Karlos Filipe Himenes Belo
| Karlos Filipe Himenes Belo | |
|---|---|
 Karlos Filipe Himenes Belo | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 3. februar 1948. |
| Mesto rođenja | Vailakama, Vemasa, Portugalski Timor |
| Obrazovanje | Katolički univerzitet u Portugalu, Salezijanski papinski univerzitet u Rimu |
| Naučni rad | |
| Polje | teologija |
| Nagrade |  Nobelova nagrada za mir (1996) |
Karlos Filipe Himenes Belo (engl. Carlos Filipe Ximenes Belo rođen 3. februara 1948) je istočnotimorski rimokatolički biskup. Njegov verski život otvoreno je osudio brutalnu indonežansku okupaciju njegove zemlje. Godine 1996. podelio je Nobelovu nagradu za mir sa Žoze Manuel Ramos Ortom za rad "u pravcu pravednog i mirnog rešenja sukoba u Istočnom Timoru".
Detinjstvo, mladost i verski poziv[uredi | uredi izvor]
Peto dete Domingosa Vaza Filipe i Ermelinde Baptiste Filipe, Karlos Filipe Himenes Belo rođen je u selu Vailakama, blizu Vemase, na severnoj obali portugalskog Timora. Njegov otac, učitelj, umro je dve godine nakon što se Belo rodio. Detinjstvo je proveo u katoličkim školama u Bakau i Osu, pre nego što je nastavio u maloj bogosloviji Dare nedaleko od grada Dilija, gde je diplomirao 1968. godine.
Od 1969. do 1981. godine, osim perioda praktične nastave (1974–1976) u Istočnom Timoru i Makau, Belo je bio u Portugalu i Rimu, gde je postao član Salezijanaca (Salezijansko društvo). Studirao je filozofiju i teologiju pre nego što se zaredio za sveštenika 1980. godine.
U Istočni Timor se vratio 1981. godine, postao učitelj na 20 meseci, a kasnije direktor na dva meseca, na Salezijanskom koledžu u Fatumaci.
Pastoralno vođstvo[uredi | uredi izvor]
Nakon ostavke Martina da Koste Lopesa 1983. godine, Karlos Filipe Himenes Belo postavljen je za apostolskog administratora biskupije Dili, poglavar crkve Istočnog Timora i direktno odgovoran papi.
6. februara 1989. godine izbran je za glavnog episkopa Lorijuma. [1]
Otac Belo bio je u izabran za vatikanskog pro nuncija u Džakarti, ali on nije bio izbor i timorskih sveštenika koji nisu ni prisustvovali njegovoj inauguraciji. Međutim, u roku od samo pet meseci od stupanja na dužnost, žestoko je protestovao, u besedi u katedrali, protiv brutalnosti masakra u Krarasu (1983) i osudio mnoga indonežanska hapšenja. Crkva je bila jedina institucija sposobna za komunikaciju sa spoljnim svetom, pa je imajući ovo na umu novi apostolski administrator počeo pisati pisma i stvarati inostrane kontakte, uprkos izolaciji koja je proizilazila iz protivljenja Indonežana i nezainteresovanosti celog sveta.
U februaru 1989. godine pisao je predsedniku Portugalije, papi i generalnom sekretaru UN-a, pozivajući na referendum o UN-u o budućnosti Istočnog Timora i međunarodnu pomoć Istočnim Timorcima, koji su "umirali kao narod i nacija", ali kada je pismo UN-a u aprilu postalo javno, on je još više postao meta Indonežana. Ova nesigurnost se povećala kada je biskup Belo dao utočište u svom domu, kao što je to činio u raznim prilikama, mladima koji su izbegli masakr u Santa Kruzu (1991) i nastojao da objavi broj ubijenih žrtava.
Trud vladike Bele u ime Istočnih Timoraca i u potrazi za mirom i pomirenjem bio je međunarodno priznat kada mu je, zajedno sa Žoze Manuel Ramos Ortom, u decembru 1996. dodeljena Nobelova nagrada za mir. Vladika Belo je ovu čast iskoristio da se sastane sa Bilom Klintonom iz Sjedinjenih Država i Nelsonom Mandelom iz Južne Afrike.
Godine 1995. je osvojio nagradu za slobodu Džona Hamfrija od kanadske grupe za ljudska prava Prava i demokratija. [2]
Napuštanje mesta apostolskog administratora i nova pastoralna aktivnost[uredi | uredi izvor]
Nakon dobijanja nezavisnosti Istočnog Timora 20. maja 2002, pritisak događaja i stalni stres koji je pretrpeo, uticali su na zdravlje biskupa Bela. Papa Jovan Pavle II prihvatio je ostavku na mesto apostolskog administratora Dilija 26. novembra 2002. godine.
Nakon ostavke, biskup Belo otputovao je u Portugaliju na lečenje. Početkom 2004. usledili su pozivi da se vrati u Istočni Timor i kandiduje za predsedničku funkciju. Međutim, u maju 2004. rekao je portugalskoj državnoj televiziji da neće dozvoliti da njegovo ime bude u nominaciji. "Odlučio sam da politiku prepustim političarima", izjavio je. Mesec dana kasnije, 7. juna 2004. godine, Paskl Čavez, glavni rektor salezijanskog društva, najavio je iz Rima da će se biskup Belo, nakon ozdravljenja i oporavka, preuzeti novi zadatak. U dogovoru sa Svetom stolicom, otišao bi u Mozambik kao misionar i živeo kao član Salezijanskog društva u toj zemlji.
U izjavi objavljenoj 8. juna, biskup Belo je rekao da će, posle dva sastanka 2003. i 2004. godine sa prefektom Kongregacije za evangelizaciju naroda, otići u misiju u Eparhiju Maputo, glavni grad Mozambika, kao što je želeo od mladosti. Misiju u Mozambiku je započeo je julu 2004. godine. Iste godine dobio je počasni doktorat sa Univerziteta Kardinal Herera.
U februaru 2011. godine Belo je dobio nagradu za luofonsku ličnost godine na Lisabonskoj akademiji nauka.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Fernandes, C. The Independence of East Timor. Sussex Academic Press 2011.
- ^ „John Humphrey Freedom Award 2009”. Rights & Democracy. 2010. Arhivirano iz originala 27. 9. 2011. g. Pristupljeno 11. 5. 2011.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Karlos Filipe Himenes Belo na sajtu Nobelprize.org
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Umetničke | |
| Ostale | |