Gimnazija

Karlovačka gimnazija, najstarija srpska gimnazija, počela sa radom 1791.

Gimnazija je srednja škola za opšte obrazovanje koja priprema učenike za fakultet. Naziv potiče od antičke grčke reči „γυμνάσιον“ koja predstavlja fizičko i intelektualno obrazovanje mladih. U nemačkom jeziku i u većem delu Evrope je današnja reč „gimnazija“ zadržala značenje intelektualnog obrazovanja a u engleskoj reči „gym“ je ostalo značenje fizičkog.

Istorija

Prve srednje škole su nazivane "Latinskim", iz njih su se zatim razvile gimnazije. Prvu gimnaziju je osnovao Johan Šturm 1538. godine u gradu Štrazburgu. Od nje su proistekle poznate klasične gimnazije.

Početkom 18. veka pojavile su se nove "realne gimnazije" zvane "Realka". U njima se više učila matematika i druge prirodne nauke a bez latinskog jezika.

Kod Srba je prvu gimnaziju pokušao da otvori patrijarh Čarnojević 1698. godine, na dodeljenom imanju kod Sečuja. Prva kratka nepotpuna srednja škola zvana "Slaveno-latinska škola" radila je između 1727-1730. godine u Karlovcima.

Vrste gimnazija

U Srbiji su postojale ili postoje sledeći tipovi gimnazija:

• Klasična gimnazija (škola u kojoj se 2 godine učio starogrčki jezik i 4 godine latinski)
• Realna gimnazija (starogrčki se nije učio, latinski dve godine sa dva smera: društveni i prirodno-matematički, sa akcentom na društvene ili prirodne nauke). Ovakva gimnazija se još nazivala i Realka. Danas dominantni tip gimnazije u Srbiji.
• Matematička (Fizička) gimnazija - sa akcentom na matematici (fizici)(za posebno talentovane za matematiku, fiziku)
• Gimnazija gde je dominiralo učenje stranih jezika (engleski, francuski, španski, kineski...). Danas, zajedno sa klasičnom gimnazijom, najčešće čini jedan tip gimnazije-Filološku gimnaziju.

U Evropi se na osnovu iskustava iz Indije i drugih bivših kolonija, gde se obrazovanje izvodilo na stranom jeziku došlo do zaključaka da učenici, koji su osim same nastave stranog jezika i neke ili sve predmete učili na stranom jeziku, poseduju izuzetno kvalitetno i upotrebljivo znanje stranog jezika. Izvođenjem nastave na stranom jeziku učenici dobijaju mogućnost da razmišljaju na stranom jeziku i time je njihovo znanje praktičnije. Trenutno je u Evropu u toku proces širenja jezičkih gimnazija u kojima se na stranom jeziku uči neki od nejezičkih predmeta. U Srbiji se krenulo sa eksperimentalnim razredima.

Struktura škole u Srbiji

U Republici Srbiji Gimnazija je četvorogodišnja škola u koju se upisuju učenici uzrasta 14-15 godina, po završetku osnovne škole. U prvom razredu učenik bira smer (opšti, društveno-jezički, prirodno-matematički), od čega zavisi izbor i obim nastavnih predmeta. Sedmično, učenik ima 30-ak časova, po 45 minuta, od čega iz jednog predmeta ima oko 2-4 časa. Dnevno, učenik ima do 7 časova u istoj smeni, jutarnjoj ili popodnevnoj.

Zavisno od smera i razreda, predmeti mogu biti: srpski jezik i književnost, prvi i drugi strani jezik (engleski, nemački, francuski, španski ili ruski), latinski jezik, ustav i prava građana, sociologija, psihologija, filozofija, logika, istorija, geografija, biologija, matematika, fizika, hemija, računarstvo i informatika, muzička kultura, likovna kultura, fizičko vaspitanje.

Za svaki od predmeta učenik dobija ocenu tokom cele godine od 1 do 5, dok se na kraju polugodišta (početak januara i juna) izvodi zaključna ocena. Na kraju školske godine (početak juna) izvodi se i zaključna ocena predmeta i razreda. Učenik prelazi u viši razred ukoliko na kraju školske godine ni jedna od zaključnih predmetnih ocena nije nedovoljna (1). Srednja vrednost, aritmetička sredina prolaznih ocena 2-5 predmeta je ocena uspeha učenika.

Države sa gimnazijskim sistemom obrazovanja

• Albanija: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Argentina: 6 godina, posle 7 godina osnovnog obrazovanja.
• Austrija: 8 godina, posle 4 godine osnovnog obrazovanja.
• Bosna i Hercegovina: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Bugarska: 5 godina, posle 7 godina osnovnog obrazovanja.
• Grčka: 3 godine, posle 6 godina osnovnog obrazovanja.
• Estonija: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Kipar: 3 godine, posle 6 godina osnovnog obrazovanja.
• Letonija: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Litvanija: 4 godine, posle 4 godine osnovnog i 4 godine srednjeg obrazovanja.
• Luksemburg: 7 godina, posle 6 godina osnovnog obrazovanja.
• Mađarska: 4/6/8 godina, posle 8/6/4 godina osnovnog obrazovanja.
• Makedonija: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Nemačka: 8 godina, posle 4 godine osnovnog obrazovanja.
• Poljska: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Rumunija: 4 godine.
• Rusija: 6-7 godina.
• Slovačka: 4 godine, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Slovenija: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Srbija: 4 godine, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Finska: 2,5–4 godine posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Holandija: 6 godina, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Hrvatska: 4 godine, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Crna Gora: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Švajcarska: 6/4 godine, posle 6 godina osnovnog ili 6 + 2 godine osnovnog i srednjeg obrazovanja.
• Švedska: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.