Opština Prozor-Rama

Prozor-Rama
Osnovni podaci
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Federacija Bosne i Hercegovine
Kanton	Hercegovačko-neretvanski kanton
Stanovništvo
Stanovništvo	16.064 (2009) 16.297 (2013)
Geografske karakteristike
Površina	477 km2
Ostali podaci
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Načelnik opštine	Jozo Ivančević (HDZ 1990)
Pozivni broj	36
Veb-sajt	www.prozor-rama.org

Opština Prozor-Rama je opština smeštena u severnom delu Hercegovačko-neretvanskog kantona, u Bosni i Hercegovini. Sedište opštine je gradić Prozor-Rama.

Opština i sam grad su poznati po Ramskom jezeru.

Stanovništvo

Po poslednjem službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Prozor-Rama imala je 16.064 stanovnika, raspoređenih u 56 naselja.

Prostorni plan kog je 2010. godine izradio Ecoplan Mostar sadrži procene broja stanovnika opštine za 2008. godinu. Po ovom planu, 2008. godine u Prozor-Rami je živelo 16.517 stanovnika. U periodu od 1991. do 2008. Prozor-Rama je izgubila 3.243 stanovnika, ili 16,41% ukupnog stanovništva.

Prema popisu iz 2013. godine u opštini živi 16.297 ljudi.

Nacionalnost	2013.	1991.
Hrvati		12.259 (62,03%)
Muslimani		7.225 (36,56%)
Jugosloveni		100 (0,50%)
Srbi		45 (0,22%)
Ostali i nepoznato		131 (0,66%)
Ukupno:	16.297	19.766

Geografija

Opština Prozor-Rama se nalazi u severnoj Hercegovini, na prelazu iz Hercegovine u Bosnu. Ovaj geografski prostor „opkoljen” je visovima i omeđen obroncima visokih planina, koji tako čine zatvorenu, izolovanu, ali unutra skladnu celinu. Opštinu sa severa od Vrbaske doline odvajaju obronci planina Raduše, Vranice i Zeca. Prevoj Makljen je i međurečno razvođe Jadranskog i Crnomorskog sliva. Sa istoka od Klisa, Prozor-Ramu dele Studena planina i Bokševica, a s juga obronci planina Čvrsnice i Vrana. Zapadna granica ide planinom Ljubušom, koja je deli od duvanjskog područja. Rama se — prema svojoj konfiguraciji — deli na Gornju, Srednju i Donju, te Doljane.

Prostor opštine zauzima površinu od 477 km² ili 0,9% od ukupne površine BiH, sa udelom 10,8% ukupne površine Hercegovačko-neretvanskog kantona, što je treća po veličini opština u Kantonu. Pod vodom potopljenog ramskog područja, nastankom Jablaničkog jezera 1955. godine, nalaze se 3,2 km², a nastankom Ramskog jezera 1968. godine potopljeno je još 12,6 km². Po administrativnoj podeli, Prozor-Rama se nalazi u Hercegovačko-neretvanskom kantonu (Federacija BiH), a po crkvenoj podeli pripada Vrhbosanskoj nadbiskupiji. Prema poslednjem službenom popisu stanovništva, opština Prozor-Rama imala je 19.760 stanovnika raspoređenih u sledeća naseljena mesta: Blace, Borovnica, Dobroša, Donja Vast, Donji Krančići, Donji Višnjani, Družinovići, Duge, Ćališi, Glibe, Gmići, Gorica, Gornji Krančići, Gornji Višnjani, Gračac, Gračanica, Grevići, Heljdovi, Here, Hudutsko, Ivanci, Jaklići, Jurići, Klanac, Klek, Kovačevo Polje, Kozo, Kućani, Kute, Lapsunj, Lizoperci, Lug, Ljubunci, Maglice, Matkovići, Meopotočje, Mluša, Ometala, Orašac, Pajići, Paljike, Parcani, Paroš, Perići, Ploča, Podbor, Proslap, Prozor, Ravnica, Ripci, Rumboci, Škrobućani, Sopot, Šćipe, Šćit, Šerovina, Šlimac, Tošćanica, Trišćani, Ustirama, Uzdol, Varvara, Zahum. Konfiguracija tla uslovila je da se neka njena naselja nalaze na svega 300 metara nadmorske visine, neka i manje, a neka iznad 900 metara nadmorske visine, dok visinski raspon opštine obuhvata nadmorsku visinu od 270 metara do 1956 metara. Visina od 270 metara vezana je za maksimalan nivo vode u Jablaničkom jezeru, iako se i deo potopljene površine treba uračunati u vlasništvo opštine Prozor-Rama.

Međutim, i pored toga, klimatski uslovi i u planinskim mestima nisu surovi, zahvaljujući uticaju sredozemne klime koja prodire dolinom reka Neretve i Rame. Zato je celi ovaj kraj — veoma prijatan i „pitom” — od pamtiveka bio privlačan za čovekovo stanište. Kroz Ramu je u antičko doba prolazila rimska cesta od Solina prema centralnoj Bosni.

Danas kroz Ramu prolazi magistralna cesta M16.2 od Mostara prema Bugojnu, te regionalna cesta P418 (koja spaja Prozor-Ramu sa zapadne strane prema Tomislav Gradu i Livnu čineći najbližu direktnu vezu prema Splitu i Makarskom primorju), regionalna cesta P418b Prozor — Rama — Butrović Polje — Konjic (koja nije u potpunosti završena kao i istočni krak ove ceste, koji bi opštinu Prozor-Rama spojio sa Fojnicom odnosno Sarajevom, što bi činilo najkraću saobraćajnu vezu centralne Bosne i Sarajeva sa Jadranskom obalom, odnosno Makarskom i Splitom).

Danas ušća reke Rame nema, a gotovo je nestala i sama reka Rama, čiji je gornji tok prekrilo Ramsko jezero, a donji tok i ušće Jablaničko jezero. Područje današnje prozorske opštine uokvireno je visokim i teško prohodnim planinama (Makljen, Raduša, Vran, Ljubuša, Čvrsnica). Posebno je nepristupačan vrletni masiv planine Čvrsnice, koji ovaj kraj okružuje sa njegove južne strane. Nešto prohodnije i niže planine su prema zapadu i severu, pa su se tuda protezali glavni putevi koji su ovaj kraj povezali sa drugim mestima. Uz vodene tokove, pogotovo reke Rame, bile su smeštene ne baš brojne i prostrane, ali vrlo plodne doline, od kojih je najveća i najplodnija bila ona u gornjem toku Rame. Danas, skoro čitavu ovu dolinu prekriva Ramsko jezero.

Opština Prozor-Rama administrativno pripada Hercegovačko-neretvanskom kantonu, a od administrativnog sedišta Mostara udaljena je 80 km, dok je od Sarajeva udaljena 120 km. Najbliža železnica od sedišta opštine je 33 km i nalazi se u Jablanici, dok je najbliža pomorska luka u Pločama u Republici Hrvatskoj. Najbliže vazduhoplovne luke nalaze se u Mostaru i Sarajevu, kao i vazduhoplovna luka „Split” koja je od sedišta opštine udaljena 135 km.

Posle potpisivanja Dejtonskog sporazuma, opština Prozor-Rama u celini, ušla je u sastav Federacije BiH.

Sport

Opština ima fudbalski klub NK Rama te košarkaški klub HKK Rama.

Obrazovne ustanove

• Osnovna škola „fra Jeronim Vladić” (Ripci)
• Osnovna škola „Marko Marulić” (Prozor)
• Osnovna škola „Alija Isaković” (Prozor)
• Osnovna škola „Veselko Tenžera” (Uzdol)

• Osnovna škola „Ivana Mažuranića” (Gračac)
• Osnovna škola „Šćipe” (Šćipe)
• Srednja škola „Prozor” (Prozor)

Nacionalni spomenici

• Franjevački samostan i crkva Uznesenja Blažene Djevice Marije
• Džamija u Lizopercima sa mektebom i haremom
• Spomenik na Makljenu
• Stara tvrđava „Prozor”

Turizam

• Brdski biciklizam
• Lovni turizam (Lovište lovačkog društva „VEPAR” opštine Prozor-Rama)
• Ribolovni turizam (Sportsko ribolovno društvo „RAMA”)

Poznate ličnosti

• Ali-paša Serdar
• Ali-paša Varvar
• Muhamed Skejo Prozorac
• Osman Sabitović
• Dobrila Meštrović
• Diva Grabovčeva

Načelnici (1944—danas)

Načelnici opštine Prozor-Rama od 1944. godine do danas:

1. Gusto Zadro (1944—1945)
2. Tadija Dedić (1945—1947)
3. Markica Dedić (1947—1951)
4. Ahmet Hadžić (1951—1958)
5. Franjo Jeličić (1958—1962)
6. Miško Čuljak (1962—1967)
7. Ilija Bradić (13. 6. 1967 — 9. 3. 1972)
8. Derviš Kulagić (1972—1978)
9. Nikola Budimir (1978—1982)
10. Krešimir Fučec (1982—1983)

11. Ante Dolić (1983—1984)
12. Muhamed Zaimović (1984—1986)
13. Nikola Ivić (1986—1988)
14. Mile Tomić (1988—1990)
15. Mijo Jozić (1990—1994)
16. Jure Jurić (1995—1996)
17. Jerko Pavličević (1996—1998)
18. Dragan Meter (1998—1999)
19. Jozo Vukoja (2000—2008)
20. Jozo Ivančević (2008—danas)

Spoljašnje veze

• prozor-rama.org — Zvanična stranica opštine Prozor-Rama
• prozor-x.com
• prozorama.com Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. mart 2010)