Petrovdanski sabor (1941)
.png)
Petrovdanski sabor je bila skupština održana 12. jula 1941. u sali Zetskog doma na Cetinju od strane pristalica Nezavisne Crne Gore pod okupacijom italijanske fašističke vlasti. Sabor je proglasio poništenje odluka Podgoričke skupštine i proglasio obnovu Kraljevine Crne Gore, ali njegove odluke nikad nisu sprovedene zbog Trinaestojulskog ustanka koji je izbio sutradan.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Dio Crnogorske federalističke stranke je 17. aprila 1941. formirao Privremeni upravni odbor, koji je kasnije prerastao u Centralni nacionalni komitet za oslobođenje i uspostavljanje nezavisne Crne Gore. Komanda italijanskih okupacionih snaga i Centralni komitet su obrazovali trinaestočlani Privremeni administrativni crnogorski komitet od 13 članova, koji je i formalno preuzeo vlast od bana Zetske banovine Blaža Đukanovića.[1]
Separatisti su dolazak italijanskog okupatora i rušenje Kraljevine Jugoslavije ocjenjivali kao oslobođenje porobljenog crnogorskog naroda od srpskog ugnjetavanja. Dolazak na Cetinje italijanskog kralja Vitorija Emanuela, oženjenog Jelenom, kćerkom posljednjeg crnogorskog kralja Nikole, sredinom juna 1941. separatisti su koristili za prikazivanje Italijana kao oslobodilaca i prijatelja Crne Gore.
General Ugo Kavalero, komandant italijanske vojske u Albaniji čije su trupe zaposjele Crnu Goru, naredio je krajem aprila 1941. stvaranje Civilnog komesarijata za Crnu Goru, kao organa vrhovne vlasti. Visoki civilni komesar je bio vrhovna vlast u Crnoj Gori. Upravni aparat stare vlasti i cio jugoslavenski žandarmerijski puk koji se nalazio na teritorije Crne Gore su se stavili u službu okupacionih vlasti.
Početkom maja 1941. Italijani su raspustili Privremeni administrativni crnogorski komitet, pa je umjesto njega je civilni komesar Serafino Macolini imenovao Savjetodavno vijeće Crnogoraca (Konsultu). Počasni predsjednik Vijeća postao je Mihailo Ivanović, a predsjednik Jovo Popović, bivši crnogorski ministar u Londonu. Zadatak Vijeća je bilo priprema za proglašenje Kraljevine Crne Gore. Savjetodavno vijeće je predložilo da presto Crne Gore ponudi Mihailu Petroviću Njegošu[2], ali je on to odbio.[3][4]
Među vodećim ličnost na Petrovdanskom saboru bio je Sekula Drljević.[4]
Učesnici Sabora[uredi | uredi izvor]
Usvojeno je da broj delegata bude 65 (prema nekadašnjem crnogorskom ustavu).[5]
Predsjednik Sabora je bio Mihailo Ivanović.[6]
Ishod[uredi | uredi izvor]
Odluke Petrovdanskog sabora nisu mogle biti sprovedene u djelo jer je već sutradan 13. jula 1941. u Crnoj Gori je, u organizaciji KPJ, buknuo opštenarodni ustanak protiv italijanske okupacije.
Dio pristalica Crnogorske stranke, okupljene Krsta Popovića, 1942. su osnovali kolaboracionističku Crnogorsku narodnu vojsku.
Crnogorski partizani su 1943. oformili Crnogorsku antifašističku skupštinu narodnog oslobođenja, definisanu kao vrhovni organ državne vlasti i državnog suvereniteta Crne Gore. CASNO je bila saglasna da Crna Gora, kao ravnopravna federalna jedinica, postane dio nove federativne Jugoslavije, a Crnogorci njen ravnopravni, konstitutivni narod.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Pajović 1977, str. 50.
- ^ Pajović 1977, str. 68.
- ^ Pajović 1977, str. 69.
- ^ a b Tomasevich 2002, str. 140.
- ^ Pajović 1977, str. 71.
- ^ Pajović 1977, str. 62.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pajović, Radoje (1977). Kontrarevolucija u Crnoj Gori: četnički i federalistički pokret 1941—1945 (PDF). Cetinje: Obod. Arhivirano iz originala (PDF) 26. 08. 2014. g. Pristupljeno 12. 07. 2015.
- Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.