Saborna crkva u Negotinu
| Saborna crkva Svete Trojice u Negotinu | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Negotin |
| Opština | Negotin |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1876. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
Saborna crkva Svete Trojice u Negotinu se nalazi na uglu Trga Stevana Mokranjca i ulice Hajduk Veljka, građena je u periodu od 1872. do 1876. godine i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture. [1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Negotin je 1842. godine postao duhovni centar Krajine što je iniciralo izgradnju nove crkve. Episkop Evgenije je 1868. godine pozvao građevinskog preduzimača Štajnehlera da započne izgradnju nove crkve, ali je građenje odloženo jer je okružni načelnik Ranko Alimpić želeo da se sa gradnjom crkve otpočne u novoj varoši - Novom Negotinu na Dunavu.
Arhitekta Dragutin Milutinović, profesor Velike škole u Beogradu sačinio je urbanistički plan novog naselja, prvi te vrste u Srbiji. Među prvim građevinama koje je trebalo da 1870. budu izgrađene bio je i saborni hram, za koji je već postojao projekat. Međutim, do premeštanja naselja nije došlo jer je u samom Negotinu bilo jakog protivljenja preseljenju[2] i izgradnja crkve je počela 8. maja 1872. godine a završena 1874. godine. Crkva Svete Trojice u Negotinu osvećena je 1876. godine na Đurđevdan.
Nova crkva podignuta je iz sredstava stare negotinske crkve, kapitala esnafa i opštinske pomoći i koštala je u to vreme 978.172,14 groša. Zidana je pod nadzorom građevinskog preduzimača Štajnehlera i iskusnih italijanskih majstora.[3]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Saborna crkva je građena po planovima rađenim u Ministarstvu građevina iz 1867. godine i predstavlja jednobrodnu građevinu sa naglašenim ulaznim portalima, poligonalnom apsidom i isturenim četvorougaonim pevnicama nad kojima se uzdižu kubeta sa nadvišenim oktogonalnim tamburima.
Sa zapadne prilazne strane izdiže se masivan oktogalni zvonik kao vertikala koja dominira nad gradskim centrom. Monumentalna je po svom spoljnjem izgledu i proporcijama, crkva je rađena sa stislkim karakteristikama u duhu zakasnelog klasicizma sa elementima neorenesanse, pa se kao takva ubraja i među jedinstvenima u Srbiji. Odlikuje se fasadnom plastikom sa naglašenim krovnim vencima, timpanonima, kaneliranim jonskim pilastrima i dr. Ikonostas crkve i živopis su iz 1901. godine. Ikone su radili akademski slikar Stevan Todorović i njegova supruga Poleksija.
U crkvi Svete Trojice u Negotinu živopisani su i severni, južni zid i svod. Na severnom zidu hrama predstavljeni su vladari srednjovekovne Srbije, vladarska loza Nemanjića (Stefan Nemanja, Stefan Prvovenčani, kralj Milutin, Stefan Dečanski, car Dušan i car Uroš). Iznad srpskih vladara iz loze Nemanjića prikazani su važni događaji iz njihovih života (Krunisanje Stefana Prvovenčanog, Sveti Sava miri svoju braću, Sveti Sava odbija carsku krunu). Na južnom zidu crkve Svete Trojice predstavljeni su crkveni velikodostojnici, odnosno srpski arhiepiskopi, imajući u vidu da je u to vreme srpska crkva imala dostojanstvo arhiepiskopije (Sveti Sava, Arsenije Sremac, Joanikije prvi, Jevstatije prvi, Sava drugi), a završava se ženskim likovima (mati Angelina Krušedolska, Sveta Petka). I svod crkve koji je simbol neba i čine ga četiri kompozicije je živopisan. Oslikani su na svodu Ulazak Hristov u Sveti grad Jerusalim, Preobraženje Gospodnje, Beseda na Gori i Silazak Duha Svetoga na apostole. Svod je živopisao Milisav Marković po nacrtu svog učitelja Stevana Todorovića.[4]
Porta je ograđena gvozdenom ogradom 1893. godine. Stupci i postolje su od kamena peščara iz okoline Negotina. Na vrhovima ogradnih stubova su kape a kao ukrasni elementi upotrebljena su đulad iz Fetislamske tvrđave kod Kladova .
U severoistočnom delu porte nalazi se barutana, a u jugoistočnom delu je zgrada crkvene opštine na regulacionoj liniji ulice Hajduk Veljka. Zgrada je izgrađena krajem 19. veka sa karakterističnim vencem i plitkom fasadnom plastikom.
Crkveni prostor svojom bogatom akustikom i ambijentom pruža izvanredne uslove za održavanje koncerata duhovne muzike.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Fotografija iz kalendara Vardar za 1911. godinu. -
-
-
-
-
-
-
-
-
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Opština Negotin/Zvanična prezentacija
- ^ Baštinik broj 6, Nadica Vasić „Crkva Svete Trojice u Negotinu”. Negotin: Istorijski arhiv Negotin. 2003. str. 109.
- ^ idem
- ^ Baštinik broj 6, Nadica Vasić „Crkva Svete Trojice u Negotinu”. Negotin: Istorijski arhiv Negotin. 2003. str. 109,110.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Nova crkva u Negotinu — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- SANU/Spomenici kulture
- Saborna crkva Sv. Trojice
