Pazarske mantije
| Pazarske mantije | |
|---|---|
 Tradicionalne pazarske mantije, prelivene jogurtom | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Novi Pazar, Jugozapadna Srbija |
| Zajednica | žene iz starih, novopazarskih, gradskih porodica |
| Predlagač | Kulturni centar „Novi Pazar”, Grad Novi Pazar |
| Datum upisa | 18.06.2012 |
| Veb sajt | http://nkns.rs/cyr |
Pazarske mantije ili sandžačke mantije su specijalitet gradske kuhinje sa područja Novog Pazara. To je jelo koje se pravi od lisnatog testa i nadeva od mlevenog mesa. Mantije su mali komadi uvijene pite koji se ređaju jedan do drugog u veliki pleh, nalik onome za burek i tako peku.[1] Pripremaju ih žene iz starih novopazarskih gradskih porodica.
Pazarske mantije, odnosno tradicionalni način pripreme ovog jela, uvrštene su 2012. godine na listu nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
O nastanku pazarskih mantija ne postoje pisani izvori. Prema istraživanjima istoričara, pretpostavke su da je ovo jelo na Zapad došlo sa Džingis-kanom. Poreklo samog naziva može se tražiti u grčkoj reči mantion, što znači ogrtač ili uvijanje.[3]
Tradicija[uredi | uredi izvor]
Mantije, kao tradicionalno jelo deo su svakodnevene ishrane, ali i trpeze koja se priprema prilikom važnih porodičnih okupljanja povezanih sa životnim ciklusom, kao što su rođenje deteta, ženidbe ili deo posmrtnih običaja, pre svega bošnjačkog stanovništva na području Novog Pazara (jugozapadna Srbija).
Originalne mantije se prave samo od goveđeg mesa, što je razumljivo jer je u pitanju jelo koje su spremali muslimani za sebe i svoju porodicu. Poslednjih godina su se pojavili varijeteti sa ovčijim sirom ili zeljem.[1]
Poslednjih godina u različitim marketima širom Srbije mogu se naći polugotove smrznute mantije, napravljene prema originalnom receptu,[1] a novopazarski majstori pripremaju se da ovaj proizvod plasiraju i na inostrana tržišta.[4]
Priprema mantija[uredi | uredi izvor]
Na velikom okruglom stolu, prvo se razvlači testo. Za ovaj postupak potrebno je iskustvo, jer se lako može dogoditi da se tanko testo pokida i izgubi formu. Nakon što se razvuče tako da visi sa ivice stola, testo se preliva maslom i filuje. Iako se prave i sa sirom, „pravim mantijama“ se smatraju one sa mesom. Njihov fil pravi se od jednostavnih sastojaka: goveđeg ili svinjskog mesa, soli, bibera, crnog luka i malo ulja.
Nakon filovanja ivice testa se pažljivo uvijaju, po čemu su mantije najverovatnije i dobile naziv. U ovom postupku najvažnije je da se sve strane ravnomerno saviju, i da budu iste debljine. Ovako filovane i urolane kore seku se na manje komade, veličine oko 3 cm i od njih se oblikuju male bombice koje se, jedna do druge, ređaju u pleh i tako peku.[1] Interesantno je da se originalne mantije obično peku u starim pećima na drva, koje su napravile zantlije. Po mišljenju mnogih, upravo to im daje specifičan ukus.[3]
Nakon pečenja, prijatan i primamljiv miris mantija otvara apetit i budi želju da ih probate. Zavisi od ukusa, ali većina se slaže da je ovo jelo najukusnije kada mu se doda kiselo mleko ili jogurt. Obično se pri kraju pečenja prelivaju jogurtom kome je dodat ispasirani beli luk. Oni kojima ne prija ukus belog luka mogu ih još vruće preliti jogurtom i tako jesti.[1] Iako se najčešće kupuje u jutarnjim satima, za doručak, ovo jelo se u pazarskim pekarama prodaje tokom celog dana, a obično se i gosti dočekaju tepsijom mantija.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Mantije
- Pita
- Burek
- Srpska kuhinja
- Nematerijalno kulturno nasleđe
- Spisak elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „S ljubavlju iz Novog Pazara – Sandžačke ili Pazarske mantije”. Bašta balkana. Pristupljeno 4. 8. 2020.
- ^ „Pazarske mantije, tradicionalni način pripreme”. nkns.rs. Pristupljeno 5. 4. 2019.
- ^ a b v „Novopazarske mantije, specijalitet koji čuva tradiciju”. serbia.com. Pristupljeno 5. 4. 2019.
- ^ Halilović, Medin (28. 10. 2017). „Proizvođači mantija iz Sandžaka se spremaju osvojiti tursko tržište”. Agencija Anadolu. Pristupljeno 4. 8. 2020.
