Zlatiborski upravni okrug

Zlatiborski upravni okrug
Zlatiborski upravni okrug;
Država	Srbija
Region	Šumadija i zapadna Srbija
Istorijske oblasti	Tarsko Podrinje, Stari Vlah, Polimlje, zapadni Pešter
Admin. centar	Užice
Površina	6.140 km2
Stanovništvo	2022.
— broj st.	254.659
— gustina st.	41,48 st./km2
Pozivni broj	+381 (0)31, (0)33
Opštine i gradovi	8 ; Arilje; Bajina Bašta; Kosjerić; Nova Varoš; Požega; Priboj; Prijepolje; Sjenica; Grad Užice; Čajetina
Broj naselja	438; (11 gradskih i 427 seoskih)
	Zvanični veb-sajt

Zlatiborski upravni okrug se nalazi u zapadnom delu Republike Srbije i prostire se na 6142 km² i time čini najveći okrug u Srbiji. Obuhvata grad i opštine:

Grad Užice - gradska naselja: Sevojno i Užice (sedište),
Opština Bajina Bašta - sedište gradsko naselje Bajina Bašta,
Opština Kosjerić - sedište gradsko naselje Kosjerić,
Opština Požega - sedište gradsko naselje Požega,
Opština Čajetina - sedište naselje Čajetina,
Opština Arilje - sedište gradsko naselje Arilje,
Opština Priboj - sedište gradsko naselje Priboj,
Opština Nova Varoš - sedište gradsko naselje Nova Varoš,
Opština Prijepolje - sedište gradsko naselje Prijepolje i
Opština Sjenica - sedište gradsko naselje Sjenica.

Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u okrugu je živelo 254.659 stanovnika^[1] Sedište okruga je Užice.

Spomenici kulture[uredi | uredi izvor]

Među najstarije kulturne spomenike u ovom regionu spada Bela crkva, u Karanu. Građena je između 1340. i 1342. godine i tada je oslikana. U gradu Užicu postoje dve crkve, obe stare i zanimljive: crkva Svetog Marka na Varoši sagrađena je pre 1828. godine, a crkva Svetog Đorđa, današnja saborna crkva u Užicu, građena je od 1842. do 1844. godine.

Nedaleko od Bajine Bašte nalazi se manastir Rača, iz 13. veka. Sagradio ga je Stefan Dragutin. Ovaj manastir je kroz svoju istoriju više puta bivao uništavan i nanovo obnavljan. Poslednji put (nakon Turaka i Austrougarske vojske), Raču su 1943. godine zapalili Bugari. Obnovljen je posle Drugog svetskog rata i danas se smatra, zbog lepote svojih ikonostasa, izuzetnim spomenikom srpske kulture. Zadužbina kralja Dragutina u ovom kraju je i crkva Svetog Ahilija u Arilju, po kojoj je Arilje dobilo ime.

Manastir Mileševa, podignut je 1218–1219. godine i nalazi se u blizini Prijepolja. Predstavlja zadužbinu kralja Vladislava, sina Stefana Prvovenčanog. Iako je i ovaj manastir više puta bio spaljivan, sačuvano je oko 100 kompozicija, fresaka pojedinačnih likova i fragmenata. Najpoznatija freska je "Beli anđeo", zaglavlje velikog broja srpskih knjiga i monografija.

Manastir Svetog Nikole iz 12. veka se nalazi u Banji kod Priboja, jedno vreme bio je sedište Dabrobosanske eparhije, u njegovoj blizini je otkrivena bogata riznica. U selu Mažiću se nalazi crkva Svetog Đorđa takođe iz 12. veka, u kome se nalazila jedna od najstarijih bolnica.

Danas od privrednih preduzeća u Užicu postoje: Valjaonica bakra i aluminijuma u Sevojnu, Metalski kombinat „Prvi Partizan“, Tekstilna industrija „Froteks“, Konfekcija „Kadinjača“, itd.

U Priboju je podignuta Fabrika automobila FAP, koja izvozi kamione i autobuse širom sveta, a združeno preduzeće FAP - FAMOS proizvodi privredna vozila. Danas je Priboj poznatiji po svojoj Banji koja ima izuzetan kvalitet vode, koja leči reumatske, kožne bolesti i sterilitet.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Teritorijalna podela Zlatiborskog upravnog okruga

Prema popisu stanovništva iz 2002. godine u Zlatiborskom okrugu ima 313.396 stanovnika. Razlika između nataliteta i mortaliteta u ovom okrugu je -582, pa je prirodni priraštaj -1,9 ‰. Najveći prirodni priraštaj je u opštini Sjenica i to 199 stanovnika (7.1‰ na opštinskom nivou), a najniži u Gradu Užicu -160 stanovnika (-1,9‰ na opštinskom nivou). Podaci o prirodnom priraštaju su iz 2004. godine.

Etnički sastav prema popisu iz 2002.^[2]‍

Srbi	261.055	83,30%
Bošnjaci	40.225	12,84%
Muslimani	6.476	2,06%
Crnogorci	1.350	0,43%
Jugosloveni	645	0,21%
Romi	482	0,15%
Hrvati	233	0,07%
Makedonci	135	0,04%
Mađari	65	0,02%
Slovenci	57	0,02%
Rusini	51	0,02%
Albanci	43	0,01%
Goranci	23	0,01%
Bugari	18	0,01%
Slovaci	15	0,00%
Ukrajinci	15	0,00%
ostalo	2.508	0,80%

Najveća naselja[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Zlatibor

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)” (PDF). popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 7. 2023.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Starost i pol, podaci po naseljima — Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 25. 5. 2023. Pristupljeno 05. 02. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Zvanični veb-sajt

[Попис2022-1] „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)” (PDF). popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 7. 2023.

[2] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[3] „Starost i pol, podaci po naseljima — Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 25. 5. 2023. Pristupljeno 05. 02. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[1]

[2]

[3]

p r u Upravni okruzi Republike Srbije
Beogradski region	Grad Beograd
Vojvodina	Zapadnobački Južnobanatski Južnobački Severnobanatski Severnobački Srednjobanatski Sremski
Južna i istočna Srbija	Borski Braničevski Zaječarski Jablanički Nišavski Pirotski Podunavski Pčinjski Toplički
Kosovo i Metohija	Kosovski Kosovskomitrovački Kosovskopomoravski Pećki Prizrenski
Šumadija i zapadna Srbija	Zlatiborski Kolubarski Mačvanski Moravički Pomoravski Raški Rasinski Šumadijski
Teritorijalna organizacija Srbije Statistički regioni Srbije Istorijat: Okruzi Kneževine Srbije Okruzi Kraljevine Srbije

p r u Nepokretna kulturna dobra u Zlatiborskom upravnom okrugu
Arilje	Crkva Svetog Ahilija u Arilju Kuća narodnog heroja Stevana Čolovića Crkva Svetog Nikole u Brekovu Manastir Klisura
Bajina Bašta	Manastir Rača Crkva brvnara u Dubu Crkva Vaznesenja Hristovog u Rogačici Kuća Ivka Miloševića
Kosjerić	Crkva brvnara u Sečoj Reci Stari han Zgrada Sreskog načelstva u Kosjeriću
Nova Varoš	Crkva brvnara u Kućanima Crkva Sv. Trojice u Novoj Varoši Crkva brvnara u Radijevićima Manastir Dubnica Kuća narodnog heroja Momira Pucarevića Kuća Tomislava Boškovića Crkva Sv. Arhanđela u Bukoviku Zgrada stare opštine u Novoj Varoši Crkva Sv. Trojice u Bistrici
Požega	Kuća narodnog heroja Milorada Bondžulića Kuća narodnog heroja Vladimira Radovanovića Kuća narodnog heroja Petra Lekovića Bogorodičina crkva u Prilipcu Crkva Svetog Đorđa u Godoviku Crkva Svetih Petra i Pavla u Gornjoj Dobrinji Kuća narodnog heroja Petra Lekovića Aćimovića kuća u Požegi Spomen česma u Požegi
Priboj	Manastir Banja Crkva Svetog Aranđela u Poblaću Crkva Bogorodičinog pokrova u Hercegovačkim Golešima Manastir Mažići Jagat Borisavljevića kuća Spomen kosturnica u Priboju
Prijepolje	Manastir Mileševa Srednjovekovni grad Kovin Srednjovekovni grad Mileševac Manastir Davidovica Partizanska bolnica u Prijepolju Manastir Mili Kuća Miloša Divca Kuća Envera Musabegovića Zgrada Zavičajnog muzeja u Prijepolju
Sjenica	Most na Uvcu Kuća narodnog heroja Jezdimira Lovića Manastir Kumanica Sultan - Valida džamija Crkva Vaznesenja Hristovog u Štavalju Spasojevića kula u Brnjici
Čajetina	Vila Aleksandra Pavlovića Crkva brvnara sa starim grobljem i sobrašicama u Donjoj Jablanici Crkva brvnara u Dobroselici Rodna kuća Dimitrija Tucovića Muzej na otvorenom „Staro selo” Kuća narodnog heroja Save Jovanovića Sirogojna Manastir Uvac Spomenik streljanim partizanima Spomen-česma kralja Aleksandra Obrenovića na Zlatiboru
Užice	Bela crkva Karanska Istorijske zgrade u Užicu Srednjovekovni grad Užice Crkva Svetog Marka u Užicu Crkva Svetog Đorđa u Užicu Stara hidrocentrala na Đetini Stanića kuća Kuća narodnog heroja Miodraga Milovanovića Crkva brvnara u Sevojnu Stari Han u Kremnima Crkva arhistratiga Gavrila u Staparima Jokanovića kuća Osnovna škola u Kremnima Moljkovića česma Četiri šanca iz prvog ustanka na platou sela Kremna Mutapov šanac