Belosava Asenina

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Belosava Asenina
Lični podaci
Datum smrtinakon 1243.
Porodica
SupružnikVladislav Nemanjić
PotomstvoStefan, Desa, ćerka nepoznatog imena
RoditeljiIvan Asen II
Ana Asen
DinastijaAsen
Kraljica Srbije
Period1234–1243.
PrethodnikAna Anđeo Duka Komnin
NaslednikJelena Anžujska

Belosava Asenina (bug. Белослава Асенина) bila je bugarska princeza i kraljica Srbije od 1234. do 1243. godine kao žena kralja Vladislava Nemanjića.

Poreklo[uredi | uredi izvor]

Car Jovan Asen II, otac kraljice Beloslave.

Belosava je bila ćerka bugarskog cara Ivana Asena II i njegove žene Ane. Imala je sestru Mariju koja se udala za Manojla Epirskog. Moguće je da Belosava nije bila zakonito dete, jer Bugarska pravoslavna crkva nije priznavala brak između Ivana i Ane. Nakon pobede kod Klokotnice, Drugo bugarsko carstvo postaje najjača sila na Balkanu.

Brak[uredi | uredi izvor]

Venčanje[uredi | uredi izvor]

Teodosije priča kako je Sava, prilikom krunisanja Vladislava, doveo sinovcu i nevestu, ćerku bugarskog cara Asena. Brak je sklopljen oko 1234. godine, kada je Vladislav imao oko 40 godina. Ovakva hronologija utvrđena je na osnovu podataka o Savinim putovanjima na istok[1]. Kralja Vladislava i kraljicu Beloslavu krunisao je arhiepiskop Arsenije I. Sveti Sava, poglavar srpske pravoslavne crkve, je organizovao venčanje radi obezbeđivanja dobrih odnosa sa Bugarskom. Sava je bio protivnik nasilnih zbacivanja sa vlasti. Zbog sukoba koji je izbio među braćom napustio Srbiju i otišao u Sv. Zemlju. Arhiepiskopski tron Sava je prepustio igumanu manastira Žiče, svom učeniku Arseniju Prvom. U odsutstvu Svetog Save, kralja Vladislava i kraljicu Beloslavu krunisao je novi arhiepiskop.[2]

Beloslava kao kraljica Srbije[uredi | uredi izvor]

O bračnom životu Beloslave i Vladislava ne zna se mnogo. Kraljica Beloslava je bila izuzetno odana i okrenuta pravoslavnoj veri. Odmah je uticala na muža da počne sa zidanjem svoje zadužbine. U starom središtu srpske zemlje, blizu Prijepolja, na rečici Mileševi, nastavljena je gradnja njegove crkve posvećene Vaznesenju. Ubrzo je podignut manastir Mileševa, čija izgradnja je dobrim delom i njena zasluga. U manastiru Mileševa kralj Vladislav je sahranio svog strica Savu, koji je umro u Bugarskoj 14/27. januara 1236. godine, vraćajući se sa velikog hodočašća po Sv. Zemlji. U bugarskom mestu Trnovo srpski arhiepiskop je svratio kod Asena Drugog, Beloslavinog oca, ali se iznenada razboleo i ubrzo umro. Zahvaljujući Beloslavi, bugarski car nije pravio veće probleme pri preuzimanju Savinog tela iz Bugarske.[3]

Pad sa vlasti[uredi | uredi izvor]

Kralj Vladislav, freska u Mileševi.

Okolnosti vezane za smenu na srpskom prestolu 1243. godine su nejasne. Nijedan istorijski izvor ne govori direktno o ovim događajima. Jedini dokument koji donekle baca svetlo na građanski rat Uroša i Vladislava jeste pismo Dubrovčanima novom kralju, datirano u prvu polovinu 1243. godine. U njemu se pominje i kraljica Beloslava, koja se nakon pada muža sa vlasti sklonila u Dubrovnik. Dubrovčani su se zakleli da neće „ni po moru, ni po suhu, ni u Bosnu”, ni pismima, ni poslanicima delovati protiv kralja Uroša.[4][5] Ujedno su to i poslednji podaci o Beloslavi za njena života. Podaci koje dobijamo o depozitu kraljice Beloslave i njenog sina Dese potiču iz perioda vladavine kralja Dragutina, kada Vladislavljeva žena nije bila živa.[6][7].

Kraljičin depozit[uredi | uredi izvor]

Depozit ili poklad kraljice Beloslave bio je veoma obilan i bogat. Sadržaj više sanduka (većih i manjih) i nekoliko vreća ukazuje da je uticaj vizantijske kulture bio prisutan u Srbiji. U odnosu na zapad vizantijska kultura je, u to vreme, bila daleko naprednija. U to vreme, kada na zapadu nema ni pomena o ženskom rublju, srpska kraljica Beloslava je nosila duge svilene košulje. U njenom inventaru pominju se i kratke košulje, koje su bile izatkane svilenom i zlatnom žicom. Kraljičina soba je bila pokrivena šarenim prostirkama, a u njenom inventaru pominju se i dve zavese izvezene svilom. Kraljica Beloslava je imala bogatu toaletu, koja se razlikovala od toalete žena srpskih vlastelina. Bila je to izuzetno fina tkanina grčkog i italijanskog porekla. Najviše je nosila odeću modre i crne boje, a u svečanim prilikama nosila je crvenu i zelenu boju. U njenom depozitu pominju se i ikone raznih svetitelja, sa srebrnim i pozlaćenim okvirom i biserima. Kraljica je mnogo polagala na svoj spoljašnji izgled.[3]

Potomstvo[uredi | uredi izvor]

Srpska zastava 1281. godine.

Vladislav je sa bugarskom princezom Beloslavom imao više dece. Već 1237. godine, u ugovoru koga je srpski kralj potpisao sa dubrovačkim knezom Đovanijem Dandolom, Dubrovčani su predvideli da u slučaju nužde ugoste Vladislava, njegovu ženu i decu. Tronoški rodoslov pominje da Vladislav nije imao sinove, već samo dve ćerke, što nije tačno.[8] Pouzdano se zna za dvojicu Vladislavovih sinova i jednu ćerku:

O postojanju Vladislavljeve ćerke svedoči nedatirano pismo Đure Kačića, omiškog kneza, dubrovačkom knezu, vlasteli i opštini, u kome su pomenuti „seljaci” koje je kralj Vladislav dao njemu i njegovoj ženi, a svojoj ćerci. Pismo se datuje u period sredine 1270-tih godina.[9] Stefan, Vladislavov stariji sin, umro je pre 1281. godine kada se kao pokojni pominje u manastiru Esfigmenu na Svetoj Gori. O županu Desi sačuvano je nešto više podataka, zahvaljujući dubrovačkim dokumentima. Sin kralja Vladislava ostavio je na čuvanje poklad koga su 1281. godine preuzeli izaslanici kralja Dragutina. Iz ovoga se posredno može zaključiti da 1. jula 1281. godine Desa nije bio živ. Između ostalog, Desa je u depozit ostavio i zastavu od svile crvene i plave ("vexillum unum de zendato rubeo et blavo"). To je prvi podatak o bojama jedne srpske zastave u srpskoj istoriji[6][7].

Porodično stablo[uredi | uredi izvor]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jovan Asen I
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jovan Asen II
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zavida
 
 
 
 
 
 
 
možda Stefan Nemanja
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jelena (supruga Jovana Asena)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
možda Ana Nemanjić
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Belosava Bugarska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ana Asen
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Purković 1996, str. 29–31
  2. ^ Nikolić, Dejan (2009). Srpske kraljice i carice. Despotovac: Narodna biblioteka „Resavska škola”. ISBN 978-86-82379-31-7. 
  3. ^ a b Simić Kalpački, Tomislav (2010). Žene srpskih vladara. Beograd: Naša priča plus: Patam. ISBN 978-86-87601-08-6. 
  4. ^ Kovačević 1879, str. 13–15
  5. ^ Istorija srpskog naroda (1994), 341
  6. ^ a b Malović 2003, str. 31–8
  7. ^ a b Ječmenica 2018, str. 89–93
  8. ^ Purković 1996, str. 32
  9. ^ Purković 1996, str. 33

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Simić Kalpački, Tomislav (2010). Žene srpskih vladara. Beograd: Naša priča plus: Patam. ISBN 978-86-87601-08-6. 
  • Nikolić, Dejan (2009). Srpske kraljice i carice. Despotovac: Narodna biblioteka „Resavska škola”. ISBN 978-86-82379-31-7. 
  • Ječmenica, Dejan, Nemanjići drugog reda, Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd (2018)
  • Kovačević, Ljubomir. „Nekoliko hronoloških ispravka u srpskoj istoriji“, Državna štamparija u Beogradu, 1980. 1-93.
  • Malović-Đukić, Marica, Poklad župana Dese, Kralj Vladislav i Srbija 13. veka, Naučni skup, 15-16. novembar 2000, Beograd (2003)
  • Purković, Miodrag. Princeze iz kuće Nemanjića. Beograd: Pešić i sinovi, 1996.
  • Ćirković, Sima i Maksimović, Ljubomir. Istorija srpskog naroda, knjiga 1, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), Beograd: Srpska književna zadruga, 1994.
  • Ćorović, Vladimir, Istorija Srba, Dom i škola, Beograd 2006
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Белосава_Асенина&oldid=27529945”