Geografija Bosne i Hercegovine
| Geografija Bosne i Hercegovine | |
|---|---|
 Karta Bosne i Hercegovine | |
| Kontinent | Evropa |
| Region | Južna Evropa |
| Koordinate | 44° N 18° E / 44° S; 18° I |
| Površina | 51.209,2 km² (.) — kopno 99,98% — voda 0,02% |
| Granice | Crna Gora Hrvatska Srbija |
| Najviša tačka | Maglić 2.386 m |
| Najniža tačka | Jadransko more 0 m |
| Najduža reka | Drina 346 km |
| Najveće jezero | Buško Blato 56,7 km² |
Bosna i Hercegovina je smeštena na jugoistoku Evrope, u zapadnom delu Balkana. Ukupna površina zemlje je 51.129 km². Graniči 932 km s Hrvatskom na severu, severozapadu i jugu, 312 km sa Srbijom na istoku i severoistoku, i 215 km sa Crnom Gorom na istoku i jugoistoku. Na jugu Bosne i Hercegovine, opština Neum izlazi na Jadransko more u dužini od 20 km. Granice Bosne i Hercegovine u glavnom čine reke Drina, Sava, i Una.
Bosna i Hercegovina se sastoji od dve geografske i istorijske celine: većeg bosanskog dela na severu (oko 42.000 km²) i manjeg hecegovačkog na jugu. Bosna je mahom planinska zemlja, a isto se odnosi i na Hercegovinu, sa tom razlikom da je reč o različitim karakterima tla.
Na severu se planinsko područje spušta u lagano-brežuljkasto područje Posavine, odnosne dalje pretvara u Panonsku niziju. Dinarski delovi Bosne prostiru se od zapada ka istoku. Hercegovinu čine planinska (visoka) i jadranska (niska) Hercegovina, koja užim pojasom između Neuma i poluostrva Klek izbija i na Jadransko more. Značajna su i polja, odnosno zaravni, koje se pružaju duž najvećih bosanskih reka (Una, Vrbas, Bosna, Drina), od juga ka severu, odnosno u slučaju Neretve od severa ka jugu.
13,60% površine Bosne i Hercegovine je plodna zemlja a 2,96% zemlje se upotrebljava za poljoprivredu, dok 83,44% zemlje je za ostalo. Neki prirodni resursi Bosne i Hercegovine su ugalj, železo, boksit, mangan, drvo, bakar, hrom, cink, i hidropotencijal. Najviši vrh Bosne i Hercegovine je planina Maglić (2.386 m), dok najniži deo zemlje je pored mora. Retki zemljotresi su jedina ozbiljna prirodna opasnost u Bosni i Hercegovini. Među najvažnijih problema sa prirodom su zagađenost vazduha iz fabrika i krčenje šuma.
Klima Bosne i Hercegovine je umereno kontinentalna sa toplim letima i hladnim zimama. Područja sa velikom nadmorskom visinom imaju kratka hladna leta i duge žestoke zime. Primorje zemlje ima blage kišovite zime.
Glavni grad zemlje je Sarajevo (pola miliona stanovnika), a od većih gradova se mogu izdvojiti: Banja Luka, Tuzla, Mostar, Zenica, Bihać, Prijedor, Brčko, Travnik, Trebinje i Livno.
Geološki sastav[uredi | uredi izvor]
Eruptivne tvorevine Bosne raznovrsne su po starosti i sastavu. Paleozojska era predstavljena je granitima, porfirima, nekim dijabazima, dioritima i dr. Porfiri su prilično rasprostranjeni po terenu stvorenom za vreme permske periode. Njihovi široki izlivi nalaze se u Vratnici i kod Jezera, gde izgledaju podeljeni u banke.
Mezozojsku eru karakteriše znatna vulkanska aktivnost. Dijabazi, porfiriti, dioriti, eufotiti trijaske starosti postali su uglavnom aktivnošću podmorskih vulkana. Stene vulkanskog porekla jurske starosti, koju su takođe obeležile velike erupcije vulkana, većinom su se preobrazile u serpentin. Takve stene nastale su i tokom većeg dela kredne periode i prvog doba tercijara, dok je najmlađe doba krede obeleženo erupcijama trahitolikih stena: trahita (Maglaj), andezita (Srebrenica, Sikirača), dacita (Srebrenica).
Najveća masa pravih eruptivnih stena skoncetrisana je u okolini Srebrenice. Ona je podeljena u nekoliko grupa koje se prostiru na nekoliko desetina kilometara dužine. Najveće su mase serpentina, a njegove velike povorke po terenima od fliša udružene su na više mesta sa eufotitima. Iz serpentina na više mesta izbijaju mineralni izvori. U njemu su značajne rude hroma (Duboštica, Krivaja, Borje).
Hercegovina je mahom sastavljena od karsnih krečnjaka. Retkih eruptivnih tvorevina ima kod Jablanice na Neretvi i predstavljene su gabrovima. Na teritoriji Hercegovine zabeležen je redak prodor eruptiva kroz krečnjačke stene. Radi se o andezitima na obodu Dugog Polja, koje se prostire između Vran-planine i Čvrsnice.[2]
Najveće planine[uredi | uredi izvor]
- Maglić 2.386 m
- Volujak 2.336 m
- Čvrsnica 2.222 m
- Vranica 2.110 m
- Prenj 2.103 m
- Treskavica 2.086 m
- Vran 2.074 m
- Bjelašnica 2.066 m
- Lelija 2.032 m
- Zelengora 2.014 m
- Cincar 2.005 m
Veće rijeke u BiH[uredi | uredi izvor]
- Drina - 346 km
- Sava - 945 km
- Neretva - 218 km
- Trebišnjica - 96 km
- Una - 214 km
- Bosna - 271 km
- Sana - 140 km
- Vrbas - 240 km
- Usora - 77 km
- Vrbanja - 70 km
- Prača - 57 km
- Spreča - 112 km
- Ukrina - 53 km
- Krivaja - 65 km
- Janja - 53 km
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ http://img684.imageshack.us/img684/953/geografskeregije.jpg
- ^ Žujović, Jovan (2022). Postanje naše domovine. Beograd: PortaLibris. str. 106, 107, 108.
