Bombardovanje Podgorice u Drugom svjetskom ratu
| Bombardovanje Podgorice | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata u Jugoslaviji | |||||
 Savezničko bombardovanje Podgorice | |||||
| |||||
| Sukobljene strane | |||||
| Saveznici | Sile Osovine | ||||
| Žrtve i gubici | |||||
| nema | najmanje 700 poginulih njemačkih vojnika i 200 četnika | ||||
| oko 2.000 poginulih civila | |||||
Bombardovanje Podgorice u Drugom svjetskom ratu je izvršeno od strane saveznika po zahtjevu Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije od 1943. do 1944. godine.
Prethodni događaji[uredi | uredi izvor]
Između dva svjetska rata, u gradu Podgorica je živjelo 13,000 žitelja.[1]
6. aprila 1941. Kraljevinu Jugoslavije su napale Sile Osovine. Država je kapitulirala i Crna Gora, u kojoj je Podgorica bila najveći grad, postala je nezavisna kao protektorat Kraljevine Italije. Ovaj protektorat je trajao do italijanskog primirja 8. septembra 1943. godine kada su fašističke italijanske snage kapitulirale. Nemačka je tada okupirala Crnu Goru. Grad nije bombardovan do nemačke okupacije. Tokom poslednjih godina rata Podgorica je bila jedan od većih gradova na putu njemačkih trupa koje su se povlačile iz Albanije i Grčke, pa je donijeta odluka da se taj grad bombarduje.
Početna faza bombardovanja[uredi | uredi izvor]
Aerodrom u Podgorici bombardovali su P-39 erakobre iz dvanaestog vazduhoplovstva vazdužnih snaga SAD 25. oktobra 1943.[2] Do decembra, njemačke trupe počele su da puštaju sirene za bombe u gradu, što je rezultiralo time da su se mnogi žitelji grada sklonili u obližnje pećine.[3]
Bombardovanje 5. maja 1944.[uredi | uredi izvor]
Najintenzivnije bombardovanje Podgorice dogodilo se 5. maja 1944. godine. U napadu je učestvovalo 116 B-24 Liberejtora, koji su bacili 270 tona bombi na grad.[3] Napad je rezultirao samo četiri njemačke žrtve i približno 100 četničkih smrtnih slučajeva, dok je 400 crnogorskih civila ubijeno.[3] Među četničkim gubicima bio je i major Đorđije Lašić.[4] Tokom bombardovanja oštećena je katolička crkva i pravoslavno groblje i uništena Glavatovićeva džamija.[3]
Bombardovanje od strane saveznika bilo je sumnjive zakonitosti.[5] Međunarodno pravo nalaže da priznata vlada države ima pravo da bombarduje bilo koji od svojih gradova okupiranih neprijateljskim snagama. Međutim, u vreme kada su angloameričke snage bombardovale grad, još uvijek su zvanično priznavale Vladu Kraljevine Jugoslavije u egzilu kao legitimnu nacionalnu vladu, a ne vladu Josipa Broza, koji je naredio bombardovanje.[5][6]
Poslednja faza bombardovanja[uredi | uredi izvor]
6. novembra, 72 aviona Kraljevskog ratnog vazduhoplovstva bombardovali su grad.[7] Izvješteno je da je u napadu ubijeno 700 nemačkih vojnika.[7] 7. novembra, 124 aviona P-38 su zaustavile koncentraciju trupa Sile Osovine u gradu i oko njega.
Posledice[uredi | uredi izvor]
Prema izvršenim istraživanjima, od savezničkog bombardovanja na teritoriji Crne Gore (1943-1944) poginulo je oko 2.000 ljudi, uglavnom civila. Četničkih žrtvi nije bilo više od 200.[8]
Porušeno je 80 posto stambenog fonda, a uništena je kompletna gradska infrastruktura.[9] Materijalna šteta je procijenjena na iznos 1,06 milijardi jugoslovenskih dinara.[3]
Spomenik žrtvama[uredi | uredi izvor]
U Podgorici, u krugu bivše zgrade SDK, postoji spomenik sa natpisom „nevinim žrtvama bombardovanja Podgorice u Drugom svjetskom ratu“. Iznad postamenta sa ovim natpisom, ispisanim u gvozdenom reljefu, na specijalnim, jakim željeznim nosačima visi bomba od više stotina kilograma.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Podgorica - Duga tradicija i burna istorija moderne prijestonice - Centralna - Crna Gora”. www.montenegro.com. Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ „WWII Combat Chronology : October 1943”. web.archive.org. 2009-01-14. Arhivirano iz originala 14. 01. 2009. g. Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ a b v g d Branislav Kovačević (2003). Savezničko bombardovanje Crne Gore: 1943-1944. Pobjeda.
- ^ „Na meti Beograd, Niš i Podgorica”. arhiva.glas-javnosti.rs. Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ a b „Bombing the European Axis Powers” (PDF). web.archive.org. 2009-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2009. g. Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ Rakočević, Donko (2019-05-04). „Na današnji dan, Tito je bombardovao Podgoricu!”. Sedmica (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ a b „Op 30, Town of Podgorica, Yugoslavia”. natureonline.com. Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ „SAVEZNIČKO BOMBARDOVANjE CRNE GORE 1943. I 1944. GODINE.”. www.montenegrina.net. Pristupljeno 2020-11-22.
- ^ a b IN4S. „Dan kad su „saveznički“ avioni sravnili Podgoricu sa zemljom” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-11-22.