godine i nemogućnost uspostavljanja stabilnijeg privredno-ekonomskog poretka.[25] U takvim kriznim periodima stanovništvo se proređivalo i smanjivalo i pored visokog prirodnog priraštaja.

Hrišćansko stanovništvo sa ovog područja je prema istraživanjima dinarskog porekla, a njegovo premeštanje prema ovim krajevima je trajalo skoro puna dva veka. Uglavnom, to su bili stočari iz Hercegovine koji su dobrovoljno naseljavali pusta područja Majevice, Podrinja, Posavine i Semberije, krećući se skoro uvek istim pravcem u potrazi za novim i nezauzetim ispasištima i plodnim oranicama. Doseljenikci su bili srpskog etničkog porekla, pa nije bilo većih promena u etničkom karakteru stanovništva na Majevici i u drugim krajevima Podrinja. Pravoslavno srpsko stanovništvo najviše je naseljavalo Majevicu i Semberiju u drugoj polovini 17. veka. Prema Milenku Filipoviću, u tom periodu najviše stanovništva je došlo iz istočne Hercegovine, Crne Gore i jugozapadne Srbije, i da se to naseljavanje produžilo sve do polovine 19. veka.[24] Pouzdanih podataka o broju doseljenih stanovnika pravoslavne vere na Majevicu i u Semberiju nema, jer popis nije vršen, ali francuski vojni izaslanik u Bosni Somet de Fose navodi da je početkom 19. veka u Bosni bilo 500.000 „Grka”, odnosno pravoslavnih, mnogo više nego katolika i skoro isto kao i muslimana. Opustela teritorija Majevice i Semberije naseljavana je u 18. i 19. veku na dva načina, spontano i organizovano. Prvi načina je tekao kao posledica ratova između Turaka i Hercegovaca i Crnogoraca u istočnoj Hercegovini i Crnoj Gori. Ti ratovi su dovodili do velikog pogroma stanovništva, naročito muškaraca i dovodili do iseljavanja u Ameriku i druge krajeve Bosne i Srbije. Na iseljavanje su uticali i sušne i gladne godine, zarazne bolesti i visok natalitet stanovnika u istočnoj Hercegovini i Crnoj Gori. Taj spontani i prisilni način se u narodu zove „bježanija”, a njoj su doprinosili i lični, pojedinačni sukobi i ubistva turskih silnika, nakon čega je izvršilac ubistva bežao u dalje krajeve.[26]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Prvi naseljenici su imali brojno potomstvo, pa se od 1735. godine do prvog austrougarskog popisa 1880. godine razvilo u veliko selo. Selo je bilo dobro naseljeno sa gustinom od 3,8 stanovnika po kući. Najveći broj je iznosio 6,47 stanovnika po kući pri popisu iz 1940.godine. U tom periodu nije bilo nikakvog iseljavanja jer je ekonomija sela bila dobra, a natalitet visok. Zbog izgradnje rudnika selo je većim delom iseljeno pa je na popisu 1991. godine zabeležen značajan pad u broju stanovnika.[27] Prema popisu iz 2013. godine u ovom naselju je živelo 311 stanovnika, a naselje je uglavnom naseljeno Srbima.

Nacionalnost[28] 2013.[29] 1991. 1981. 1971. 1961.
Srbi 305 (98,1%) 494 (99%) 1.974 (94,5%) 2.600 (100%) 2.604 (99,8%)
Jugosloveni — 3 (0,6%) 109 (5,2%) — —
Muslimani — 1 (0,2%) 1 (0,05%) — —
Hrvati — — 1 (0,05%) — 5 (0,2%)
Bošnjaci 1 (0,3%) — — — —
ostali 5 (1,6%) 1 (0,2%) 3 (0,1%) — —
Ukupno 311 499 2.088 2.600 2.609
Demografija[28]
Godina Stanovnika
1961. 2.609
1971. 2.600
1981. 2.088
1991. 499
2013. 311

Rodovi[uredi | uredi izvor]

U Bogutovom Selu su 2000. godine po zaseocima živele sledeće familije:

Mukata: Lukići, trinaest kuća i slave Nikoljdan. Nikolići, četiri kuća i slave Nikoljdan. Đokići, dve kuće i slave Nikoljdan. Golubovići, šest kuća i slave Aranđelovdan. Nikolići (Stevanići), tri kuće i slave Jovanjdan. Ćirići, pet kuća i slave Jovanjdan. Todorovići, dve kuće i slave Arlijevdan. Spasojevići, pet kuća i slave Jovanjdan.[30] Mijići, jedna kuća i slave Mratinjdan. Mićići, jedna kuća i slave Nikoljdan.

Stankovići: Gajići, osam kuća i slvve Nikoljdan. Ristići, dve kuće i slave Đurđic. Lazići, jedna kuća i slave Mratinjdan. Mijići, četiri kuće i slave Trojice.[31] Perići, četiri kuće i slave Trojice. Lazići, četiri kuće i slave Mratinjdan. Todorovići, tri kuće i slave Arlijevdan. Krstići, jedna kuća i slave Nikoljdan. Vićići, četiri kuće i slave Arlijevdan. Pajići, jedna kuća i slave Trojice. Markovići, tri kuće i slave Arlijevdan. Pavlovići, tri kće i slave Ilino. Mijići, četiri kuće i slave Ilino. Ristići, tri kuće i slave Jovanjdan. Đokići, osam kuća i slave Jovanjdan.[32] Vićići, tri kuće i slave Trojice. Radovanovići, dvanaest kuća i slave Lazarevdan.

Vidovići: Krstići, šest kuća i slave Nikoljdan. Radovanovići, šest kuća i slave Nikoljdan. Lukići, jedna kuća i slave Nikoljdan. Todorovići, tri kuće i slave Nikoljdan.[33] Krstići, jedna kuća i slave Nikoljdan.

Brđani: Perići, deset kuća i slave Jovanjdan. Simići, šest kuća i slave Jovanjdan. Pajići, jedna kuća i slave Trojice. Đurići, devet kuća i slave Jovanjdan. Vićići, dve kuće i slave Jovanjdan. Stanojevići, dve kuće i slave Aranđelovdan. Todorovići (Kajganići), pet kuća i slave Jovanjdan.[34] Perići, jedna kuća i slave Jovanjdan. Milutinovići, jedna kuća i slave Jovanjdan. Mićići, dve kuće i slave Jovanjdan. Radovanovići, jedna kuća i slave Jovanjdan. Novakovići, četiri kuće i slave Jovanjdan. Lukići, osam kuća i slave Jovanjdan. Nikići, jedna kuća i slave Mratinjdan.

Sarije: Jovanovići, jedna kuća i slave Nikoljdan. Vićići, jedna kuća i slave Lazarevdan.[35] Stojanovići, jedna kuća i slave Nikoljdan. Radovanovići, dve kuće i slave Nikoljdan. Petrovići, pet kuća i slave Nikoljdan. Josipovići, jedna kuća i slave Tomondan. Milovanovići, četiri kuće i slave Nikoljdan. Manojlovići, tri kuće i slave Nikoljdan. Despotovići, dve kuće i slave Đurđevdan.[36]

Donji Vučjak: Radovanovići, devet kuća i slave Lazarevdan. Savići, jedna kuća i slave Savindan. Naćići, jedna kuća i slave Nikoljdan. Cvjetinovići, četiri kuće i slave Nikoljdan. Tomići, jedna kuća i slave Đurđevdan.[37] Stevići, pet kuća i slave Lazarevdan. Simeunovići, dve kuće i slave Lazarevdan. Novakovići, jedna kuća i slave Lazarevdan. Mirkovići, četiri kuće i slave Lazarevdan. Đukići, dve kuće i slave Stjepanjdan. Petrovići, dve kuće i slave Stjepanjdan.[38]

Prokos: Nikići, četrnaest kuća i slave Mratinjdan. Pajići, jedna kuća i slave Trojice. Dragići, trinaest kuća i slave Trojice. Mitrovići, jedna kuća. Lazići, dve kuće i slave Mratinjdan.[39]

Familije po zaseocima, koje su se preselile u Ugljevik:

Mukata: Lukići, tri kuće.[31]

Stankovići: Ristići, tri kuće.[33]

Vidovići: Todorovići (Jelkići), jedanaest kuća i slave Nikoljdan. Lazići, jedna kuća i slave Đurđic. Mirići, četiri kuće i slave Nikoljdan. Marjanovići, osam kuća i slave Nikoljdan. Milovanovići, tri kuće i slave Nikoljdan.[40]

Tomići: Todorovići, šest kuća i slave Aranđelovdan. Miljanovići, osam kuća i slave Aranđelovdan. Mitrovići, jedanaest kuća i pet kuća u Tobutu, slave Đurđevdan. Radovanovići, osam kuća i slave Đurđevdan. Grujičići, dvanaest kuća i slave Đurđevdan.[41]

Grabovci: Simići, dve kuće i slave Aranđelovdan. Mićići, četiri kuće i slave Jovanjdan. Jovići, šest kuća i slave Aranđelovdan. Stanojevići, tri kuće i slave Aranđelovdan. Radovanovići, sedam kuća i slave Jovanjdan. Vićići, četiri kuće i slave Đurđevdan. Lazarevići, jedna kuća i slave Nikoljdan. Stevanovići, sedam kuća i slave Lučindan. Simikići, tri kuće i slave Mratinjdan.[42] Đukići, osam kuća i slave Jovanjdan. Todorovići (Kajganići), šest kuća i slave Jovanjdan.

Košarići: Obradovići, šest kuća i slave Lazarevdan. Simikići, dvadesetdevet kuća i slave Mratinjdan. Radovanovići, sedam kuća i slave Miholjdan.[43] Đokoći, dve kuće i slave Mratinjdan. Dokići, jedna kuća i slave Mratinjdan. Tešići, tri kuće i slave Mratinjdan. Lazići, dve kuće i slave Mratinjdan. Božići, pet kuća i slave Mratinjdan. Pajići, šest kuća i slave Trojice. Benovići, dve kuće i slave Trojice. Petrovići, jedna kuća i slave Mratinjdan. Lazići, sedam kuća i slave Stjepanjdan. Novakovići (Jeftići), četiri kuće i slave Stjepanjdan.[44] Milivojevići (Savići), sedam kuća i slave Jovanjdan.[34]

Sarije: Vićići, dve kuće. Stojanovići, četiri kuće. Petrovići, jedna kuća. Josipovići, tri kuće. Milovanovići, šest kuća.[36] Manojlovići, osam kuća. Despotovići, tri kuće.

Gornji Vučjak: Markovići, sedam kuća i slave Nikoljdan. Stavanovići, sedam kuća i slave Stjepanjdan. Mićanovići, jedanaest kuća i slave Nikoljdan. Stojanovići, četiri kuće i slave Nikoljdan. Lazići, jedna kuća i slave Stjepanjdan. Đukići, tri kuće i slave Stjepanjdan. Milovanovići (Cvatkići), pet kuća i slave Đurđevdan.[45] Tomići, tri kuće i slave Lazarevdan. Ignjatovići, tri kuće i slave Nikoljdan. Đurići, tri kuće i slave Lučindan. Petričevići, jedna kuća i slave Đurđevdan.[37]

Donji Vučjak: Petrovići, dve kuće i slave Stjepanjdan. Đukići, četiri kuće i slave Stjepanjdan. Radovanovići, četiri kuće i slave Lazarevdan.[38] Mirkovići, dve kuće i slave Lazarevdan. Simeunovići, jedna kuća i slave Lazarevdan.[39]

Prokos: Nikići, dve kuće. Simikići, pet kuća. Novakovići, četiri kuće. Pajići, četiri kuće.[46]

Jezik[uredi | uredi izvor]

U Bogutovom Selu se govori srpskim jezikom štokavskog narečja i ijekavskog izgovora. To je govor istočne Hercegovine koje je prenet u doseljene krajeve. Reči koje se danas upotrebljavau u Hercegovini i Crnog Gori, kao i način njihovog izgovaranja, a posebno naglašavanja u sklopu rečenice, ne mogu se na isti način izgovarati u Bogutovom Selu, iako je stanovništvo poreklom iz istočne Hercegovine iil Crne Gore. Nekada, pre dva i po veka, kada se stanovništvo doseljavalo u ove krajeve, svi su govorili na isti način. U tom nekadašnjem jeziku ima mnogo arhaizama i neobičnih izraza koji su se tokom vremena izgubili[47] kod stanovnika Bogutovog Sela i poprimili mekše i rastegnutije oblike, ali se u celosti zadržao ijekavski izgovor. U prethodnom periodu u govoru je bilo mnogo više turcizama, germanizama, mađarizama kao i provincijalizama. Danas se govor sela približno ili skoro izjednačio sa književnim jezikom.[48]

Religija[uredi | uredi izvor]

Crkva Svete Petke Paraskeve u Novom Ugljeviku

Stanovništvo Bogutovog Sela je pravoslavne veroispovesti od samog njegovog osnivanja i naseljavanja iz južnih dinarskih krajeva, Hercegovine i Crne Gore, polovinom 18. veka. Za vreme turske okupacije o izgradnji pravoslavnog hrama u selu se nije moglo govoriti, pošto turska vlast to nije dozvoljavala jer je postojala već izgrađena crkva u Gornjem Zabrđu, čiji sveštenik je istovremeno bio bogutovački paroh. Dolaskom nove austrougarske vlasti bili su stvoreni uslovi za izgradnju, ali se verska služba i dalje obavljala u drugim parohijama. Bogutovo selo je teritorijalno prostrano, dugačko oko 6 км i postavljeno na jednoj dolini i dva uzvišenja, Mukati i Vučjaku, pa je zbog velike razbijenosti i udaljenosti kuća jedne od druge, sveštenicima posao bio veoma otežan. Stanovnici Mukate su u više navrata tražili da im se pomogne da izgrade pravoslavni hram na Ćusteništu, ali su stanovnici Vučjaka i Sarije bili protiv, jer bi im hram bio previše udanjen od njihovih kuća. Zbog podeljenosti meštana oko mesta za izgradnju crkve, kao i nemogućnosti njene izgradnje u središtu sela, selo se žalilo Tuzlansko-zvorničkoj eparhiji kako bi se ovaj problem rešio, tj. da se formira posebna parohija Bogutovo Selo, jer je do tada bila zajednička parohija Zabrđe i Bogutovo Selo, u kojoj je bilo 611 domova i 3.845 stanovnika. Na zajedničkoj sednici parohijana Zabrđa i Bogutovog Sela, održanoj 11. decembra 1912. godine,[49] odlučeno je da se iz zahedničke parohije izdvoji posebna parohija Bogutovo Selo koja se deli na dva dela, tako da deo parohija Mukata, Stankovići i Brđani pripadaju parohiji Zabrđe, a drugi deo Vučjak, Grabovci i Sarije parohiji Ugljevik. Na osnovu ove zajedničke odluke Eparhijski crkveni sud mitropolije zvorničke u Tuzli, na sednici održanoj 21. februara 1913. godine, doneo je rešenje o ovom razdvajanju tako da je Bogutovo Selo pripadalo dvema parohijama, zabrđanskoj i ugljevičkoj. Zbog toga su stanovnici Mukate i Stankovića učestvovali u izgradnji nove kamene crkve u Gornjem Zabrđu, na Trpezi. Crkva je zajednički izgrađena 1913. godine za potrebe parohijana Bogutovog Sela i Zabrđa.

U doba Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije, mogućnost za izgradnju crkve u Bogutovom Selu nije postojala zbog ove podeljenosti sela, pa su meštani jedinu mogućnost za izgradnju crkve videli u ponovnom spajanju u jednu parohiju bogutovačku. Na zahtev bogutovačkih parohijana, odlukom Svetog arhijerejskog sinoda od 6. februara 1940. godine, odobrava se osnivanje nove parohije bogutovačke u Ugljeviku, u Arhijerejskom namesništvu bijeljinskom a na osnovu Odlike seoskog sabora od 20. aprila 1939. godine. Sedište parohije je u Ugljeviku - Majdanu. Iste godine su Bogutovci postavili temelje novoj bogutovačkoj crkvi u Ugljeviku, na Majdanu, na zemljištu koje je crkvi poklonio solunac Jovan Mićanović. Bogutovačku parohiju čini celo Bogutovo Selo sa 364 domova i 2.355 žitelja i ona se ovom odlukom izdvojila iz ugljevičke parohije. Odluku je doneo episkop zvorničko-tuzlanski Nektarije 13. marta 1940. godine.[50]

Drugi svetski rat je prekinuo započete radove na izgradnji prve bogutovačke crkve a nova komunistička vlast nakon rata, iz ideoloških razloga, nije dozvolila nastavak izgradnje crkve pa su izgrađeni temelji zarasli u korov. Meštani su i dalje tražili da se nastave radovi na izgradnji započetih temelja crkve na Majdanu. Njihovi zahtevi i molbe nisu uslišeni, ali je postignut kompromis da se umesto izgradnje ovog hrama odobri izgradnja zajedničke crkve za Ugljevik i Bogutovo Selo, u Ugljeviku, na brdu iznad rudarskog naselja koje se zove Stari Ugljevik. Hram je započet 1967. godine, a završen 1969. godine kada je i osvešten. Međutim, Zvorničko-tuzlanska eparhija i meštani Bogutovog Sela se nisu mirili time i u više navrata su od novih vlasti tražili da im se odobri izgradnja novog hrama u njihovom selu. Pored stogodišnje želje meštana Bogutovog Sela da izgrade crkvu u svom selu, dočekali su da im hram sagrade ruske mirovne trupe, u okviru mirovnih jedinica SFOR-a, stacioniranih u Bogutovom Selu. Na kompleksu Termoelektrane, 1996. godine, sagradili su malu drvenu crkvu, u kojoj su pored ruskih, bogosluženje obavljali i srpski sveštenici. Ruska vojska je Republiku Srpsku napustila 2002. godine, a stanovništvu Bogutovog Sela je ostao hram za bogosluženje.[51]

Izgradnjom nove velike pravoslavne crkve Svete Petke Paraskeve u Novom Ugljeviku, zadovoljene su sve duhovne potrebe građana ovog gradića, čiji su stanovnici mnogi Bogutovci, koji su se tu preselili nakon izgradnje novog rudnika u njihovom selu. Tako su preseljeni Bogutovci dobili hram na teritoriji gde žive, dok oni koji su ostali u selu ga i dalje nemaju.[52]

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Prva osnovna dvorazredna škola je izgrađena 1922. godine u Grabovcima na zemljištu Mlađena Tešića, pored puta koji se iz Vučjaka spušta u Bare, na prostoru koji je služio kao molitvište i vašar za seosku molitvu. Za vreme Drugog svetskog rata škola je zapaljena, ali je 1948. godine obnovljena. Zbog klizišta je 1969. godine sama srušila. Nova škola je napravljena iste godine u Barama, imala je dve učionice i stan za učitelja. U njoj su đaci pohađali nastavu do 1979. godine, kada je zbog potrebe otvaranja rudnika srušena. Tako je Bogutovo Selo definitivno ostalo bez osnovne škole. Đaci iz Mukate idu u školu u Maleševcima, a iz preostalih zaselaka u školu u Novom Ugljeviku.

Reka Mezgrajica je često za vreme velikih letnjih kiša plavila školsko dvorište, pa se nastava u tim danima prekidala. Škola u Barama je imala veliko školsko dvorište i dve učionice uvek pune đaka sa 2 do 4 učitelja, od kojih su bračni učiteljski parovi stanovali u stanu koji je izgrađen za tu namenu. Školsko dvorište i sama škola su bili centar okupljanja omladine celog Bogutovog Sela, osim Mukate koja je imala izgrađenu čitaonicu i prostorije za sva društvena zbivanja, večernje zabave, priredbe i sportska takmičenja.[53]

Sport[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: FK Mladost Bogutovo Selo
Grb FK Mladost

Prve sportske aktivnosti u Bogutovom Selu počele su osnivanjem Društva „Soko” u Ugljeviku, tridesetih godina 20. veka, čiji su osnivači i prvi vežbači bili Petar Radovanović i Vukašin Ranjkić iz Vučjaka i braća Neđo i Janko Lukić iz Mukate, svi kao školarci u Bijeljini i Brčkom. Neđo Lukić je pripadao Brčanskom sokolskom društvu, jer je bio đak u Trgovačkoj akademiji, i kao odličan gimnastičar je učestvovao na Spartakijadi u Pragu. Posle Drugog svetskog rata, bogutovački đaci koji su se školovali van sela, doneli su prvu fudbalsku loptu, kožnu, napumpanu i počeli sa igranjem po seoskim livadama i ispasištima uz rečna korita i zaravni. Na Mukati je to bila ledina Milaća, pored Janje, i zaravan Štirc na Majdanu, koji je posle poravnjen i pretvoren u prvo fudbalsko igralište, na kome su se igrale zvanične utakmice. U Ugljeviku je oko 1950. godine osnovan Fudbalski klub „Rudar”, za koji su iglari mnogi Bogutovci, Đorđe Petričević, Branko Lazić, Risto Mjić, Žiko Lukić, a kasnije i mnogi mlađi momci.

U Bogutovom Selu je 1958. godine osnovan Fudbalski klub „Mladost”. Njegov prvi sastav su sačinjavali momci iz Vučjaka, Pero Mićanović, Branko Milivojević, Zdravko Lazić, Đorđo Mićanović, Obren Stevanović i drugi. Klub je bio aktivan u seoskim takmičenjima pa je 1964/65. godine osvojio prvo mesto. Sve do 1992. godine za takmičenje su koristili igralište „Rudara” na Majdanu i na njemu osvajaju više prvih mesta u međuopštinskim ligama i prelazni trofej u Semberijskoj ligi.

U toku Odbrambeno-otadžbinskog rata poginulo je u jedinicama VRS sedam fudbalera „Mladosti”.[54] Uspomenu na njih klub čuva organizovanjem takmičenja, a u njihovu slavu je na klupskoj zgradi podignuta spomen ploča sa imenima: Mićo Gajić, Gojko Despotović, Rajko Krstić, Radoje Krstić, Miroslav Jović, Darko Mićanović i Zdravko Todorović.

Posle rata počelo se sa izgradnjom novog fudbalskog igrališta i klupskih prostorija u Novom Ugljeviku. Na novom stadionu je 22. avgusta 2001. godine odigrana prva utakmica, u kojoj je „Mladost” pobedila „Jedinstvo” iz Roćevića rezultatom 2:1. Klub je nastavio da postiže značajne uspehe i pobede, prvo u opštinskoj, zatim u IV ligi područja „Semberija—Majevica—Birač” i u kratkom roku prelazi u viši rant takmičenja, III ligu Fudbalskog saveza Republike Srpske.[55]

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Lukić 2004, str. 41.
  2. ^ Lukić 2004, str. 194.
  3. ^ Lukić 2004, str. 42.
  4. ^ Lukić 2004, str. 10.
  5. ^ Lukić 2004, str. 11.
  6. ^ Lukić 2004, str. 12.
  7. ^ Lukić 2004, str. 13.
  8. ^ Lukić 2004, str. 14.
  9. ^ Lukić 2004, str. 15.
  10. ^ Lukić 2004, str. 16.
  11. ^ Lukić 2004, str. 17.
  12. ^ Lukić 2004, str. 19.
  13. ^ Lukić 2004, str. 20.
  14. ^ Lukić 2004, str. 21.
  15. ^ Lukić 2004, str. 23.
  16. ^ Lukić 2004, str. 24.
  17. ^ Lukić 2004, str. 25.
  18. ^ Lukić 2004, str. 26.
  19. ^ Lukić 2004, str. 27.
  20. ^ Lukić 2004, str. 28.
  21. ^ Lukić 2004, str. 29.
  22. ^ Lukić 2004, str. 30.
  23. ^ Lukić 2004, str. 31.
  24. ^ a b Lukić 2004, str. 36.
  25. ^ Lukić 2004, str. 37.
  26. ^ Lukić 2004, str. 39.
  27. ^ Lukić 2004, str. 195.
  28. ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
  29. ^ Naselja 2013: Ugljevik statistika.ba
  30. ^ Lukić 2004, str. 167.
  31. ^ a b Lukić 2004, str. 168.
  32. ^ Lukić 2004, str. 169.
  33. ^ a b Lukić 2004, str. 170.
  34. ^ a b Lukić 2004, str. 176.
  35. ^ Lukić 2004, str. 177.
  36. ^ a b Lukić 2004, str. 178.
  37. ^ a b Lukić 2004, str. 181.
  38. ^ a b Lukić 2004, str. 182.
  39. ^ a b Lukić 2004, str. 183.
  40. ^ Lukić 2004, str. 171.
  41. ^ Lukić 2004, str. 172.
  42. ^ Lukić 2004, str. 173.
  43. ^ Lukić 2004, str. 174.
  44. ^ Lukić 2004, str. 175.
  45. ^ Lukić 2004, str. 179.
  46. ^ Lukić 2004, str. 184.
  47. ^ Lukić 2004, str. 216.
  48. ^ Lukić 2004, str. 217.
  49. ^ Lukić 2004, str. 205.
  50. ^ Lukić 2004, str. 206.
  51. ^ Lukić 2004, str. 209.
  52. ^ Lukić 2004, str. 210.
  53. ^ Lukić 2004, str. 196.
  54. ^ Lukić 2004, str. 199.
  55. ^ Lukić 2004, str. 201.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Lukić, Slobodan (2004). Bogutovo Selo - selo koje o(p)staje. Bijeljina. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Bogutovo Selo na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Богутово_Село&oldid=26826983”