Saobraćaj u Beogradu

Beograd poseduje razvijenu mrežu saobraćajnica sa više vidova javnog i privatnog prevoza. Javni prevoz je posebno značajan vid prevoza - „kičma“ celog saobraćajnog sklopa.

Danas je Beograd poznat po saobraćajnim gužvama, jer nema razvijenu saobraćajnu mrežu spram potreba. Beograd je najveći grad u Evropi bez metro sistema.^{[traži se izvor]}

Gradski prevoz[uredi | uredi izvor]

Pogledati:Linije javnog prevoza u Beogradu

Javni gradski prevoz u Beogradu obuhvata prevoz autobusima, tramvajima i trolejbusima, te gradskom železnicom. Iako je u planu izgradnja metroa, sprovođenje još nije počelo.

Prevozna vozila su u vlasništvu mesnog Gradskog saobraćajnog preduzeća (GSP Beograd) ili privatnih preduzeća, koja su jedino uključena u prevoz autobusima. Izdavanje karata je pokriveno sistemom BusPlus Beograd je specifičan i po tome, da se unutar njegovog administrativnog područja javni prevoz deli na dva dela, iako su sve linije javnog prevoza u ITS-u, opet postoje dva nezavisna prevoznika, GSP za centralni deo Beograda, i "Lasta" koja održava takozvane prigradske linije sa nekim zasebnim režimom prevoza na tim linijama, iako su sve te linije u ITS-u.

Autobusi[uredi | uredi izvor]

Javni prevoz autobusima je organizovan preko 13 glavnih prevoznika:

GSP Beograd je u vlasništvu grada, pa se ovi autobusi često nazivaju i „gradskim“ ili „državnim“. Ovo preduzeće je bilo jedino prevozno preduzeće do sredine 90ih godina, kada su zvanično prihvaćeni i ostali prevoznici, takozvani „privatni“. Na nivou grada postoji 141 dnevna i 27 noćnih linija. 2004. godine uvedena je objedinjena naplata karata za sve prevoznike, a 2012. godine je zvanično uveden "BusPlus" sistem sa elektronskim karticama umesto papirnih i kartonskih karata i povlastica. Noćne linije pokrivene su isključivo „privatnim“ autobusima.

GSP obavlja prevoz na linijama ITS na sledećim Gradskim opštinama :

Gradska opština Voždovac
Gradska opština Vračar
Gradska opština Grocka
Gradska opština Zvezdara
Gradska opština Zemun
Gradska opština Novi Beograd
Gradska opština Rakovica
Gradska opština Stari grad
Gradska opština Savski venac
Gradska opština Surčin
Gradska opština Palilula
Gradska opština Čukarica.
* Saobraćajno preduzeće Lasta Beograd SP Lasta
Lasta Avala
Lasta Mladenovac
Lastra
Strela Ub

Saobraćajno preduzeće "Lasta" je u vlasništvu akcionarskog društva i Republike Srbije.

Konzorcijum oko "Laste" obavlja prevoz na linijama ITS u sledećim Gradskim opštinama :

"Lastra" obavlja prevoz na linijama u Gradskoj opštini Lazarevac,

"Strela Ub" obavlja prevoz na pojedinim linijama u Gradskoj opštini Obrenovac,

"Lasta Avala" obavlja prevoz na linijama ITS u GO Barajevo i GO Sopot

Tramvaji i trolejbusi[uredi | uredi izvor]

Prvi tramvaj na beogradskim ulicama pojavio se daleke 1892. godine. Danas postoji 11 tramvajskih i 7 trolejbuskih linija, sve u vlasništvu GSP Beograd.

Najpoznatija gradska tramvajska linija je linija br. 2, popularnije "dvojka", koja kruži oko gradskog jezgra, pa je izraz „krug dvojke“ postao sinonim za centar grada.

Minibusevi[uredi | uredi izvor]

Minibusevi su novo prevozno sredstvo u Beogradu i uvedeni su 2007. godine. Danas postoje 7 linija sa oznakom E ispred broja linije. Ovaj vid gradskog prevoza je višeg kvaliteta. Minibusevi primaju manje putnika, brži su i opremljeni su klima-uređajima. Takođe, cena karte za prevoz minibusevima je viša, kupuje se po ulasku u vozilo i nezavisna je od karata za ostala prevozna sredstva. Postoji i posebna minibus linija A1 koja saobraća od trga Slavija do aerodroma Nikola Tesla.

Gradska železnica[uredi | uredi izvor]

Iako nema metro sistem, Beograd poseduje dve linije brze gradske železnice. Dana 1. septembra 2010. godine, puštena je u rad tzv. gradska železnica koja koristi već postojeću prugu. U prvom periodu, gradska železnica je funkcionisala između stanica Novi Beograd i Pančevački most, a od 15. aprila 2011. je produžena do Batajnice. Danas se ova prva linija prostire od Ovče do Batajnice. 2018. godine, sa radom je otpočela druga linija: Resnik-Beograd centar

Oznaka na vozovima gradske železnice

Sat na stanici Vukov spomenik s rasporedom vozova gradske železnice

Prigradski prevoz[uredi | uredi izvor]

Prigradski prevoz povezuje grad Beograd sa bližom i daljom okolinom. Krajnji domet prigradskog prevoza najčešće su granice gradskog okruga, ali neke linije dopiru i izvan ovog opsega.

Autobusi[uredi | uredi izvor]

Prigradski prevoz je organizovan od strane Saobraćajnog preduzeća Lasta. Od svih Evropskih pa i svetskih gradova, jedino u Gradu Beogradu postoji presedan da unutar administrativne teritorije jednog grada postoje dva nezavisna sistema prevoza. U prigradskom delu ITS postoji preko 300 linija i 2500 dnevnih polazaka, koji povezuju grad sa predgrađima i perifernim delom Beogradskog okruga, s tim da od tih 300 linija, polovina tih linija ima samo po jedan, ili dva polaska u toku dana.

Saobraćajna mreža se pruža od grada Beograda radijalno na sve strane i na kroz tri oblasti, Srem, Banat i Šumadiju. Prvi nivo linija su one koje vezuju Beograd sa sedištima prigradskih opština, od kojih polazi drugi nivo linija ka manjim mestima u okolini. Postoji nekoliko stanica u Beogradu sa kojih kreću prigradske linije: „Basova“ stanica u gradskom jezgru, „Kej Oslobođenja“ u Zemunu, sa Šumica i Banovog Brda.

Taksi[uredi | uredi izvor]

U Beogradu zvanično postoji 24 taksi udruženja. Taksi prevoz je lako naći na ulici.^[1]

Međumesni prevoz[uredi | uredi izvor]

Autobusi[uredi | uredi izvor]

Beograd je povezan brojnim autobuskim linijama sa svim važnijim mestima u Srbiji, Crnoj Gori i Republici Srpskoj i Makedoniji, a tokom turističkih sezona uvode i se i brojne linije do turističkih središta. Brojne su i međunarodne linije, naročito do Nemačke, Austrije, Švajcarske i Francuske. U toku letnje i zimske sezone česte su i linije do Grčke i Bugarske. Glavna autobuska stanica nalazi se nedaleko od užeg jezgra grada.

Vozovi[uredi | uredi izvor]

Glavna železnička stanica u Beogradu nalazi se nedaleko od užeg jezgra grada, a pored međumesne i prigradske autobuske stanice. Od Beograda postoje linije do većine velikih gradova u Srbiji i Crnoj Gori, a postoje i međunarodne linije do mnogih evropskih gradova (Skoplje, Solun, Temišvar, Sofija, Zagreb, Ljubljana, Beč, Budimpešta, Moskva). Pored glavne postoji još 5 stanica u gradu - Beograd centar („Prokop“), Novi Beograd, Zemun, Rakovica, Dunav. Stanica Centar je trenutno u izgradnji i predviđena je za novu glavnu stanicu u Beogradu.

Avioprevoz[uredi | uredi izvor]

Međunarodni aerodrom "Nikola Tesla" u Surčinu nalazi se 18 km zapadno od grada. Povezan je sa gradkom auto-putem Beograd-Batrovci. Do aerodroma je moguće prispeti autobusima (javnim gradskim i posebnim) i taksijem, a najčešće polazne stanice u gradu su na trgu Slavija ili Zeleni venac - GSP linija 72. Avio-linije povezuju Beograd i Srbiju sa brojnim odredištima u Evropi, Aziji i Africi. Očekuje se nagli porast linija tokom sledećih godina usled otvaranja regionalnog kargo centra na aerodromu.

Rečni prevoz[uredi | uredi izvor]

Beograd ima izvrsne uslove za razvoj rečnog saobraćaja, budući da se nalazi na ušću dve velike međunarodne reke, Save u Dunav. Mogućnosti još uvek nisu iskorišćene. Grad poseduje veliku luku na Dunavu pod nazivom Luka Beograd. Reka Sava pogodnija je za turistički prevoz, gde je uređen terminal za prihvat putnika i to je danas „glavna kapija“ za strane turiste koji posećuju grad. Na ovaj terminal je, tokom 2009. godine, pristalo preko 400 turističkih brodova sa više od 50.000 turista.^[2]

Postoji i nekoliko marina u blizini gradskih zona odomora i rekreacije, Ade Ciganlije i Ade Međice. One su povezane i omanjim linijama sa Novim Beogradom. Na Dorćolu je predviđena izgradnja nove visoko uređene marine.

Gradska saobraćajna mreža[uredi | uredi izvor]

Ulice[uredi | uredi izvor]

U Beogradu postoji 536 semaforskih raskrsnica^[3] i oko 120.000 saobraćajnih znakova.^[4]

Mostovi[uredi | uredi izvor]

U Beogradu postoji 10 mostova, od kojih 8 premošćuje Savu, a 2 Dunav. Mostovi uglavnom povezuju Novi Beograd i gradsko jezgro.

Železnički ostružnički most se nalazi 20-ak km južno od grada kod istoimenog mesta. Ovaj most premošćava Savu i deo je železničke obilaznice oko Beograda. Most je bio rušen u vreme NATO bombardovanja, a u međuvremenu je popravljen i funkcionalan je.
Drumski ostružnički most se nalazi uz železnički ostružnički most. Ovaj most premošćava Savu i deo je obilaznice oko Beograda. Most je takođe bio rušen u vreme NATO bombardovanja, a ponovo je otvoren 2004. godine. Kompletiranjem obilaznice veći deo tranzitnog saobraćaja će biti izmešten iz centra Beograda.
Novi železnički most izgrađen je 1979. godine i premošćava Savu u području grada.
Stari železnički most premošćava Savu u području grada.
Most Gazela premošćava Savu i glavni je saobraćajni pravac preko reke u području grada.
Stari savski most premošćava Savu u području grada. Ovim mostom prolazi i tramvajska pruga.
Brankov most premošćava Savu u području najužeg gradskog jezgra. Sagrađen je na mestu gde se nalazio Most kralja Aleksandra, koji je bio otvoren 1934. godine, a srušen u Drugom svetskom ratu.
Pančevački most je most preko Dunava. Objedinjuje drumski i železnički prevoz.
Most na Adi je počeo da se gradi 2008. godine, a pušten je u saobraćaj 1. januara 2012. Ovaj most nije potpuno završen i biće deo Unutrašnjeg magistralnog poluprstena.
Most Zemun Borča premošćava Dunav, i deo je Spoljne magistralne tangente.

Putevi[uredi | uredi izvor]

Beograd je povezan savremenim auto-putevima sa Novim Sadom ka severu (od Batajnice; auto-put E75), Nišom ka jugu i Šidom ka zapadu (auto-put E70) i Čačkom na jugozapadu (auto-put E763). Ka Pančevu na istoku vodi moderna gradska saobraćajnica. Svi glavni putevi prolaze kroz gradsko jezgro, što uzrokuje velike gužve u gradu. Zbog toga je u toku izgradnja obilaznice oko Beograda, kako bi se omogućilo preusmeravanje prolaznih vozila izvan gradskog izgrađenog područja.

Železnica[uredi | uredi izvor]

Beograd je glavno železničko čvorište u zemlji i od njega kreće šest pružnih pravaca. Železničkoj mreži na gradskom području potrebna je obnova i produženje mreže, kao i izmeštanje tranzitnog železničkog saobraćaja iz grada. U tu svrhu se gradi železnička obilaznica oko Beograda (trenutno je završena deonica od Batajnice do Jajinaca).