Dušan Ćubić
| dušan ćubić | |||
|---|---|---|---|
 Dušan Ćubić | |||
| Lični podaci | |||
| Datum rođenja | 7. novembar 1919. | ||
| Mesto rođenja | Stekerovci, kod Glamoča, Kraljevstvo SHS | ||
| Datum smrti | 27. februar 1945. (25 god.) | ||
| Mesto smrti | Bapska, kod Iloka, Nezavisna Država Hrvatska | ||
| Profesija | drvoseča | ||
| Delovanje | |||
| Član KPJ od | marta 1942. | ||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||
| Služba | Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije | ||
| Čin | kapetan | ||
| Heroj | |||
| Narodni heroj od | 5. jula 1951. | ||
| Odlikovanja |
| ||
Dušan Ćubić Ćubo (Stekerovci, kod Glamoča, 7. novembar 1919 — Bapska, kod Iloka, 27. februar 1945), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 7. novembra 1919. godine u selu Stekerovci, kod Glamoča. Poticao je iz veoma siromašne seljačke porodice. Njegov otac Trifun je kako bi prehranio decu morao raditi kao nadničar kod imućnijih seljaka. Zbog lošeg imovinskog stanja Dušan je od najmlađih dana počeo da radi kao nadničar, pa nije imao mogućnosti da ide u školu. Iako nije išao u školu sam je naučio da čita i piše. Kada je porastao, kako ne bi više morao da bude nadničar, zaposlio se kao šumar.[1]
Neposerdno pred početak Drugog svetskog rata bio je pozvan na odsluženje vojnog roka, pa ga je početak Aprilskog rata, 1941. godine zatekao kao vojnika Jugoslovenske vojske. Nakon kapitulacije, uspeo je da izbegne zarobljeništvo i naoružan se vratio u rodnom mesto.[1] Nakon stvaranja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, kada su otpočeli masovni zločini nad srpskim stanovništvom u Bosni i Hercegovini, bio je među okupljenim seljacima, koji su počeli da se sklanjaju u šumu, kako bi izbegli pokolje. Odmah nakon početka ustanka u Bosanskoj krajini, 27. jula 1941. godine, Dušan je sa svojim bratom Mirkom otišao u šumu kod Mliništa, gde su se priključili ustaničkim snagama.[2]
Učestvovao je u napadu na ustašku patrolu u Mliništima i u rušenju pruge Drvar—Jajce, koje su bile prve ustanička akcija u ovom kraju. Kada su septembra 1941. u Glamoč i Minište došle italijanske snage, ustaničke snage su se morale povući u planine. Tada je nastupila i prva kriza ustanka, jer su neki odlučili da se vrate kući, dok drugi nisu želeli da ratuju protiv Italijana. Dušan i svi mladići iz njegovog sela tada su podržali politiku Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP). Zbog svojih zasluga u toku prvih ustaničkih dana, marta 1942. bio je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[3][1]
Septembra 1942. godine, kada je formirana Četvrta krajiška udarna brigada Dušanova četa je stupila u ovu brigadu i on je postavljen za komandira Prve čete Trećeg bataljona. Odmah nakon stupanja na ovu dužnost, pokazao se kao uspešan rukovodilac u borbama protiv četnika oko Bosanskog Grahova. Oktobra 1942. njegov bataljon je učestvovao u borbama s ustašama oko Bihaća. Prilikom napada na Golubić, kod Bihaća Dušan je sa svojom četom prodro u centar ovog mesta, gde je vodio ulične borbe sa ustaško-domobranskim snagama, koje su pružale jak otpor. Pošto je ustašama stiglo pojačanje, njegova četa se morala povući, ali je iza sebe ostavila 30 ubijenih neprijateljskih vojnika i zarobila šestoricu domobrana i dvojicu ustaša.[3]
U toku Četvrte neprijateljske ofanzive, učestvovao je u protiv napadu Pete krajiške divizije na nemačke snage u selu Ramići, kod Ključa. Tada se sa svojom četom ubacio u pozadinu neprijatelju i uništio jedan artiljerijski bataljon. Potom je u selu Hotkovci, kod Glamoča sa svojom četom ubio 20 Nemaca i zarobio tri mitraljeza. U najtežem delu ofanzive, marta 1943. godine, kada su delovi krajiških jedinica, zajedno sa velikim zbegovima narodima, bili opkoljeni na zavejanoj planini Šator, Dušan je sa svojom četom učestvovao u borbi za razbijanje blokade i u spasavanju naroda i ranjenika.[4]
Neposredno nakon ofanzive, sa svojim bataljonom je u selu Vedro Polje, kod Bosanskog Petrovca napao nemačku kolonu i naneo im znatne gubitke. Za ovu akciju je bio pohvaljen od Štaba Pete krajiške divizije.[4] Učestvovao je 25. aprila 1943. u napadu Četvrte krajiške brigade na Glamoč. U toku ove borbe Dušanov Treći bataljon je prodro u grad, gde se razvila žestoka borba. Pošto je sutradan stiglo pojačanje, partizani su se morali povući. Kada je u njegovu četu stigla vest o povlačenju, Dušan nije verovao, pa je do njega morao doći komandant bataljona Vid Bodiroža da mu to lično saopšti.[3] Kada su maja 1943. godine uvedeni oficirski činovi u NOV i POJ Dušan je dobio čin kapetana.[5]
Prilikom napadana na Gornji Vakuf, u noći 3/4. avgusta 1943. godine, Dušanov Treći bataljon je vršio napad sa severne strane putem koji vodi od Travnika. Dušan je tada bio zamenik komandanta bataljona, pa se nalazio u glavnom pravcu napada gde se nalazila prva četa. Sa ovom četom je učestvovao u uličnim borbama, osvajajući kuću po kuću. Potom je 22. avgusta 1943. učestvovao u napadu na Bugojno. Dušan bataljon je i tada imao zadatak da prvi prodre u grad. Zajedno sa komandirom Prve čete Gojkom Injcem je učestvovao u borbama za svaku kuću, a posebno teške borbe je vodio u centru grada.[6]
Potom je učestvovao u marševima i borbama Pete krajiške divizije od Bosanske krajine do Sandžaka i potom od istočne Bosne do Beograda. Posebno se istakao u teškim borbama za vreme ofanzive u istočnoj Bosni, decembra 1943. godine. Tada je u borbi na Manjin vrhu, kod Vareša iznenadio Nemce i nanevši im velike gubitke, prisilio ih na odstupanje. Na taj način je izvršio obezbeđivanje ranjenika, koji su bili ugroženi.[4] Nakon prodora jedinica NOVJ u Srbiju, njegova Četvrta krajiška brigada je učestvovala u oslobođenju Užica, polovinom septembra 1944. godine. U ovoj borbi Dušan je sa svojim bataljonom preko Ponikve i Tatinaca došao di prvih kuća u gradu. Odatle je čete svog bataljona usmeravao ka pravcima napada i bio među prvim borcima koji su prodrli u centar grada. Tu je vodio teške borbe sa pripadnicima SS divizije „Princ Eugen”, koja je stigla iz pravca Višegrada. Uprkos oštrom otporu koji su pružili, borci Trećeg bataljona su se morali povući, jer je njihovo pojačanje iz Prve i Desete krajiške brigade kasno stiglo.[7]
Na putu ka Beogradu, njegova brigada je 19. septembra 1944. godine učestvovala u oslobođenju Aranđelovca. U toku ovih borbi Dušanov Treći bataljon je imao zadatak da iz pravca Orašca priđe Aranđelovcu i napadne ga s istočne strane. I u ovoj borbi, Dušan se pokazao kao vešt borac u uličnim borbama i istakao se u zauzimanju hotela „Šumadija”, gde je bilo uporište četnika.[4] Nakon ovoga, kreću se ka Beogradu i susreću sa Crvenom armijom, što je izazvalo veliko oduševljenje boraca. Dana 14. oktobra 1944. izbili su u Beograd, preko Malog Mokrog Luga. Tada počinju borbe za oslobođenje Beograda. Dušanova Peta krajiška divizija napadala je pravcem kroz Aleksandrovu ulicu, vodeći teške borbe za svaku ulicu. Veće borbe vođene su kod Cvetkove mehane, Vukovog spomenika, ispod Tašmajdana, u ulici Žorža Klemensoa i dr. Njegov bataljon je učestvovao u zauzimanju zgrade Radio Beograda i potom Električne centrale, koji su u sadejstvu sa Crvenom armijom, zauzeli nakon teških borbi s Nemcima.[8]
Nakon završetka borbi za oslobođenje Beograda, bio je upućen na tromesečni oficirski kurs, a potom je bio vraćen u svoju brigadu, koja se tada borila na Sremskom frontu. Prilikom obilaska položaja svog bataljona, na položajima Novak—Bapska, 27. februara 1945. godine bio je smrtno pogođen od strane jednog nemačkog snajperiste.[4][8]
Ukazom Predsedništva AVNOJ-a, 25. septembra 1944. godine odlikovan je Ordenom partizanske zvezde prvog reda.[9] Posthumno je Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije, 5. jula 1951. godine, proglašen za narodnog heroja.[4]
U toku rata poginuo je Dušanov brat Mirko Ćubić (1924—1943), koji je bio vodnik u Prvoj četi Trećeg bataljona. On je poginuo 17. decembra 1943. godine u borbama u blizini sela Kaćevo, kod Prijepolja.[10]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Narodni heroji Jugoslavije (tom prvi) 1982, str. 166.
- ^ Četvrta krajiška brigada (tom drugi) 1984, str. 644.
- ^ a b v Četvrta krajiška brigada (tom drugi) 1984, str. 645.
- ^ a b v g d đ Narodni heroji Jugoslavije (tom prvi) 1982, str. 167.
- ^ Zbornik NOR (tom drugi, knjiga prva) 1949, str. 289.
- ^ Četvrta krajiška brigada (tom drugi) 1984, str. 646.
- ^ Četvrta krajiška brigada (tom drugi) 1984, str. 647.
- ^ a b Četvrta krajiška brigada (tom drugi) 1984, str. 648.
- ^ Zbornik NOR (tom drugi, knjiga prva) 1949, str. 487.
- ^ Zorić 1980, str. 338.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom II, knjiga I — Bilten Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije. 1949.
- Zorić, Rade (1980). Četvrta krajiška udarna brigada. Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
- Četvrta krajiška brigada zbornik sećanja tom II. Beograd: SO Bosansko Grahovo. 1984.
Narodni heroji iz centralne Bosne | ||
|---|---|---|
Narodni heroji Jugoslavije rođeni u centralnoj Bosni, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području: | ||
|  | |