45. srpska divizija NOVJ
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Četrdesetpeta srpska divizija | |
|---|---|
.svg) Jugoslovenska partizanska zastava | |
| Postojanje | 3. septembar 1944. Mesto formiranja: Trgovište |
| Formacija | Dvadeseta srpska brigada 23. srpska brigada 24. srpska brigada |
| Jačina | 2100 vojnika i oficira[traži se izvor] |
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Angažovanje | |
45. srpska divizija NOVJ formirana je 3. septembra 1944. godine u selu Trgovištu. Pri osnivanju u njen sastav su ušle Dvadeseta, a nešto kasnije i 23. i 24. srpska brigada NOVJ. Pored njih, aprila 1945. imala je u svom sastavu inženjerijski, mediko-sanitetski, bataljon za vezu i ostalo. Pri formiranju imala je oko 2100 boraca, 27. septembra 1944. oko 5300 boraca, a 1. maja 1945. imala je 10844 boraca. Do 13. septembra 1944, nalazila se pod neposrednom komandom Glavnog štaba NOV i PO Srbije, a potom u sastavu Četrnaestog korpusa.
Divizija je učestvovala u borbama za oslobođenje istočne Srbije, dejstvujući početkom septembra 1944. na teritoriji Niš, Svrljig i Knjaževac. Dana 8. septembra, razoružala je oko 3000 vojnika bugarske 24. divizije u Runjevcu i Jošanici. Dana 11. i 12. septembra kod Knjaževca je presekla komunikaciju Niš–Zaječar i onemogućila snabdevanje nemačkoj 1. brdskoj diviziji u prostoru Zaječara. Krajem septembra i početkom oktobra, sadejstvujući s jedinicama Crvene armije u prelazu jugoslovensko-bugarske granice, ugrožavala je svojim akcijama pozadinu nemačke 1. brdske divizije u prostoru Boljevac, Zaječar, Knjaževac. U Niškoj operaciji, sa delovima 223. divizije Crvene armije zauzela je Knjaževac, Aleksinac i iz pravca Svrljiga upala u Niš. Tokom novembra i decembra, vodila je borbe na liniji Požega–Užice–Varda–Ljubovija, a za vreme zimskih operacija, januara 1945, na komunikaciji Zvornik–Bijeljina.
U borbama na planini Ozrenu razbila je od 8. do 12. februara jaku grupaciju srbijanskih i crnogorskih četnika, koji su uz pomoć nemačkih snaga i ustaša pokušali da dolinom Spreče prodru u Tuzlu. U završnim operacijama (april–maj 1945) učestvovala je u sastavu Druge armije u oslobođenju Doboja, Dervente, Bosanske Gradiške, Bosanske Dubice, Siska i Zagreba, a potom u sastavu Treće armije u gonjenju neprijatelja preko Štajerske u Austriju.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
