Manastir Drača
Manastir Drača | |
---|---|
Opšte informacije | |
Mesto | Drača, Kragujevac |
Opština | Kragujevac |
Država | Srbija |
Vreme nastanka | 14. vek |
Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
Vlasnik | Eparhija šumadijska, upravnik igumanija Jelena (Stanković) |
Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
www |
Manastir Drača je ženski manastir pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve. Nalazi se desetak kilometara zapadno od Kragujevca, u kotlini Dračke reke, na padinama brda Rujevice. Crkva manastira je posvećena prenosu moštiju Svetog Nikolaja. Kompleks manastira predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.[1]
Starešina manastira je igumanija Jelena (Stanković), sa sestrinstvom na čelu od 2012. godine, a služašči duhovnik je jeromonah Neofit (Kimpanov).[2]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Prema ktitorskom natpisu iznad ulaznih vrata u naosu, crkvu je 1734. godine podigao oberkapetan kragujevački Staniša Marković Mlatišuma, a prema predanju, na mestu sadašnje crkve postojao je srednjovekovni hram podignut krajem 14. veka, u kome je živeo i umro svetogorski monah i svetitelj, prepodobni Jov.
U prilog tvrdnji da se samo radi o obnovi manastira i da je ponovo živopisan hram, pominju se u istorijskim spisima neke sveštene ličnosti koje su živele u manastiru pre obnove, kao i da se prilikom manjih istraživačkih radova na živopisu u crkvi pronađeni tragovi starijeg sloja fresaka. Draču poznaju i turski popisi 16. veka, kao manastir Svetog Nikole kod sela Dračice u nahiji Lepenici.
Tokom 18. i 19. veka manastir je značajan duhovni i kulturni centar ovog dela Srbije. U vreme Kočine krajine monasi Drače bili su na strani Austrije, pa se i sam Koča Anđelković u njemu jedno vreme krio, zbog čega je manastir teško stradao. Iguman Isaija Popović je zbog svojih zasluga za Austriju bio 1791. godine novčano nagrađen i ostao na njenoj teritoriji. Nešto kasnije, u prvoj polovini 19. veka, Toma Vučić Perišić obnovio je manastirske konake i sagradio dvospratni zvonik na zapadnom delu crkve. Iguman manastira Maksim Jovanović se 1818. godine javlja u Beogradu, kao pretplatnik jedne istorijske knjige.[3] Nekoliko godina, u trećoj i četvrtoj deceniji 19. veka, Drača je bila mirska crkva, da bi 1845. godine potpala pod upravu manastira Vraćevšnice, i u tom statusu bila do 1851. godine. Od osnivanja pa sve do 1958. godine Drača je bila muški manastir. Od 1958. godine, kada upravu preuzima igumanija Jelena (Jokić), Drača je ženski manastir. Matrona Bajović, bila je monahinja ovog manastira.
U crkvenoj porti manastira sahranjen je Jovan Dimitrijević Dobrača, komandant srpske vojske u bici na Ljubiću.
Starešine manastira
[uredi | uredi izvor]- Jelena (Jokić), (1958—1971).
- Anastasija (Jovanović), (1991—2000).
- Pelagija (Bekovac), (2000—2011).
- Jelena (Stanković), (2012—trenutna)
Arhitektura crkve
[uredi | uredi izvor]Spoljni izgled
[uredi | uredi izvor]Manastirska crkva je građevina obnovljena na trikonhalnim ostacima i svojom koncepcijom, rasporedom prostora i dekorativnoj obradi fasade pripada moravskoj školi, sa jasno izraženom pripratom, naosom i oltarskim prostorom. Crkva je sa svih strana ozidana pravilno tesanim kvaderima od žućkastog kamena peščara, u kombinaciji sa opekom, koji se smenjuju do krovnog venca. U gornjem delu ugrađivana je kombinacija kamena, opeke i sige.
Bočno su postavljene pevničke apside, koje polukružno izlaze u ravni podužnih zidova. Crkva ima osmostranu kupolu, iznad centralnog prostora, oslonjenu na pilastre i pripratu zasvedenu poluobličastim svodom, koji je sa severne i južne strane prihvaćen prelomljenim lucima. Sa južne strane je akrosolijum sa grobnim sarkofagom prepodobnog Jova.[4]
U 19. veku sa zapadne strane dograđen je spratna kula sa zvonikom u baroknom stilu, koji je postavljen nad manjim tremom sa velikim lučnim otvorima, zasveden krstastim svodom. Ulazni portal je sa slikanom lunetom i freskom Svetog Nikolaja.
Živopis
[uredi | uredi izvor]Živopis manastira Drača predstavlja neprocenjivu vrednost. Crkva je oslikana 1735. godine, što je zabeleženo u natpisu nad ulazom. U potpunosti sačuvane freske spadaju u red najboljih slikarskih ostvarenja iz prve polovine 18. veka u Srbiji i pripisuju se slikarima iz Moshopolja.[4][5]
Naučni skup
[uredi | uredi izvor]Povodom 250 godina zidnog slikarstva Drače Društvo istoričara umetnosti SR Srbije i Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kragujevcu, organizovalo je 22-23. septembra 1986. godine naučni skup „Manastir Drača i njene paralele u XVIII veku”. Skup je otvoren 22. septembra u sali Narodnog muzeja u Kragujevcu.
Učesnici i teme skupa
[uredi | uredi izvor]- dr Dejan Medaković:Problemi istraživanja srpske umetnosti XVIII veka
- dr Pavle Vasić:Srbija između 1718. i 1739. godine
- dr Radovan Samardžić:Srpski narod između Turske i Austrije 1683—1739.
- dr Milorad Pavić:Srpska književnost u četvrtoj deceniji XVIII veka
- mr Slobodan Mileusnić:Seoba Srba pod Patrijarhom Arsenijem IV
- dr Sreten Petković:Srpsko slikarstvo XVIII veka u vizantijskim tradicijama i onovremeno slikarstvo na Balkanu
- dr Branko Vujović:Preobražajni tokovi srpskog slikarstva u XVIII veku
- mr Leposava Šelmić:Umetnost epohe Brankoveanu i srpski živopis u XVIII veku
- mr Slobodan Raičević:Tragom zografa manastira Drače
- Radomir Stanić:Slikarstvo u zapadnoj Srbiji u XVIII veku
- dr Miodrag Jovanović:Ohridska tromeđa i srpsko slikarstvo u XVIII veku
- dr Antonije Nikolovski:Prilozi za istoriju slikarstva XVIII veka u Makedoniji
- Julija Tričkovska:Pregled ikonopisa u Makedoniji u XVIII veku
- Jelena Andreevska:Geneza predstave Sedmočislenika sa likovno-estetskog aspekta i njene paralele sa kompozicijom u Drači
- dr Vojislav Matić:Koreni nastanka srpske barokne arhitekture
- dr Olivera Milanović-Jović:Srpski graditelji u XVIII veku
- Radoslav Prokić:Arhitektura manastira Drače
- Predrag Pajkić:Slikarstvo manastira Drače
- Milan Ulić:Tehnologija srpskog slikarstva sredinom XVIII veka
- Dragana Milisavljević:Zidno slikarstvo manastira Drače i njegov konzervatorski tretman
- Petar Momirović:Rukopisni Psaltir s posledovanjem iz 1627. godine manastira Drače
- Miroslav Timotijević:„Pokolj Vitlejemske dece” u Drači i njene paralele u novijoj srpskoj umetnosti
- Uroš Anić:Ikoničnost Drače
- dr Dinko Davidov:Živopis paraklisa Svetih arhistratiga Mihaila i Gavrila u Hilandaru iz 1716. godine
- Olga Mikić:Prepiska i sukob dva slikara sredinom XVIII veka
- Mirjana Lesek:Rekonstrukcija ikonostasa manastira Bešenova
- Mirko Tišma:Zidno slikarstvo majstora Šaljtista
- dr Dragan Nagorni:Nepoznati bakrorez Hristofora Žafarovića
- Viktorija Korobar:Prilog proučavanju likovnih veza manastira Drače sa slikarstvom prve polovine XVIII veka u Makedoniji
Sestrinstvo manastira
[uredi | uredi izvor]- Jelena (Stanković), igumanija
- monahinja Tatjana (Stikić),
- monahinja Haritina (Jovanović),
- monahinja Efrosinija (Gardović),
- monahinja Darija
Služašči jeromonasi
[uredi | uredi izvor]- +Nikolaj Simonović jeromonah
- +Miron Rafailović jeromonah
- +Avakum Medić jeromonah (1992—2006)
- Onufrije Vranić arhimandrit (2013—2022)
- Neofit Kimpanov (2022-danas)
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Porta sa unutrašnjim zgradama
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Zaoprokul/ Manastir Drača, Kragujevac”. Arhivirano iz originala 25. 12. 2014. g. Pristupljeno 2. 3. 2014.
- ^ beli, Oblak (2020-11-13). „Manastir Drača sa moštima sveca koje leče um”. Oblak beli (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-05-27.
- ^ Konstantin Pavlović: „Povjest o konačnom izbibelii grancuzskoga voinstva…”, Budim 1818. godine
- ^ a b „Manastir Drača”. Eparhija šumadijska. Arhivirano iz originala 17. 11. 2018. g. Pristupljeno 17. 11. 2018.
- ^ „Manastir Drača”. Spomenici kulture u Srbiji. Pristupljeno 17. 11. 2018.