Petoboj
Petoboj jedan od atletskih višeboja u kojima atletičari učestvuju u više uzastopnih takmičenja, koja obuhvataju tačno određene discipline, a uspeh se računa zbirom ocena prema atletskim tablicama.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Želju čoveka da na neki način ispolji svoje mnogostrane sposobnosti, antički Grci su izrazili i time što su za svoje glavno takmičenje izabrali petoboj (antički petoboj). To je bila kombinacija čisto atletskih disciplina, tj. trčanja na jedan stadij (192,27 m), skoka udalj, bacanja diska, bacanja koplja i rvanja kao pete završne discipline.
Moderni atletski višeboji, formirani su delomično po ugleduu na antički petoboj, a nastali su iz potrebe da se atletičarima koji se istaknu u više disciplina, omogući da nađe odgovarajuće mesto u atletici.
Godine 1885. Amerikanci su organizovali sasvim svojevrstan višeboj. U roku od pet časova trebalo je završiti takmičenjene u ovim disciplinama: trčanje na 100 jardi, bacanje kugle, skok uvis, trčanje na 880 jardi, hodanje, bacanje tegova, skok udalj i trčanje na jednu milju. Ovo takmičenje koje je nosilo naziv all around schampionship danas je iščezlo.
Mešani višeboji, koji su se sastojali od atletskih disciplina i drugih vežbi, bili su omiljeni u krugovima ginmastičarskih organizacija. Jedan od vidova tih takmičenja bila su takmičenja za sportske značke, zatim razna takmičenja za značku svestranosti i sl. Iz takvih takmičenja proizašli su saveremeni atletski višeboji, prvo petoboj, a zatim desetoboj.
Ranije je petoboj obuhvatao doscipline u kojima su se takmičili muškarci, a odvijao se ovim redom: skok udalj sa zaletom, trčanje na 200 metara, bacanje diska i trčanje 1.500 metara. Takmičanje se održavalo u jednom danu. Prvo veliko takmičenje u kojem se takmičilo u petoboju bile se Olimpijske međuigre 1906. koje su organizovane na desetogodišnjicu održavanja prvih modernih olimpijskih igara 1896. u Atini. Discipline ovog petoboja su bile: skok udalj bez zaleta, bacanje diska (grčki stil), bacanje koplja, trka na 192 m (1 stadij) i rvanje grčko-rimskim stilom.
Zvanično takmičenje u petoboju održano je tri puta na Letnjim olimpijskim igrama 1912. u Stokholmu, 1920. u Antverpenu i 1924. u Parizu. Discipline su bile: skok udalj, bacanje koplja, trka na 200 metara, bacanje diska i trka na 1.500 metara. Posle ovih Igara muškarci se više nisu takmičili u ovoj disciplini na zvaničnim međunarodnim takmičenjima.
Osvajači olimpijskih medalja u atletici — petoboj za muškarce[uredi | uredi izvor]
- ^ Na takmičenju je pobedio Džim Torp, ispred Ferdinanda Biea. Džimu Torpu je posle takmičenja oduzeta medalja, jer se saznalo da je nekoliko godina ranije dobio novac za nastupe u profesionalnoj ligi u bejzbolu, pa su njegovi rezultati brisani. Odlukom MOK-a iz 1982. godine Torpu su njegovi rezultati (nažalost posmrtno) ipak priznati, ali je izabrano nespretno rešenje po kojem on deli zlatnu medalju sa tada drugoplasiranim Ferdinandom Bieom. Torp je na istim igrama triumfovao i u desetoboju, gdje je izabrano slično rešenje po kojem deli prvo mesto i zlatnu medalju iako je na samom takmičenju nadmoćno pobedno.
Iako je petoboj za žene uključen u olimpijski program tek na Olimpijskim igrama 1964. u Tokiju, on se u međunarodnim takmičenjima pojavio odmah posle Druugog svetskog rata. U programu Evropskih prvenstava na otvorenom petoboj je bio od 1950. godine. Discipline su bile: bacanje kugle, skoku udalj, skoku uvis, bacanju koplja i trčanju na 100 metara, koje su izmenjene 1969. godine. Sedmoboj ga je zamenio na evropskom prvenstvu 1982. godine. Isto tako petoboj je zamenjen i na Olimpijskim igrama 1984. godine.
Osvajači olimpijskih medalja u atletici — petoboj za žene[uredi | uredi izvor]
Posle ovoga petoboj je ostao samo ženska disciplina u programima svetskih i kontinentalnim prvenstvima u dvorani sa disciplinama: 60 metara prepone, skok uvis, bacanje kugle, skok udalj i trka na 800 metara.
Svetski rekordi[uredi | uredi izvor]
Svetski, kontinentalni, nacionalni i ostali rekordi vode se samo u ženskoj konkurenciji u dvoranskim takmičenjima, od trenutka kada je poslednji put izmenjen sastav disciplina u petroboju. Trenutni rekord kod žena iznosi 5.013 boda a postigla ga je Natalija Dobrinska, iz Ukrajine na Svetskom prvenstvu 2012.u Istanbulu 9. marta 2012.. godine.
Lista najboljih rezultata u petoboju za žene[uredi | uredi izvor]
Ovo je lista atletičarki, koje su u petoboju ostvarile rezultate bolje od 4.850 bodova, sa stanjem na dan 15. mart 2014. godine. (Napomena: veće atletičarki su po nekoliko puta postigle osvojile bodove u prikazanom vremenskom rasponu. Prikazan je samo prvi rezultat.)
| Rekord | Bodovi | Ime | Država | Mesto | Datum | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rezultati po disciplinama | ||||||
| 1. | 5.023 | Natalija Dobrinska |  Ukrajina |
Istanbul, Turska | 9. mart 2012. | |
| 60 m prepone = 8,22 * SV = 1,93 * BK = 13,25 * SD = 6,67 * 800 m = 2:10,26 | ||||||
| 2. | 4.991 | Irina Belova |  ZND |
Berlin, Nemačka | 15. februar 1992. | |
| 60 m prepone = 8,22 * SV = 1,93 * BK = 13,25 * SD = 6,67 * 800 m = 2:10,26 | ||||||
| 3. | 4.965 | Džesika Enis |  Ujedinjeno Kraljevstvo |
Doha, Katar | 13. mart 2010. | |
| 60 m prepone = 7,91 * SV = 1,87 * BK = 14,79 * SD = 6,19 * 800 m = 2:08,09 | ||||||
| 4. | 4.948 | Karolina Klift |  Švedska |
Madrid, Španija | 4. mart 2005. | |
| 60 m prepone = 8,19 * SV = 1,93 * BK = 13,29 * SD = 6,65 * 800 m = 2:13,47 | ||||||
| 5. | 4.927 | Keli Saderton | Ujedinjeno Kraljevstvo |
Birmingem, Engleska | 2. mart 2007 | |
| 60 m prepone = 8,23 * SV = 1,88 * BK = 14,47 * SD = 6,51 * 800 m = 2:12,54 | ||||||
| 6. | 4.896 | Jekateribna Boljšova |  Rusija |
Moskva, Rusija | 7. februar 2012. | |
| 60 m prepone = 8,41 * SV = 1,92 * BK = 13,79 * SD = 6,45 * 800 m = 2:10,60 | ||||||
| 7.. | 4877 | Tija Helebaut |  Belgija |
Gent Belgija | 11. februar 2007 | |
| 60 m prepone = 8,34 * SV = 1,96 * BK = 13,62 * SD = 6,42 * 800 m = 2:15,13 | ||||||
| 8. | 4.866 | Svetlana Moskalec | Rusija |
Čeljabinsk, Rusija | 3. februar, 1995. | |
| 60 m prepone = 8,11 * SV = 1,86 * BK = 14,30 * SD = 6,65 * 800 m = 2:18,95 | ||||||
| 9. | 4.855 | Tatjana Černova | Rusija |
Penza, Rusija | 3. februar 2010. | |
| 60 m prepone = 8,38 * SV = 1,86 * BK = 13,28 * SD = 6,72 * 800 m = 2:12,70 | ||||||
| 10. | 4.850 | Natalija Sazanovič |  Belorusija |
Lisabon | 9. mart 2001. | |
| 60 m prepone = 8,25 * SV = 1,80 * BK = 16,31 * SD = 6,69 * 800 m = 2:23,20 | ||||||
Rekordi žene[uredi | uredi izvor]
(stanje 15. marta 2014)
| Rekord | Bodovi | Ime | Država | Mesto | Datum | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rezultati po disciplinama | ||||||
| SR | 5.023 | Natalija Dobrinska | Ukrajina |
Istanbul, Turska | 9. mart 2012. | |
| 60 m prepone = 8,22 * SV = 1,93 * BK = 13,25 * SD = 6,67 * 800 m = 2:10,26 | ||||||
| ER | 5.023 | Natalija Dobrinska | Ukrajina |
Istanbul, Turska | 9. mart 2012. | |
| 60 m prepone = 8,22 * SV = 1,93 * BK = 13,25 * SD = 6,67 * 800 m = 2:10,26 | ||||||
| AFR | 4558 | Junis Barber |  Sijera Leone |
Pariz, Francuska | 7. mart 1997. | |
| 60 m prepone = 8,39 * SV = 1,80 * BK = 13,05 * SD = 6,35 * 800 m = 2:18,17 | ||||||
| AZR | 4.582 | Olga Ripakova |  Kazahstan |
Pataja, Tajland | 10. februar 2006. | |
| 60 m prepone = 8,30 * SV = 1,88 * BK = 13,77 * SD = 6,64 * 800 m = 2:23,26 | ||||||
| SAR | 4.805 | Šeron Dej |  SAD |
Albukerki, SAD | 21. februar 2014. | |
| 60 m prepone = 8,44 * SV = 1,88 * BK = 15,59 * SD = 6,09 * 800 m = 2:13,19 | ||||||
| JAR | 4.261 | Vanesa Spinola |  Brazil |
Talin, Estonija | 2. februar 2013. | |
| 60 m prepone = 8,92 * SV = 1,74 * BK = 12,62 * SD = 6,04 * 800 m = 2:16,82 | ||||||
| OKR | 4.490 | Džejn Džejmison |  Australija |
Maebaši, Japan | 5. mart 1999. | |
| 60 m prepone = 8,66 * SV = 1,83 * BK = 13,94 * SD = 6,08 * 800 m = 2:19,64 | ||||||
| RS | 4.240 | Ivana Španović | AK Vojvodina, Novi Sad Srbija |
Budimpešta, Mađarska | 19. januar 2012. | |
| 60 m prepone = 8,49 * SV = 1,78 * BK = 12.40 * SD = 6,08 * 800 m = 2:19,64 | ||||||