Mihailo VII Duka

Mihajlo VII Parapinak
Mihajlo VII Parapinak
Lični podaci
Datum rođenja	oko 1050.
Mesto rođenja	Konstantinopolj,
Datum smrti	1090.
Mesto smrti	Konstantinopolj,
Porodica
Supružnik	Marija od Alanije
Potomstvo	Konstantin Duka
Roditelji	Konstantin X Duka Evdokija Makremvolitisa
Dinastija	Duka
Vizantijski car
Period	1071 — 1078.
Prethodnik	Roman IV Diogen
Naslednik	Nićifor III Votanijat

Mihajlo VII Parapinak (grč. Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας) je bio vizantijski car (1071—1078), sin Konstantina X (1059—1067) i carice Evdokije (1067—1068). Kao car je bio izuzetno nesposoban i prepuštao je vladavinu ljudima iz svoje okoline, što je dovelo do poražavajućih posledica po Vizantiju kobne 1071. godine, a celokupnu njegovu vladavinu obeležile su stalne pobune širom Carstva. Pripadao je civilnom plemstvu, jednoj od sukobljenih strana u Vizantiji tokom XI veka.

Vladavina Mihajla VII

Vizantijski car Mihailo VII, prikazan na donjem delu ugarske kraljevske Krune Svetog Stefana

Mihajlo VII je bio mlad, nezainteresovan i nadasve nesposoban za značajnu ulogu koja mu je poverena u trenutku kada je Carstvo propadalo po svim šavovima, pa je neobično kako je uspeo da se i toliko održi na vlasti. Nezainteresovan za vlast, on je vladavinu prepustio prvo svojoj majci, potom svom stricu Jovanu i konačno logotetu Nićiforici.

Vojni slom iz 1071. godine i njegove posledice u vidu nadirućih Seldžuka sa jedne i Normana koji spremaju invaziju sa druge strane dovele su Vizantiju u stanje opšteg rasula. Nesposobnost centralne vlasti da pruži podršku svojim istočnim provincijama dovela je do samoorganizovanja lokalnog stanovništva, tako da se:

• između Trapezunta i Teodosijopolja, organizovala država na čelu sa Teodorom Gabrasom
• između Edese i Antiohije, organizovala država na čelu sa Filaretom Brahamijusom

Slovenski ustanak u Pomoravlju 1072.

Glavni članak: Slovenski ustanak u Pomoravlju 1072.

Tokom 1072. godine u Pomoravlju izbija novi slovenski ustanak protiv Vizantije predvođen Đorđem Vojtehom. Na čelo ustanka je postavljen srpski princ Konstantin Bodin (1081—1101), koji je u Prizrenu proglašen za cara. Međutim posle neuspešne opsade Kostura, Nićifor Vrijenije u bici kod Pauna uništava ustanike i zarobljava Bodina. Neposredno posle toga su se i Hrvatska (1076) i Zeta (1077) otcepile od Vizantije i proglasile se za kraljevine, tako da je Mihajlo Vojislavljević postao prvi srpski kralj. Stanje na Balkanskom poluostrvu dodatno su pogoršavali stalni pljačkaški upadi Mađara i Pečenega, kao i iščekivanje početka normanske invazije.

Seldžučko osvajanje Male Azije

Glavni članak: Seldžučko osvajanje Male Azije

Alp Arslan i njegov sin Malik Šah (1072—1092) su sa svoje strane ispoštovali mir koji su sklopili sa Romanom Diogenom, ali su zato lokalni emiri iz sve snage udarili na nebranjene prostore Vizantije osvojivši za svega nekoliko godina gotovo celu Malu Aziju, osvojivši 1077. godine Nikeju i stigavši do Hristopolja, na maloazijskoj obali Bosfora.

Vladavinu Mihajla VII karakterišu i velika poskupljenja i opadanje vrednosti vizantijskog novca, zbog čega je i sam Mihajlo dobio podrugljivi nadimak Parapinak (za četvrtinu manje). Pored opšte krize u Vizantiji, do ovoga su dovodile i loše mere koju je vlast, prevashodno logotet Nićiforica u ime Mihajla VII, sprovodila, kao što je bio pokušaj pretvaranja trgovine žitom u državni monopol, koji se okončao narodnom pobunom u kojoj su razorena državna skladišta žita. Sam Nićiforica je svoje greške platio posle svrgavanja Mihajla VII, kada je bio mučen i na kraju ubijen.

Vladavina Mihajla VII okončala se prevratom marta 1078. godine, posle koga se Mihajlo zamonašio u Studitskom manastiru, a novi car je postao jedan od pobunjenih predstavnika vojnog plemstva Nićifor (III) Votanijat (1078—1081). Kraj njegove vladavine predstavlja i konačni slom civilnog plemstva, posle čega dolazi do ogorčene borbe među predstavnicima vojnog plemstva oko vlasti.

Pobune za vladavine Mihajla VII

Glavni članak: Pobuna Ursela od Bajela

Jedan od neposrednih učesnika bitke kod Mancikerta, Ursel od Bajela poslat je 1072. godine na čelu oko 3.000 normanskih oklopnika u Anadoliju da povrati kontrolu nad nekim oblastima u ime Vizantije. On je zauzeo Galatiju i u njoj osnovao sopstvenu kneževinu sa sedištem u Ankiri, proglasivši za cara cezara Jovana Duku. Njegovu državu su slomili Seldžuci na poziv Vizantije, a sam Ursel se povukao u Amasiju u kojoj je 1074. godine zarobljen i predat generalu Aleksiju (I) Komninu (1081—1118).

Glavni članak: Pobuna Nićifora Vrijenija

U jesen 1077. godine, Nićifor Vrijenije koji je upravljao Dračkom temom se proglašava za cara kao predstavnik vojnog plemstva. Njegova pobuna je obuhvatila Balkansko poluostrvo i on u novembru iste godine ulazi u Hadrijanopolj, posle čega kreće na Carigrad. U međuvremenu se u Carigradu odigrao coup d'état u kome je zbačen Mihajlo VII, a novi car je postao Nićifor III koji je na Votanijata poslao Aleksija Komnina koji ga je porazio i slomio njegovu pobunu.

Glavni članak: Pobuna Nićifora Votanijata

Neposredno posle velike pobune na Balkanskom poluostrvu, u Maloj Aziji se u januaru 1078. godine pobunio strateg Anadolijske teme Nićifor Votanijat. Uz podršku Seldžuka, on je u martu iste godine ušao u Nikeju što je izazvalo puč u Carigradu u kome je Mihajlo VII uz podršku crkve zbačen i zamonašen, a Nićifor, koji je navodno vodio poreklo od porodice Foka, je proglašen za cara.

Literatura

• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Carr, John (2015). Fighting Emperors of Byzantium. Pen and Sword. ISBN 978-1-4738-5626-4.