Franjo Herljević

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
franjo herljević
Franjo Herljević
Lični podaci
Datum rođenja(1915-06-21)21. jun 1915.
Mesto rođenjaTuzla, Austrougarska
Datum smrti4. maj 1998.(1998-05-04) (82 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija, SR Jugoslavija
Profesijavojno lice,
društveno-politički radnik
Porodica
SupružnikDesa Herljević
Delovanje
Član KPJ odfebruara 1940.
Učešće u ratovimaNarodnooslobodilačka borba
SlužbaNOV i PO Jugoslavije
Jugoslovenska narodna armija
1941 — 1982.
Čingeneral-pukovnik
Načelnik Vojne akademije JNA
Period1956 — 1962.
PrethodnikMilan Šakić Mićun
NaslednikĐuro Dulić
Savezni sekretar za
unutrašnje poslove SFRJ
Period17. maj 1974 — 16. maj 1982.
PrethodnikLuka Banović
NaslednikStane Dolanc
Heroj
Narodni heroj od20. decembra 1951.
Odlikovanja
Orden narodnog heroja
Orden junaka socijalističkog rada Orden ratne zastave Orden partizanske zvezde
Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem
Orden narodne armije sa zlatnom zvezdom Orden za hrabrost Orden partizanske zvezde sa puškama
Partizanska spomenica 1941.

Franjo Herljević (Tuzla, 21. jun 1915 — Beograd, 4. maj 1998), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Bosne i Hercegovine, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. Nalazio se na mestu načelnika Vojne akademije JNA od 1956. do 1962, a u periodu od 1974. do 1982. godine obavljao je dužnost Saveznog sekretara za unutrašnje poslove SFRJ.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Franjo Herljević

Rođen je 21. juna 1915. godine u Tuzli, u radničkoj porodici, od oca Franje i majke Lucije Herljević. Završio je tipografski zanat i radio u Tuzli, Sarajevu, Beogradu, Kragujevcu i Sremskoj Mitrovici. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je 1932, a član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) februara 1940. godine.

Posle okupacije zemlje, Herljević je po partijskom zadatku iz Tuzle upućen u Oblasni vojni štab koji je vršio pripreme za ustanak. Nakon toga je i sam organizovao ustanak u tuzlanskom kraju. Na početku ustanka bio je pod komandom Ivana Markovića Irca. U jesen 1941. godine, zajedno sa Ircem išao je na Majevicu da pomogne pri sređivanju stanja u Majevičkom partizanskom odredu, koje se pogoršalo usled prvih neprijateljskih napada. Posle toga je ubrzo bio izabran za komandira čete. Zajedno sa svojim borcima istakao se u borbi kod Brčkog, februara 1942. godine, kada su bombama uništili neprijateljsko utvrđenje.

Početkom 1943. godine postao je komandir udarne čete, koja je operisala na području Birče. Kada je na to područje došla Šesta istočnobosanska brigada, Franjo je u njoj najpre bio komandir čete, a zatim komandant bataljona. Tada se istakao u borbama na Maleševcima, Romaniji, Ozrenu, te u Bosutskim šumama.

Učestvovao je u Petoj, Šestoj i Sedmoj neprijateljskoj ofanzivi. U Petoj ofanzivi bio je komandant bataljona, nakon čega je postao zamenik komandanta Sedamnaeste majevičke brigade. Kada je formirana Osamnaesta hrvatska brigada, Franjo je bio postavljen za njenog komandanta.

U drugoj polovini 1944. godine postavljen je za komandanta 38. istočnobosanske divizije NOVJ. Ova divizija je, među ostalim, učestvovala u oslobođenju Sarajeva, u borbama protiv 13. i 22. nemačke divizije i u razbijanju velike četničke grupacije koja je, pod komandom Draže Mihailovića, pokušala da se prebaci iz Bosne u Sandžak i Srbiju.

Posleratni period[uredi | uredi izvor]

Po završetku rata, učestvovao je još godinu dana u likvidaciji ostataka neprijateljskih grupacija, koje nisu pobegle iz Jugoslavije.

Posle oslobođenja Jugoslavije, Franjo je vršio mnoge odgovorne funkcije u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA) i u društveno-političkom životu SR Bosne i Hercegovine i SFR Jugoslavije. Godine 1948. završio je Vojnu akademiju „Frunze“ u Sovjetskom Savezu.

Bio je komandant Gardijske divizije, komandant Vojnog područja, načelnik Vojne akademije JNA i komandant Teritorijalne odbrane SR Bosne i Hercegovine. Predsednik SFRJ Josip Broz Tito mu je krajem 1973. godine saopštio da je određen za prelazak u Savezni sekretarijat za unutrašnje poslove (SSUP). Dužnost Saveznog sekretara za unutrašnje poslove SFRJ vršio je od 17. maja 1974. do 16. maja 1982. godine. U periodu od 1975. do 1984. godine, Herljević se nalazio na mestu člana Saveznog saveta za zaštitu ustavnog poretka SFRJ.[1] Bio je član i Saveta narodne odbrane. Penzionisan je u činu general-pukovnika JNA, 1982. godine.

Više puta je biran za poslanika Savezne skupštine SFRJ. Bio je član Centralnog komiteta Saveza komunista Bosne i Hercegovine. Na Desetom, Jedanaestom i Dvanaestom kongresu SKJ biran je za člana Centralnog komiteta SKJ.

Umro je 4. maja 1998. godine u Beogradu[2] i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941., kao i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden junaka socijalističkog rada, Orden ratne zastave, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem, Orden narodne armije sa zlatnom zvezdom, Orden za hrabrost i Orden partizanske zvezde sa puškama. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.

Porodica[uredi | uredi izvor]

Cela porodica Franje Herljevića učestvovala je u Drugom svetskom ratu. U ratu su mu poginula tri brata, od kojih je Albin, koji je 1942. poginuo u borbi sa četnicima, proglašen za narodnog heroja Jugoslavije. Tomislav—Tomo Herljević je 1942. takođe stradao od strane četnika, koji su ga zarobili i 21. februara ubili, dan nakon Albinove pogibije, dok je Zvonimir—Zvonko Herljević 1941. streljan od strane ustaša. Oca Franja su mu premlatile ustaše, nakon čega je od zadobijenih povreda umro 1941. godine. Majka Lucija i desetogodišnja sestra Paula odvedene su 1942. u logor Stara Gradiška, a potom deportovane u Jasenovac i tamo streljane. Jedan brat, Miro Herljević, je bio nosilac Partizanske spomenice 1941. i umro je posle rata. Dva brata, Josip i Nikola, su preživeli rat.

Supruga Desa Herljević (1920—2000) takođe je bila učesnica Narodnooslobodilačkog rata (NOR) i nosilac Partizanske spomenice 1941. i sahranjena je pored svog supruga u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Savezni savet za zaštitu ustavnog poretka u kontroli službi bezbednosti nekadašnje Jugoslavije (1975–1992) (prof. dr Radojica Lazić, Fakultet za diplomatiju i bezbednost, Beograd, časopis „Bezbednost”, 2/2022)
  2. ^ Yurope. com — preminuo Franjo Herljević, Pristupljeno 29. 4. 2013.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Фрањо_Херљевић&oldid=27809990”