Naseljavanje Srba na Balkansko poluostrvo

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Seoba Srba na Balkan oko 631. godine

Seoba Srba na Balkansko poluostrvo predstavlja istorijski proces seobe Srba na područje Balkanskog poluostrva u sklopu šireg procesa seobe Slovena na prostore jugoistočne Evrope tokom 6. i 7. veka. Doseljavanje srpskog naroda na balkanske prostore posvedočeno je arheološkim nalazima iz ranog srednjeg veka, kao i podacima iz istorijskih izvora, među kojima poseban značaj zauzima delo vizantijskog cara Konstantina VII Porfirogenita (945-959) pod naslovom "De administrando imperio" (O upravljanju carstvom), u kojem je doseljavanje Srba smešteno u prvu polovinu 7. veka, za vreme vladavine cara Iraklija (610-641).[1]

Postojale su nejasnoće da li je Porfirogenit u delu pisanom za svog naslednika Romana II pisao istinu o načinu kako su Srbi dolazili na Balkansko poluostrvo u vreme vladavine cara Iraklija (610-641), kao i o njihovoj pradomovini koju on naziva Bela Srbija, a koju opisuje na području današnje severne Češke i istočne Nemačke. Iz pisanja Porfirogenita i drugih pisanih izvora iz Vizantije i Franačke nastala je pretpostavka da je naseljavanje Srba otpočelo nakon propasti opsade Carigrada 626. godine, a da se okončalo pre smrti vizantijskog cara Iraklija, 11. februara 641. godine.[1]

Po Mavru Orbinu Srba je bilo na ovim prostorima i pre 7. veka, a o priči o naseljavanju u to vreme se ne može ni govoriti. On pominje Sorabe (Srbe) Slovene koji su po Pliniju potekli iz predela oko močvare Meotid, i odakle su krenuli u dva pravca. Jedan krak naroda je otišao u veliku oblast Sarmatiju (Poljsku), da bi stigli u Germaniju, u predeo zvani Lužica. Bili su to Lužički Srbi, a oni njihovi sunarodnici Sorabi, koji su se spustili ka jugu Evrope (današnji Srbi) došli su u Panoniju i gornju Meziju. To je bilo daleko pre 7. veka jer su se ti Sorabi (Srbi) u Panoniji, u 4. veku pobunili protiv cara Konstantina.[2]

Položaja Bele Srbije[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Bela Srbija

Bojka ili Bela Srbija je bila oblast u Evropi koja je prema navodima vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959) u spisu „O upravljanju carstvom“ (lat. De administrando imperio) bila naseobina Srba iz koje su oni krenuli na Balkansko poluostrvo. On u svom delu kaže:„Srbi vode poreklo od nekrštenih Srba, nazvanih i Beli, naseljenih sa one strane Turske (misli na Mađarsku), u kraju koji se kod njih naziva Bojki (Βοίκι), gde im je u susedstvu i Franačka, isto kao i velika Hrvatska (jug današnje Poljske i Šleska), ona nekrštena, koja se naziva i Bela. Tamo su dakle ovi Srbi od davnine nastanjeni“.[3][4][5] Samo ime Bojka i njen tačan položaj nisu potpuno razrjašnjeni. Prema verovatnijoj pretpostavci ona se nalazila zapadno od Bele Hrvatske na prostor severne Češke i Lužice u istočnoj Nemačkoj. Tako se mogla graničiti i sa Franačkom, kako je opisano u De administrando imperio. Po drugom mišljenju, ona je bila istočno od Bele Hrvatske na prostor istočnog Zakarpatja odnosno na severozapadu današnje Ukrajine. Drugo mišljenje je neuverljivo jer prema Porfirogenitu i Franci su susedi Bele Srbije, a to nije moguće ako je Bela Srbija bila istočno od Bele Hrvatske.

Podatke o seobi Srba na Balkansko poluostrvo, pored kasnije zapisanih domaćih izvora sumnjivog porekla i sadržaja, kakav je Letopis popa Dukljanina, ili Barski rodoslov, donosi još samo car Konstantin VII Porfirogenit u svom delu „O Upravljanju carstvom“ lat. De administrando imperio, koje je pisano u prvoj polovini i sredinom X veka. Ipak, pisanje, u hronici koja je pripisana Fredegaru sholastiku, da su Srbi živeli na reci Labi (Elbi) pod vlašću svog kneza Drvana 631-32. potvrda je da se na istočnoj granici Franačka u prvoj polovini 7. veka graničila i sa Srbima.[6][7] Zbog toga, Pseudofredegarova hronika potvrđuje pisanje Porfirogenita da je na području Češke i Istočne Nemačke u vreme cara Iraklija postojala takva Srbija, to jest Bela Srbija.

Vreme dolaska Srba na Balkansko poluostrvo[uredi | uredi izvor]

Dalja istraživanja izvora i njihovo poređenje doveli su do daljeg preciziranja vremena i okolnosti u kojima se seoba Srba na Balkansko poluostrvo dogodila. Značajan napredak ostvaren je kada je napravljena pretpostavka da se seoba Srba sa područja Bele Srbije na Balkan dogodila od 629. do 632.[8] Na osnovu podataka zabeleženih kod Porfirogenita, u Franačkim Analima i drugim izvorima, može se zaključiti da su Srbi i Hrvati sa područja nekadašnje Istočne Nemačke, Poljske i severa Češke stigli na Balkansko poluostrvo tokom prve polovine 7. veka, za vreme vladavine cara Iraklija (610—641).[1]

Pravac seobe Srba na Balkansko poluostrvo[uredi | uredi izvor]

Najkraći put od Češke i istočne Nemačke, to jest Bele Srbije, do Balkanskog poluostrva vodio je kroz Panonsku niziju. U njoj su bili u to vreme Avari. Zbog toga, pretpostavlja se da Srbi u svojoj seobi na Balkansko poluostrvo nisu prošli kroz središnje oblasti Panonske nizije, nego preko njenog zapadnog dela Taj deo Panonske nizije mogao je biti pod vlašću Samovog plemenskog saveza, a Srbi na Labi, u to vreme od 631-32. godine, bili su deo tog slovenskog plemenskog saveza. Sporazum sa Avarima o prolasku ili, zaštita Samovog plemenskog saveza za Srbe koji su morali da se kreću najmanje nekoliko sedmica, a možda i nekoliko meseci, rubnim područjem Panonske nizije, je razlog zašto Konstantin VII Porfirogenit nije pisao o većim sukobima Srba protiv Avara.[7]

Srpske oblasti na Balkanu[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Srpske zemlje u ranom srednjem veku

Prema Konstantinu VII : „Pošto su dva brata nasledila od oca vlast nad Srbijom, jedan od njih, uzevši polovinu naroda, prebegne Irakliju … I pošto sadašnja Srbija i Paganija i zemlja Zahumljana i Travunija i zemlja Konavljana behu ... opuste[le] ... car u ovim zemljama naseli iste Srbe.”[9] Prema Konstantinu Porfirogenitu u primorju Srbi su naselili prostor od Cetine do Bojane, a iz opisa naselja, događaja i imena slovenskih plemena u donjem Podunavlju vidljivo je da je severa granica naseljavanja Srba bila na Savi, a na zapadu verovatno na Uni.[10] Kao granične župe u Hrvatskoj prema Srbima Porfirogenit nabraja:

Najsevernija primorska oblast koju su naselili Srbi bila je Neretljanska kneževina od Cetine do Neretve sa ostrvima Hvar, Brač, Korčula i Mljet.[12] Od Neretve do Dubrovnika prostiralo se Zahumlje, dok se od Dubrovnika do Boka kotorske prostirala Travunija sa Konavljem, dok je najjužnija oblast naseljena Srbima Duklja od Kotora do Bojane. Granicu primorskih oblasti prema unutrašnjosti činila je vododelnica Dunava (odnosno Crnog mora) i Jadranskog mora. U unutrašnjosti se prostirala oblast koju Porfirogenit naziva Srbija koja se prostirala između dolina reka Vrbasa i Ibra i u njenom sastavu nalazi se Bosna.


Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Kovačević 1981, str. 109-124.
  2. ^ Mavro Orbini: "Kraljevstvo Slovena", Beograd 2016. str. 157.
  3. ^ Moravcsik 1967, str. 152-153.
  4. ^ Konstantin Porfirogenit, „O upravljanju carstvom“ (glava 32.)
  5. ^ Ferjančić 1959, str. 46-47.
  6. ^ Matveeva & Nenaševoй, str. 243; 2001.
  7. ^ a b Logos 2017, str. 33-35. sa napomenom 156.
  8. ^ Živković 2002, str. 198.
  9. ^ Ferjančić 1959.
  10. ^ Novaković 1981, str. 33-35.
  11. ^ Ferjančić 1959, str. 33.
  12. ^ Ferjančić 1959, str. 33-36.

Izvori i literatura[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Насељавање_Срба_на_Балканско_полуострво&oldid=27551441”