Opština Zvečan
| Opština Zvečan | |
|---|---|
 Položaj opštine Zvečan na karti Kosova i Metohije
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Kosovskomitrovački okrug |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | 16.650 |
| Geografske karakteristike | |
| Površina | 122,4 km² km2 |
| Ostali podaci | |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Predsednik opštine | Vučina Janković (SNS) |
| Veb-sajt | www |
Opština Zvečan (alb. Zveçan) se nalazi na severu Kosova i Metohije, i obuhvata uzak pojas od Kosovske Mitrovice do Raške oblasti. Sedište opštine je u mestu Zvečan. To je jedna od kosovskih opština sa srpskom etničkom većinom. Graniči se sa Opštinom Leposavić na istoku, Opštinom Kosovska Mitrovica na jugu, i Opštinom Zubin Potok na zapadu. Istočno od mesta se na vrhu brda nalazi pravoslavni manastir Banjska, dok se na zapadu, na manjem brdu nalaze ostaci stare tvrđave Zvečan. Površina opštine je 122,4 km² kilometra kvadratna[1], i podeljena je na 18 katastarskih opština, na čijoj se teritoriji nalazi 45 naselja sa ukupno 16.600 stanovnika računajući i 4.000 IRL srpske nacionalnosti, i 250 izbeglica iz Hrvatske. Ovo je mlada opština koja je nastala krajem 80-ih godina tako što se odvojila od opštine Kosovska Mitrovica. Na poslednjim kosovskim lokalnim izborima je pobedila Srpska lista osvojivši 13 mandata, a za gradonačelnika je izabran po drugi put Vučina Janković.
Geografske odlike[uredi | uredi izvor]
Radi se o ravničarsko-brdskom do niskoplaninskom terenu u kome se izdvajaju geomorfološke celine[2]:
- aluvijalna ravan Ibra i njegovih pritoka (do 500 m.n.v.), koja zauzima oko trećine teritorije
- pobrđe u sastavu Kopaonika, Mokre Gore i Rogozne, sa prosečnom nadmorskom visinom od 500 – 600 mnv, koji zauzima najveći deo opštine
- niskoplaninski predeo oko Malog Zvečana zahvata površinu od 1,3 hektara
Demografija[uredi | uredi izvor]
U opštini se posle 1999. godine našlo i oko 300 Roma raseljenih iz južne Kosovske Mitrovice koji trenutno žive u selu Žitkovac dok ne dobiju adekvatan smeštaj, posle napada na Srbe u martu 2004. godine na Kosovu i Metohiji u Zvečanu je našao smeštaj i određen broj IRL iz Južnog Kosova i sela Svinjare kod Kosovske Mitrovice. Trenutno 514 IRL (410 iz sela Svinjare u opštini Kosovska Mitrovica, 48 iz sela Slatina u Opštini Vučitrn, 35 iz Obilića, i 48 iz drugih mesta) se nalazi u smeštajnom kompleksu u Malom Zvečanu sa 220 mesta, dve nezavršene zgrade u Zvečanu sa 242 mesta, i ostatak od 62 lica se nalazi u privatnom smeštaju. Pre 1999. godine u opštini je živelo 9.229 stanovnika, od kojih je 74% bilo Srba, drugi etnos su bili Albanci koji su uglavnom živeli u mestu Zvečan. Neposredno pre NATO akcije 1999. godine stanovništvo je procenjeno na 12.500 stanovnika od kojih su Srbi bili 95%. Prema istim podacima tada je u mestu Zvečan bilo svega 4 albanska domaćinstva. Danas većina Albanaca živi u albanskim selima Boljetin, Lipa i Žaža.
| Godina | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2009 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stanovništvo[3] | 6.417 | 7.890 | 9.166 | 10.095 | 9.710 | 10.030 | 7.481 |
Etničke struktura po godinama:
- 1991. godina:
- UKUPNO 10.030
- Srbi 7.591 (75,7%)
- Albanci 1.934 (19,3%)
- Ostali 505 (5%)
- januar 1999. godine:
- UKUPNO 9.229
- Srbi 6.822 (73,9%)
- Albanci 2.261 (24,5%)
- Ostali 146 (1,6%)
- 2006. godina:
- UKUPNO 16.600
- Srbi 12.050 (72,6%)
- Albanci 350 (2,1%)
- Ostali 250 (1,5%)
- IRL (Srbi) 4.200 (25,3%)
Naselja[uredi | uredi izvor]
Od 2016. u izgradnji je novo stambeno naselje Sunčana dolina.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Razvoj ovog područja vekovima je bio vezan za rudarstvo, a cela privreda je, isto kao i ceo region Mitrovice, dugo bila bazirana na industriju. Dobar deo radno sposobnog stanovništva bio je zaposlen u Trepči. Međutim, ona danas predstavlja ruinu, za čije su oživljavanje potrebna ogromna finansijska sredstva. Danas je učešće radno aktivnog stanovništva značajno smanjeno i preorijentisano na uslužne delatnosti. Poljoprivreda, koja je prethodno zbog razvijene industrije i visokog standarda, bila skoro sasvim zamrla, dostigavši svoj minimum tokom 90-ih, postepeno oživljava u selima.[4]
Putevi[uredi | uredi izvor]
Ukupna dužina putne mreže na teritoriji opštine iznosi oko 367 km. Stanje lokalnih puteva je prilično loše, čak 56% od ukupne dužine puteva su zemljani kolovozi, tako da magistralni put Kraljevo—Priština ima primarnu ulogu u povezivanju Zvečana sa drugim važnim centrima.[4]
Religija[uredi | uredi izvor]
Glavna religija je srpska pravoslavna. Pošto je većinsko stanovništvo srpsko, manastiri i crkve nisu stradali kao u ostalim mestima na Kosovu i Metohiji, osim manastira Sokolica koji se nalazi u jednom od tri albanska sela u opštini. Postoji još jedan manastir u opštini, a to je vrlo poznati manastir Banjska. U opštini postoji i 4 pravoslavne crkve u selima Banov Do, Korilje, Žitkovac i Žerovnica (Doljane) i jedna u Zvečanu (Crkva svetog Đorđa). U opštini nema džamija.
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
U opštini se nalaze tri osnovne škole, jedna srednja škola, jedna Visoka tehnička škola strukovnih studija, a od 2001. godine i Fakultet umetnosti Univerziteta u Prištini.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Opština Zvečan: Opšti podaci Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. mart 2014), Pristupljeno 25. 1. 2013.
- ^ Opština Zvečan: Geografske odlike Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. mart 2014), Pristupljeno 25. 1. 2013.
- ^ Tim Bespyatov. „Kosovo censuses”. Population statistics of Eastern Europe (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-05-22.
- ^ a b Opština Zvečan: Opšti podaci Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. mart 2014), Pristupljeno 25. 1. 2013.
