Juen T. Li
| Juan T. Li | |
|---|---|
 Juan T. Li, 2008. godine | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. novembar 1936. |
| Mesto rođenja | Sinžu,  Japanski Tajvan |
| Obrazovanje | Univerzitet Kalifornije |
| Naučni rad | |
| Polje | hemijska kinetika |
| Nagrade | Nobelova nagrada za hemiju 1986. |
Juen T. Li (kin: 李遠哲; Sinžu, 19. novembar 1936) je hemičar sa Tajvana i redovni profesor u penziji, tzv. profesor emeritus Univerziteta Kalifornije u Berkliju. Dobitnik je Nobelove nagrade za hemiju i to kao prvi tajvanski laureat, kada je zajedno sa mađarsko-kanadskim naučnikom Džonom Polanji i američkim Dadlijem R. Heršbahom, 1986. godine dobio to priznanje za, kako se navodi „svoj doprinos u istraživanju dinamike elementarnih hemijskih procesa”.
Preciznije, Juenov rad je bio vezan za fizičku hemiju, povezan sa upotrebom unapređenih tehnika u hemijskoj kinetici radi izučavanja i kontrolisanja ishoda hemijskih reakcija koristeći tzv. ukršteni molekulski snop.[1] Reč je o posebnim eksperimentima koji se sprovode pomoću izvesnih lasera koji ispuštaju zrake atoma ili molekula i na taj način se prate proizvodi hemijskih reakcija, sa akcentom na brzinu odvijanja reakcije. Juen se takođe istakao i kao predsednik Akademije nauka Tajvana, u periodu od 15. januara 1994. godine do 19. oktobra 2006. godine. Pored toga, 2011. godine izabran je za predsednika Međunarodnog saveza za nauku, prestižne međunarodne nevladine organizacije, danas pod nazivom Međunarodni naučni savet engl. International Science Council.[2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Juen je rođen u gradu Sinžu, na severnom Tajvanu. Njegov otac Juen-Čuan Li bio je istaknuti slikar, a majka učiteljica.[2] U rodnom gradu je završio osnovnu školu i u tom periodu je povremeno igrao bejzbol i ping-pong. Pohađao je i srednju školu i istom mestu, tradicionalnu tada samo za dečake. U tom periodu je trenirao tenis i svirao trombon. Usled svog zapaženog uspeha tokom srednjoškolskog školovanja, bio je oslobođen prijemnog ispita i direktno primljen na Nacionalni Univerzitet u Tajvanu.
Diplomirao je 1959. godine, magistrirao na Nacionalnom univerzitetu Tsing Hua 1961. godine, a doktorirao na Univerzitetu Kalifornija u Berkliju 1965. godine u klasi tada vrlo mladog profesora Brusa H. Mehana. U periodu od 1977. do 1984. godine je bio član Međunarodnog odbora za hemiju.[3]
Ima 2 brata i jednu sestru, svi su akademski građani, profesori na fakultetima kako na Tajvanu, tako i u Americi. Juen je bio politički aktivan, podržavao je Čen Šui-bjana, predsednika Republike Kine od 2000. do 2008. koji ga je predložio čak i za premijera Republike Kine, međutim Juen je tu ponudu odbio nakon par dana razmatranja. Pored toga, duži niz godina zalagao se i na polju angažovanja rešavanja pitanja klimatskih promena[4], a bio je jedan od četiri Nobelovaca koji su osnovali obrazovnu fondaciju Vu Čjen-Šijung (engl. Wu Chien-Shiung) koja ima za cilj stipendiranja mladih perspektivnih naučnika.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Yuan T. Lee, Taiwanese-American chemist”. Britannica.com. Pristupljeno 19. februar 2020.
- ^ a b Nobel Media AB 2020. „Yuan T. Lee – Biographical”. NobelPrize.org. Pristupljeno 19. februar 2020.
- ^ „Yuan Tseh Lee, abstract”. Pristupljeno 19. februar 2020.
- ^ Kemsley, Jyllian N. (24. maj 2010). „Yuan T. Lee”. Pristupljeno 19. februar 2020.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
