Dizanje tegova

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Dizanje tegova
Olimpijski dizač Laša Talahadze podiže 258 kg na Olimpijskim igrama 2016. godine u Riu[1][2]
Najviše upravno teloMeđunarodno udruženje dizača tegova
Prvo razvijenAntička Grčka, Egipat, Kina
Karakteristike
KontaktNe
Mešani polNe
TipSport jačine
Opremaosovina, ploče tegova, ogrlice, kreda, traka, patike, pojas
Prisustvo
Zemlja ili  regionŠirom sveta
OlimpijadaMuškarci: 1896, 1904, 1920  – sadašnjost; Žene: 2000 – sadašnjost
Dizač tegova potiskom pokušava da podigne 180 kg
GIF-animacija dizanja trzajem
GIF-animacija dizanja izbačajem

Dizanje tegova (engl. weightlifting) je olimpijski sport u kome takmičar snagom svojih mišića diže uvis veliku težinu smještenu na čelične šipke, za šta je potrebna fizička snaga, koncentracija, iskustvo, moć volje, kondicija, tehnika, sve u svemu mentalna i fizička snaga. Izraz „dizanje tegova“ se obično odnosi na samo treniranje za takmičenje; u procesu treninga se jačaju glavne mišićne grupe potrebne za takmičenje, stiče kondicija i priprema srce za veliki napor. Zbog takvih rezultata i mnogi drugi sportisti u svoj trening uključuju slične vežbe. Međutim, ako se neispravno rade, ove vežbe mogu dovesti do teških poremećaja fizičkog zdravlja, pa je potreban iskusan trener i oprezno i postepeno vežbanje.

Tehnika je najbitniji aspekat dizanja tegova, jer se bez nje dizač tegova može trajno ozlediti i ne postići očekivane rezultate. Odmor od vežbanja je podjednako bitan.

Kratka istorija[uredi | uredi izvor]

Istorijski posmatrano, pomenuta grana sporta je praktikovana davno širom sveta, kada su ljudi, pre svega, podizali teško kamenje u takmičenjima snage. Prvi zvanični podaci govore da je dizanje bilo prisutno u Egiptu, Kini i Grčkoj. Ipak, moderno doba se vezuje za Evropu i 19. vek. Zanimljivo je da je prvo Svetsko prvenstvo za muškarce održano 1891. i tada nisu ni postojale kategorije, a da su se pripadnice lepšeg pola izborile za planetarni šampionat tek 1987.[3]

Međunarodna federacija osnovana je 1905. godine i prema dostupnim informacijama ima 187 članova sa sedištem u Budimpešti.

Olimpijska disciplina[uredi | uredi izvor]

Olimpijska disciplina se sastoji od dva dela. U prvom dijelu se teg diže iz jednog poteza sa zemlje do iznad glave, a u drugom dijelu se, uglavnom sa većim težinama, teg diže do iznad koljena u jednom trzaju pri čemu se dizač obično spušta na koljena da bi sebi olakšao, zatim diže na ramena opet spuštajući se prema zemlji i praktično dižući teg nogama, i na kraju uvis, opet se pomažući nogama.

Tri sudije nadgledaju proces. Kada takmičar postigne cilj, svaki sudija zasvetli bijelim svetlom. Kada bar dvojica sudija tako označe uspješno dizanje, ono se smatra ispravnim. Ako sudija smatra da dizanje nije bilo ispravno, on to označi crvenim svetlom. Tegovi se moraju podići bar do nivoa koljena u roku od 60 sekundi. Ako takmičar dva puta za redom pokušava da digne teg, dozvoljeno je 135 sekundi za drugo dizanje.

Istorija na Olimpijskim igrama[uredi | uredi izvor]

Dizanje tegova se prvi put pojavilo na Olimpijskim igrama u Atini 1896. godine, a potom i osam godina kasnije u Sent Luisu. U to vreme koristile su se različite tehnike dizanja nego danas i postojala je samo jedna kategorija, bez obzira na telesnu težinu tela. Tek od Antverpena 1920. godine, takmičari su bili grupisani po kategorijama. Žene su prvi put nastupile na Igrama 2000. godine, koje su održane u Sidneju.

Do sada je ukupno podeljeno 620 medalja među 64 nacije. Osvajači medalja iz Sovjetskog Saveza se i dalje nalaze na vrhu sa čak 39 zlatnih medalja. Drugi po redu su Kinezi (31), a iza njih Amerikanci sa 16 medalja.

Pravila na Olimpijskim igrama[uredi | uredi izvor]

U Tokiju će se održati takmičenje u obe konkurencije. Kod muškaraca, učesnici će biti razvrstani u kategorijama: do 61, do 67, do 73, do 81, do 96 i preko 109 kilograma. S druge strane, dame imaju podelu: do 49, do 55, do 59, do 64, do 76, do 87 i preko 87 kilograma. Disciplina na OI se sastoji iz dva dela. Prvi podrazumeva da se teg diže iz jednog poteza sa zemlje do iznad glave. Kasnije kada dođu veće težine, teg se prvo diže do iznad kolena ujednom trzaju, potom na ramena, spuštajući se prema zemlji i na kraju se diže uvis nogama. Troje sudija odlučuje, a minimum dvoje mora da dizanje proglase uspešnim. Neko pravilo kaže, da bi teg trebalo da se podigne do nivoa kolena za 60 sekundi, ipak, ako takmičar dva puta pokuša da podigne teg dozvoljeno je 135.

Svakom dizaču su dozvoljena tri pokušaja, a kombinovanje prvog i drugog dela se dobija ukupan rezultat. Ukoliko dođe do izjednačenja, sportista koji je prvi dostigao pomenutu težinu postaje pobednik.

Trening[uredi | uredi izvor]

Olimpijski takmičari mogu da vežbaju svaki dan po par sati. Međutim, u normalnim okolnostima, takmičari mogu da vežbaju najviše tri do četiri puta nedeljno, sat ili dva dnevno.

Kod olimpijskog dizanja tegova, dizanje se vežba za svaki potez posebno, i svaki posebno se dovodi što bliže savršenstvu. Što je potez kraći, vežba se sa većom težinom, i obrnuto.

Takmičenje[uredi | uredi izvor]

Klase po težini[uredi | uredi izvor]

Takmičari se raspoređuju u jednu od osam kategorija prema svojoj težini. Kategorije su sledeće[4]:

Muškarci

  • do 55 kg (neolimpijska kategorija)
  • do 61 kg
  • do 67 kg
  • do 73 kg
  • do 81 kg
  • do 89 kg (neolimpijska kategorija)
  • do 96 kg
  • do 102 kg (neolimpijska kategorija)
  • do 109 kg
  • preko 109+ kg

Žene

  • do 45 kg (neolimpijska kategorija)
  • do 49 kg
  • do 55 kg
  • do 59 kg
  • do 64 kg
  • do 71 kg (neolimpijska kategorija)
  • do 76 kg
  • do 81 kg (neolimpijska kategorija)
  • do 87 kg
  • preko 87+ kg

U svakoj kategoriji takmičari se takmiče u obe vrste dizanja tegova (u jednom potezu i postepeno), a nagrade se dodeljuju najboljima u pojedinačnim vrstama dizanja i kombinovano.

Takmičenje kontroliše Međunarodno udruženje dizača tegova, osnovano u Budimpešti 1905. godine.[5][6][7][8]

Službena procedura[uredi | uredi izvor]

Trzaj

U svakoj težinskoj kategoriji, dizači se takmiče u izbačaju i trzaju. Nagrade se obično daju za najveće težine podignute u svakom i za ukupno maksimalno kombinovano podizanje. Redosled takmičenja zavisi od dizača - takmičar koji izabere najnižu težinu ide prvi. Ako su neuspešni na toj težini, imaju mogućnost da ponovo pokušaju na toj težini ili da pokušaju veću težinu nakon što su drugi takmičari napravili pokušaje na prethodnoj težini ili drugim srednjim težinama. Šipka se otežava postepeno i napreduje se do većih težina tokom takmičenja. Tegovi su postavljeni u priraštajima od po jednog kilograma. Ako dvoje sportista podigne istu težinu, oboje su zaslužni za to, ali u pogledu plasiranja onoj koji je podigao tu težinu prvi dobija viši plasman.[9]

Tokom takmičenja, prvo se održava trzajski događaj, nakon čega sledi kratka pauza, a zatim čisto dizanje i izbačaj. Postoje dvoje pomoćnih sudija i jedan glavni sudija koji zajedno daju „uspešan” ili „neuspešan” rezultat za svaki pokušaj na osnovu njihovog posmatranja podizanja u okviru pravila i propisa upravnog tela. Dve uspešne ocene su potrebne za svaki pokušaj da se prođe. Obično se rezultati sudija registruju preko sistema osvetljenja, pri čemu belo svetlo označava „uspešno” podizanje a crveno svetlo je znak za „neuspelo” dizanje. Ovo se čini radi svih prisutnih sportista, trenera, administratora ili publike. Osim toga, jedan ili dva tehnička zvaničnika mogu biti prisutni kao savetodavci tokom donošenja odluka.

Lokalna takmičarska pravila[uredi | uredi izvor]

Na lokalnim takmičenjima, obično se dodeljuje titula „najbolji dizač”. Ona se dodeljuje najboljim muškim i ženskim dizačima. Nagrada se zasniva na formuli koja koristi „Sinklerov koeficijent”. Taj koeficijent izveden i odobren od strane svetskog upravnog tela ovog sporta i koji omogućava uzimanje u obzir razlika u polu i telesnoj težini. Kada se formula primeni na ukupnu podignutu količinu svakog takmičara, i kada se rezultati grupišu, ona daje numerički rezultat koji određuje najboljeg muškog i ženskog dizača takmičenja.[10] Obično je pobednik najveće težinske klase podigao najveću sveukupnu težinu tokom takmičenja, međutim dizač u lakšoj težinskoj klasi još uvek može da podigne veću težinu relativno na sopstvenu telesnu težinu, i da ostvari veći Sinklerov koeficijent, čime osvaja nagradu „najboljeg dizača”.

Šampioni[uredi | uredi izvor]

Od 1950-ih do 1980-ih godina mnogi šampioni su poticali iz bivšeg Sovjetskog Saveza i istočne Evrope. Anketa koju je Udruženje sprovelo 1982. godine predstavila Tomija Kona kao najboljeg u istoriji. Tomi Kono je zastupao Sjedinjene Američke Države, postavljajući 26 svjetskih rekorda, osvajajući 2 zlatne medalje na olimpijadi (1952. i 1956) i olimpijsku srebrnu medalju (1960). Vasilij Aleksejev iz Sovjetskog Saveza je 80 puta postavio svjetski rekord i osvojio dvije zlatne medalje tokom 1970-ih i smatra se najboljim ikad dizačem tegova u superteškoj kategoriji. Od tada, dizači tegova iz Irana, Grčke i Turske su postizali velike uspehe na međunarodnom nivou. U istoriji dizanja tegova, samo četiri dizača tegova su uspela da osvoje tri zlatne medalje na olimpijadi. Naim Sulejmanoglu iz Turske, Piros Dimas i Kaki Kakijašvili iz Grčke i Halil Mutlu iz Turske.

Tabela[uredi | uredi izvor]

Osam najuspešnijih zemalja na Olimpijskim igrama
Država Zlatne medalje Srebrne medalje Bronzane medalje Ukupno
Sovjetski Savez 39 21 2 62
Kina 31 15 8 54
SAD 16 16 12 44
Bugarska 12 17 8 37
Francuska 9 3 3 15
Iran 8 6 5 19
Turska 8 1 2 11
Nemačka 6 7 7 20

Dizanje tegova u Srbiji[uredi | uredi izvor]

Teško atletski savez Srbije je osnovan 18. juna 1950. u Beogradu. Međutim, brzo je promenio ime u Savez za dizanje tegova. Član je brojnih organizacija, među kojima se ističu: Evropska federacija za dizanje tegova, Evro – Azijska regionalna asocijacija za dizanje tegova, Mediteranska konfederacija za dizanje tegova, Sportski savez Srbije, Olimpijski komitet Srbije itd.

Srbija je imala samo jednog olimpijca davne 1996. u Atlanti. U novije vreme, najbliži odlasku je bio Tamaš Kajdoči 2016. godine. Iako je bilo priče da će da dobije vajld kard, to se nije dogodilo.[11]

Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]

Dizanje tegova može da izgleda jednostavno, ali zahteva vrhunsku fizičku i mentalnu kontrolu. Podizanje više od dvostruke telesne težine preko glave nije samo mobilizacija svakog mišića u telu. Da bi se postigao ovaj podvig, potreban je fokus, vrhunska tehnika i borbeni duh. Potrebno je da se telo i um pripreme uz sposobnost da sportista ostane miran, opet pod naporom.

Rekordi[uredi | uredi izvor]

Rekord za kategoriju muškaraca do 56 kg težine je 305 kg, a za muškarce preko 105 kg težine je 472,5 kg.[12]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Lasha TALAKHADZE”. Rio 2016. Arhivirano iz originala 11. 12. 2016. g. Pristupljeno 17. 8. 2016. 
  2. ^ „Lasha Talakhadze Wins Gold, Behdad Salimi Bombs Out After World Record Snatch”. BarBend.com (na jeziku: engleski). 16. 8. 2016. Arhivirano iz originala 18. 08. 2016. g. Pristupljeno 17. 8. 2016. 
  3. ^ „Olympic Sports : Weightlifting｜The Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games”. The Tokyo Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games (na jeziku: engleski). Pristupljeno 11. 12. 2019. 
  4. ^ „Međunarodno udruženje dizača tegova, pravila” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 8. 3. 2008. g. Pristupljeno 14. 3. 2008. 
  5. ^ „About”. International Weightlifting Federation. Pristupljeno 8. 11. 2015. 
  6. ^ 1972 Summer Olympics official report. Arhivirano 2011-09-19 na sajtu Wayback Machine Volume 1. Part 1. p. 99.
  7. ^ 1976 Summer Olympics official report. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. septembar 2012) Volume 1. Part 1. p. 207.
  8. ^ „Continental Federations”. International Weightlifting Federation. Arhivirano iz originala 19. 10. 2008. g. Pristupljeno 12. 12. 2008. 
  9. ^ „New Bodyweight Categories Approved by the IWF Executive Board”. International Weightlifting Federation. Pristupljeno 19. 10. 2018. 
  10. ^ „The Sinclair Coefficients for the Olympiad”. International Weightlifting Federation. Pristupljeno 24. 7. 2009. 
  11. ^ „Više o našem Savezu - SAVEZ SRBIJE ZA DIZANjE TEGOVA SERBIAN WEIGHTLIFTING FEDERATION”. SAVEZ SRBIJE ZA DIZANjE TEGOVA SERBIAN WEIGHTLIFTING FEDERATION (na jeziku: engleski). Pristupljeno 11. 12. 2019. 
  12. ^ „Međunarodno udruženje dizača tegova, rekordi”. Arhivirano iz originala 23. 3. 2008. g. Pristupljeno 14. 3. 2008. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дизање_тегова&oldid=26548871”