Pregled rudarstva
 |
Iskopavanje - vađenje vrednih minerala ili drugih geoloških slojeva iz zemlje, obično (ali ne uvek) iz rudnog sloja, vena (geologija)(uglja) ili šava. Svaki materijal koji se ne može uzgajati iz poljoprivrednih procesa ili se veštački stvara u laboratoriji ili fabrici obično se minira.
Osnovni pojmovi
[uredi | uredi izvor]Geologija rudarstva
[uredi | uredi izvor]Osnovni pojmovi
[uredi | uredi izvor]- Mineralni
- Kamen (geologija), zbirni materijal koji se obično sastoji od niza minerala
- Ruda, stena koja sadrži željeni mineral
- Geneza rude, geološki procesi pomoću kojih se ruda formira i taloži
- Klasa rude, količina željenog minerala ili metala, koja sadrži količina rude
- Rude visokog stepena bogate su željenim mineralima, rude niskog kvaliteta imaju manje željenih minerala
- Gangue, minerali unutar rude koji nisu poželjni; one se uklanjaju tokom prerade rude
- Vena (geologija) je geološka formacija koja često sadrži rudu
- Preopterećenje, materijal povrh određenog ležišta minerala (pri površinskom kopanju mora biti uklonjen)
Pronalaženje rude
[uredi | uredi izvor]- Pregled
- Istraživanje minerala
Neki primeri materijala koji se miniraju iz zemlje uključuju:
- Bazni metali
- Boksit ( aluminijum)
- Kasiterit( Kalaj)
- Hromit ( hrom)
- Cinabarit ( Merkur)
- Kobaltit ( kobalt)
- Coltan ( Niobium and Tantalum)
- Kolumbit ( niobijum)
- Bakar - videti listu bakarnih ruda
- Ilmenit ( titan)
- Ruda gvožđa ( Gvožđe)
- Galenit ( Olovo)
- Magnezit ( Magnezijum)
- Malahit ( bakar)
- Molibden ( molibden)
- Pentlandit ( nikl)
- Pirolusit ( mangan)
- Scheelite ( volfram)
- Sfalerit ( cink)
- Tantalit ( Tantalum)
- Volframit ( volfram)
- Barit ( Barium)
- Beril ( Berilijum i drago kamenje)
- Glina
- Građevinski agregati
- Dijamanti
- dolomit (ukrasni kamen, magnezijum)
- Fosilna goriva
- Ugalj - videti vađenje uglja
- Uljani pesak
- Uljni škriljac - videti Industrija uljnih škriljaca i Vađenje ulja iz škriljaca
- Drago kamenje
- Kaolinit
- Krečnjak
- Fosforit ( fosfat)
- Plemeniti metali
- Kalijumska đubriva
- Retkozemni elementi
- Skrilavac - videti industriju škriljevca
- Kamena so
- Kamen - vidi kamenolom
- Sumpor
- Uranijum ruda
Vrste rudarstva i tehnike
[uredi | uredi izvor]Površinsko rudarstvo
[uredi | uredi izvor]- Površinsko kopanje, rudarstvo se izvodi u zemlju, ali sa otvorenim nebom
- Iskopavanje na otvorenom, pri čemu se uklanjanje nasipa i stavlja na drugo mesto, na kraju ostavljajući veliku jamu.
- Iskopavanje traka, gde se prekomerno opterećenje uklanja i postavlja na područje gde je mineral (obično ugalj) već izvađen, omogućavajući površini da se vrati otprilike onako kako je bilo pre
- Iskopavanje vrha planine, pri čemu se prevrtanje planine gura sa planine u susednu dolinu
- Vađenje kamena
- Iskopavanje plastera
- Kopanje
- Hidraulično miniranje, pomoću mlaznica visokog pritiska za eksploziju tla ili obronaka
Podzemno rudarstvo
[uredi | uredi izvor]- Podzemno kopanje ruda, pod zemljom
- Dve glavne vrste podzemnog kopanja, klasifikovane po karakteristikama stene koja se minira:
- Postoje tri smera po kojima se može vršiti podzemno kopanje:
- Iskopavanje horiѕontalnih hodnika, horizontalno rudarstvo
- Iskopavanje vertikalnih okana,vertikalno rudarstvo
- Iskopavanje kosih okana, rudarstvo pod nagnutim uglom
- Zaustavljanje je proces izvlačenja rude iz podzemlja, ostavljajući rupu koja se naziva stopi
- Komorno stubna
- Longval rudarstvo
- Povlačenje rudarstva
- Vatreno-miniranje, metod koji se sastoji od naglog hlađenja stenske mase,koja je prethodno zagrejana vatrom.Što dovodi do pucanja stene.
Ostale metode
[uredi | uredi izvor]- Iskopavanje bušotina
- Kutija isečena
- Iskopavanje dubina
- Rupa slave (proizvodnja nafte)
- Heap leaching
- Podzemno rastvarenje rude
- Iskopavanje deponija
- Sanacija mine
- Omega hidraulične kopanja
- Iskopavanje kvarcnog grebena
Rudarska oprema
[uredi | uredi izvor]Iskopavanje
[uredi | uredi izvor]Teška mehanizacija
[uredi | uredi izvor]- Parni bager, korišćena od 19. veka do 1930-ih
- Bager sa visinskom kašikom, izvedena iz parne lopate, ali koristeći struju umjesto pare
- Bageri, izvedeni iz parne lopate, ali koristeći hidrauliku ili pneumatiku umesto pare
- Bager dreglajn koristi kante pričvršćene na duge kablovske vodove, a ne pričvršćene na gredu
- Rotorni bager, najveća pokretna kopnena mašina ikada izgrađena
- Bager
Eksplozija
[uredi | uredi izvor]Ispiranje stena
- Eksplozivi
- Oprema za miniranje
- Detonator, mali eksplozivni naboj koji je korišten za pokretanje glavnog eksploziva
- Mašina za peskanje, uređaj koji se koristi za proizvodnju ili slanje električnog naboja u denatore
Transport
[uredi | uredi izvor]- Vertikalna oprema
- Dizalica (rudarska)(Hoist (mining))
- Motor za namatanje(Winding engine)
- Okvir glave(Headframe)
- Oprema za prevoz rudara
- Čovek motor(Man engine)
- Okno(Mantrip)
Motori koji se koriste u rudarstvu
- Arhimedov vijak
- Motor grede
- Oprema za bušenje
- Utovarivač (oprema)
- Traktor-strugač sa točkom
Tečno vađenje
[uredi | uredi izvor]- Pumpa
- Vellhead
- Podmornica
Bezbednost i zaštita životne sredine
[uredi | uredi izvor]- Sigurnosna lampa
- Kanadski rudar
- Vazdušni klasifikator
- Kretanje i geodetski radar
Obrada
[uredi | uredi izvor]- Ore preliv
- Opšte metode prerade rude
- Flotacija pena
- Trommel
- Metode svojstvene iskopavanju zlatnih placera. Zlato je mnogo gušće od mnogih drugih minerala, razne metode ga koriste da bi ga razdvojile:
- Zlato panning, koristi tavu u vodi za pranje materijala
- Rocker kutija
- Sluice kutija
- Mašina za sušenje, koristi se tamo gde postoji zaštitna mašina
- Opšte metode prerade rude
- Ekstraktivna metalurgija
- Pirometallurgi, koristeći toplotu
- Topljenje
- Cupellation
- Hidrometalurgija, korišćenje vodenih rastvora
- Luženja, pomoću kiseline ( likiviant ) ukloniti. Obično se koristi za zlato i bakar
- Spajanje, korišćenje tečne žive za ekstrakciju metala. Koristi se za odvajanje srebra i zlata.
- Elektrometalurgija, koja koristi električnu energiju za odvajanje metala
- Pirometallurgi, koristeći toplotu
Rudarski otpad
[uredi | uredi izvor]- Savet pokvarenja, gomila gde se postavlja prekomerno opterećenje (koje NIJE obrađeno)
- Jalovina, otpadne mineralna materijal ( jalovine ) Leftover obradu posle
- Zgura, materijal preostao od topljenja
- Ispuštanje minske kiseline, tečnost izlučena iz rudnika
Opasnosti od rudarstva i sigurnost
[uredi | uredi izvor]- Iskopavanje botlega
- Klaustrofobija
- Praćenje deformacija
- Rasprava o kopanju uglja
- Vlaga (rudarstvo)
- Nakon vlage
- Crna vlažna
- Rudnički gas
- Vodonik sulfid
- Bela vlažna
- Energetski zakon
- Rudarska nesreća
- Istraživanje mine
- Jamski požar
- Spašavanje mina
- Rudarska nesreća
- Ispadanje izazvano rudarstvom
Geografija rudarstva
[uredi | uredi izvor]- Lista rudnika dijamanta(List of diamond mines)
- Spisak rudnika uranijuma(List of uranium mines)
Rudarstvo, po zemljama
[uredi | uredi izvor]Iskopavanje specifičnih minerala po zemljama
[uredi | uredi izvor]- Proizvodnja bentonita, po zemljama
- Proizvodnja bizmuta, po zemljama
- Proizvodnja poljskog šparoga po zemljama
- Proizvodnja fluorita, po zemljama
- Proizvodnja mangana, po zemljama
- Rudnici po roizvodnji zlata,po zemljama
- Proizvodnja uranijuma po zemljama
Istorija rudarstva
[uredi | uredi izvor]- Korniš markice(Cornish stamps)
- Dejvijeva lampa
- De re metalika(De re metallica)
- Postavljanje vatre(Fire-setting)
- Freminer(Freeminer)
- Geordijeva lampa(Geordie lamp)
- Zlatna groznica(Gold rush)
- Istorija iskopavanja uglja(History of coal mining)
- Požuri(Hurrying)
- Hašing(Hushing)
- Rudarske inovacije tokom industrijske revolucije
- Škola rudnika
Ekonomija rudarstva
[uredi | uredi izvor]- Spisak rudarskih preduzeća
Budućnost rudarstva
[uredi | uredi izvor]- Biorudarstvo
- Iskopavanje asteroida
Ljudi povezani sa rudarstvom
[uredi | uredi izvor]- rudar, je osoba koja je umešana u čin rudarstva
- istraživač, osoba koja je vešta u potrazi i proceni vrednosti
Rudari stipendista
[uredi | uredi izvor]- Džordž Agricola(Georg Agricola) - autor knjige De re metallica
- Harison Smit(Harrison Schmitt) - američki geolog, astronaut, penzionisani senator
- Paul Vorsei(Paul Worsey)
- Ričard Redmaine(Richard Redmayne)
- Robert Hunt(Robert Hunt (scientist))(naučnik)
- Ronald F. Tilecote(Ronald F. Tylecote)
- Rusel Valter Foks(Russell Walter Fox)
Organizacije
[uredi | uredi izvor]- Nacionalni institut za zaštitu na radu(National Institute for Occupational Safety and Health)
- Nacionalna rudarska kuća slavnih, u Sjedinjenim Državama(National Mining Hall of Fame, in the United States)
Lideri i inovatori u rudarstvu
[uredi | uredi izvor]- Arhimed - izumio je Arhimedov vijak
- Carles Sten
- Daniel Gugenhem
- Ed Schieffelin
- Džordž Stivenson - izumitelj Geordie lampe
- Henri Beecher Dierdorff - američki pronalazač rudarske opreme
- Herbert Huver, inženjer i pisac rudarskog inženjerstva (kasniji predsednik Sjedinjenih Država)
- Horace Austin Varner Tabor
- Hamfri Dejvi - izumitelj Dejvijeve lampe
- Meier Gugenheim
- Padi Martinez
- Viliam Boce Tompson
- Vliam Rid Klani - izumitelj prve sigurnosne sijalice
Vidi još
[uredi | uredi izvor]- Bili Elliot (Billy Elliot)
- Brased Of (Brassed Off)
- Centar za sanaciju miniranog zemljišta (Centre for Mined Land Rehabilitation)
- Evropski put industrijske baštine (European Route of Industrial Heritage)
- Nacionalni muzej kopanja uglja u Engleskoj (National Coal Mining Museum for England)
- Nacionalna rudarska kuća slavnih (National Mining Hall of Fame)
- Slani-beton (Salt-concrete)
- Naučno bušenje (Scientific drilling)
- Bušenje (Well drilling)
- Iskopavanje vode (Water mining)